Από όλες τις αντιδράσεις που υπήρξαν στην Ελλάδα για το θάνατο του Φιντέλ Κάστρο τη μεγαλύτερη συζήτηση προκάλεσε η ανάρτηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο twitter. To «Αντίο κομαντάντε. Ως την παντοτινή νίκη των λαών» με το οποίο τον αποχαιρέτησε, θα περνούσε απαρατήρητο αν το είχε γράψει (αυτός ή όποιος ενημερώσει τον λογαριασμό του) πριν από τρία – τέσσερα χρόνια. Σήμερα έκανε κάποιους να χαμογελάσουν κυρίως γιατί ο λόγος που γράφτηκε δεν αφορούσε τόσο τον Κάστρο, όσο τον ίδιο τον Τσίπρα: ήταν σαν με αυτό ο Τσίπρας να ήθελε να μας θυμίσει ποιος είναι, ή έστω ποιος νομίζει ότι είναι. Εχει πλάκα ότι αυτό το αντίο φαίνεται ότι γράφτηκε ενώ ολοκληρώθηκε μια (προεκλογική;) περιοδεία στη Θράκη, στην οποία ο Τσίπρας, περιμένοντας τη νίκη των λαών, μοίραζε με το στόμα στο λαό δορυφορικές κεραίες, και καθοδόν προς τη Θεσσαλονίκη, όπου έγιναν τα εγκαίνια του γραφείου του πρωθυπουργού, παρουσία μιας τεράστιας αστυνομικής δύναμης, που προφανώς χρειαζόταν γιατί η δημοφιλία του πρωθυπουργού είναι τεράστια και ο λαός θα έσπευδε να τον αποθεώσει.

Το εσωτερικό ακροατήριο

Κάθε φορά που ο πρωθυπουργός ανασύρει από το συρτάρι διάφορες αριστερές κορώνες ακούω ότι το κάνει γιατί λέει απευθύνεται στο δικό του εσωτερικό ακροατήριο. Δεν το πιστεύω για ένα λόγο: γιατί, αν τέτοιο ακροατήριο υπάρχει, είναι εξαιρετικά μικρό και τα μικρά ακροατήρια έχουν πάψει να τον ενδιαφέρουν από την ώρα που κατάλαβε τη γλύκα της εξουσίας. Ο Τσίπρας, που αποχαιρετά τον Κάστρο δίνοντας του ραντεβού για νίκες παντοτινές, κι ο Τσίπρας που παριστάνει τον άνετο δίπλα στον Ομπάμα, λίγες μέρες πριν, βουλιάζοντας σε μια πολυθρόνα έτοιμος να παραγγείλει ένα φραπέ με γάλα, δεν διαλέγει ακροατήρια, απλά κάνει αυτό που έχει μάθει καλά, δηλαδή υποδύεται ένα ρόλο. Ο ρόλος αυτός, ο κορυφαίος στη ζωή του, τον έκανε πρωθυπουργό: δεν διάλεξε το ακροατήριο που θα απευθυνθεί, τον διάλεξε το ακροατήριο – είναι τελείως διαφορετικό το πράγμα. Και τον διάλεξε το ακροατήριο γιατί δεν είχε, μέχρι τώρα τουλάχιστον, κανένα πρόβλημα με την συχνά υποκριτική στάση του: η υποκρισία του πρωθυπουργού μας είναι τέχνη και είναι μια τέχνη που το ακροατήριο του ζηλέυει. Κυρίως γιατί η υποκρισία έχει τη γοητεία της.

Εισιτήριο για την εξουσία

Η αντιμνημονιακή ρητορική ήταν μια απολύτως υποκριτική στάση κι αυτό αποδείχτηκε σε χρόνο ρεκόρ. Αν μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ υπήρχαν κάποιοι που πίστευαν πραγματικά πως ο Τσίπρας θα καταργήσει το μνημόνιο με ένα νόμο κι ένα άρθρο, να είσαστε βέβαιοι ότι μεταξύ αυτών δεν ήταν ο Τσίπρας. Ο Τσίπρας σε αυτή την ρητορική δεν έβλεπε παρά το εισιτήριο για την εξουσία – αν είχε μια φορά στη ζωή του πιστέψει πως θα έσκιζε το μνημόνιο, θα μας είχε πει και τι θα έκανε αφού το σκίσει. Το ίδιο ισχύει και για όλες τις μικρές ή μεγάλες διακηρύξεις του: αν πίστευε πως θα καταργήσει τον ΕΝΦΙΑ, θα μας είχε πει που θα βρει τα χρήματα που αυτός ο φόρος φέρνει στο Κράτος, αν πίστευε πως δεν θα κόψει κι άλλο τις συντάξεις, θα είχε εξηγήσει ποια ακριβώς διαδικασία θα του επέτρεπε να γεμίσει με χρήματα τα άδεια ταμεία των ταμείων. Αν τα έλεγε όλα αυτά, είναι γιατί η δύναμη της υποκρισίας του, του το επέτρεπε: σε τελική ανάλυση γνώριζε πως για το ακροατήριο, δηλαδή τον ψηφοφόρο, η υποκρισία είναι κάτι σαφώς πιο ανεκτό από τις οδύνες των μνημονίων. Επίσης η υποκρισία (σε συνδυασμό με κάμποσο θράσος) σου επιτρέπει να αποφεύγεις και το σκόπελο της λογικής, άσε που με λογική δεν αντιμετωπίζεται. Σε όλη την περίοδο του αντιμνημονιακού αγώνα, ενώ οι αντίπαλοι του έψαχναν λογικοφανή επιχειρήματα, πελαγωμένοι από το βάρος της ευθύνης για την αντιμετώπιση της χρεοκοπίας, αυτός μπορούσε να φωνάζει «Μανταμ Μερκελ γκόου μπακ», περίπου όπως τώρα δίνει ραντεβού με τον Φιντέλ στο μετερίζι της παντοτινής νίκης.

Το τέταρτο χωρίς το τρίτο

Το άλλα λέω, άλλα κάνω κι άλλα εννοώ, υπήρξε από την αρχή της πολιτικής σταδιοδρομίας του ο τρόπος του Αλέξη. Οι διαρκείς μεταμορφώσεις του κι αυτή η απολύτως στα κουτουρού διακυβέρνηση με τον Καμμένο βασίζεται στη βαθιά του πίστη ότι ο λαός, όχι απλά ξεχνάει, αλλά θολωμένος από το βάρος της πραγματικότητας, δεν νοιάζεται καν για το αν ακούει αλήθειες ή ψέματα. Πριν λίγες μέρες, μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα του, είπε ότι το σχέδιο του Μητσοτάκη είναι να υπογράψει η χώρα το τέταρτο μνημόνιο – μπορεί να έχει και δίκιο. Το αστείο είναι ότι το είπε αυτός που για μήνες δεν παραδεχόταν ότι υπέγραψε το τρίτο. Δεν ξέρω πόσοι θυμούνται πως τη λέξη μνημόνιο η Κυβέρνηση δεν την έλεγε: μιλούσε αόριστα για μια «συμφωνία», για μια «δανειακή σύμβαση» - και μόνο ο Τσακαλώτος το αποκαλούσε με το όνομά του, αλλά στα αγγλικά!

Οσο πιο σίγουρος είσαι ότι ο άλλος δεν θυμάται τι λες και δεν προσέχει τι κάνεις, τόσο πιο καλός υποκριτής μπορείς να είσαι. Ο καλός υποκριτής φέρνει το πράγμα στα μέτρα του: μπορεί πχ να κλαίει για τη δυστυχία του λαού, ώστε ο λαός να τον συμπονέσει γιατί ο λαός με τον υποκριτή σπανίως έχει πρόβλημα. Θυμάμαι πάντα τις κυρίες που στεναχωριόντουσαν, όταν έβλεπαν το δερματικό του πρόβλημα στο χείλος τον καιρό που υπέγραψε το δικό του μνημόνιο: «το παιδί», έλεγαν, «το στεναχώρησαν τόσο πολύ που θα πάθει κάτι». Την πιθανότητα το παιδί να το έπαθε, γιατί συνειδητοποίησε πόσο ρόμπα γίνεται με την εξέλιξη δεν την σκέφτηκαν καν!

Θα τρίζανε τα κόκκαλα

Ο υποκριτής μπορεί να σου λέει αυτά που ο ίδιος νομίζει ότι θες ν ακούσεις και να σου χτυπάει και φιλικά την πλάτη – η συμπεριφορά του δεν είναι διαφορετική από αυτή που έχει αυτός που πραγματικά σε νοιάζεται: αυτή είναι η μεγάλη του δύναμη. Η γοητεία της υποκρισίας δεν έχει να κάνει με το ψέμα, αλλά με το πώς θα το πεις: ο πραγματικά καλός υποκριτής είναι αυτός που το πιστεύει πρώτος το ψέμα του. Προσωπικά βρήκα πιο αστεία από το τουίτ του Τσίπρα την ανάρτηση για το Κάστρο που έκανε στο Facebook και που πέρασε στα ψηλά. Σε αυτή την ανάρτηση, ένας άλλος Τσίπρας, όχι ο παντοτινός επαναστάτης, αλλά ο μυαλωμένος πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι σέβεται το Φιντέλ γιατί δεν ξεχνά ότι είπε πως «όσοι αγωνίζονται σήμερα για να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές που απειλούν τον πλανήτη, πρέπει να αναλύουν και να εφαρμόζουν με προσοχή κάθε πολιτική απόφαση». Πάλι καλά που δεν πρόσθεσε πως σκέφτηκε αυτά ακριβώς πριν υπογράψει το δικό του μνημόνιο! Θα τρίζανε τα κόκκαλα του Κάστρο ενώ είναι άταφος ακόμα…