Χθες έφυγε από τη  ζωή ένας θρύλος του αγγλικού (και όχι μόνο…) ποδοσφαίρου: ο τερματοφύλακας Γκόρντον Μπανκς. Ήταν 81 χρονών, ταλαιπωρήθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια από προβλήματα υγείας – γενικά δεν ήταν ο πιο τυχερός άνθρωπος του κόσμου, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σταμάτησε το ποδόσφαιρο εξαιτίας ενός αυτοκινητιστικού ατυχήματος. Το 1972, επειδή χρειάστηκε να του κάνουν τριακόσια (!) ράμματα στο πρόσωπο, αποσύρθηκε γιατί δεν μπορούσε να βλέπει καλά από το ένα του μάτι. Πέτυχε πάντως πολλά και σπουδαία. Τίμησε τη φανέλα έξι ομάδων και λάτρεψε αυτή της Στόουκ Σίτυ, που έδωσε και την είδηση του θανάτου του.  Κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1966. Εχει επιλεγεί έξι χρονιές από τη FIFA ως καλύτερος τερματοφύλακας του κόσμου- δεν τα λες και λίγα. Μολονότι ωστόσο ο Μπανκς έχει κάνει πολλά και σπουδαία σε όλα τα ΜΜΕ του πλανήτη η είδηση  χθες είχε τίτλο ότι έφυγε από τη ζωή «ο τερματοφύλακας, που έκανε την μεγαλύτερη επέμβαση όλων των εποχών στην κεφαλιά του Πελέ». Σαν ο «Κινέζος», όπως τον αποκαλούσαν, να μην έχει κάνει κάτι άλλο.   

Ένα αλλά τεράστιο σουξέ

Το ποδόσφαιρο είναι πολύ παράξενο: μια και μόνο φάση μπορεί να μετατρέψει ένα τεράστιο ποδοσφαιριστή σε αυτό που οι Αγγλοι αποκαλούν πολύ επιτυχημένα «One-hit wonder». O όρος χρησιμοποιείται συνήθως για τραγουδιστές, που στη ζωή τους έχουν κάνει ένα, αλλά τεράστιο σουξέ, όμως βρίσκει εφαρμογή και σε άλλες περιπτώσεις: ο Μπανκς δεν ήταν μια τέτοια περίπτωση, αφού επιτυχίες είχε πολλές – όλοι όμως θυμούνται ότι κάποτε σταμάτησε τον Πελέ. Μολονότι η καριέρα του υπήρξε σπουδαία, ο θόρυβος που δημιούργησαν τα βρετανικά ΜΜΕ για εκείνη του την επέμβαση, είχε ως αποτέλεσμα να καταγραφεί στο θυμικό όλων ως ο τερματοφύλακας που έκανε τη μεγαλύτερη επέμβαση όλων των εποχών: τη μια και μόνη!

Κανείς δεν μιλούσε ποτέ για κάποιο μεγάλο του ματς, ούτε για κάποια του άλλη εξίσου καθοριστική απόκρουση. Αλλά όλοι έχουν μιλήσει για την επέμβαση του στην κεφαλιά του Πελέ και την έχουν συγκρίνει με δεκάδες άλλες ανάλογες αποκρούσεις τερματοφυλάκων. Τόσο πολύ έχει συνδεθεί το όνομα του Μπανκς με τον Πελέ, που όταν η Στόουκ Σίτυ αποφάσισε να γίνει ένα άγαλμα για τον Μπανκς στην είσοδο του γηπέδου της, τα αποκαλυπτήρια του τα έκανε ο Βραζιλιάνος υπερπαίκτης, που χθες τον αποχαιρέτησε και με μια πραγματικά συγκινητική ανάρτηση. Ο Πελέ τον αντιμετώπιζε πάντα ως συμπρωταγωνιστή του σε μια μοναδική στιγμή ποδοσφαίρου – «μια από τις λίγες ιστορίες του ποδοσφαίρου», όπως έχει πει ο Μπόμπι Μουρ, «που δεν είχε ένα, αλλά δυο πρωταγωνιστές».  Ο Μουρ ήταν πάντα κάτι σαν ο αυτόπτης μάρτυρας της ιστορίας. Λέγεται ότι όταν ο Μπανκς έκανε την επέμβαση στη Γκουανταλαχάρα τον ρώτησε αν έχει γέρασε κι έχει χάσει τα αντανακλαστικά του γιατί παλιά σε αυτή την περίπτωση την μπάλα θα την μπλόκαρε. Εγγλέζικο χιούμορ….

Για την επέμβαση του Μπανκς έχουν γραφτεί χιλιάδες λέξεις. Ο ίδιος θεωρούσε δυσκολότερη επέμβαση μια απόκρουση που είχε κάνει  σε μια εκτέλεση πέναλτι του Τζεφ Χερστ στο ημιτελικό του Λιγκ Καπ Αγγλίας ανάμεσα στη Στόουκ και τη Γουέστ Χαμ, όταν έπεσε στα δεξιά και απέκρουσε με το αριστερό του χέρι. Αν δούμε σήμερα τις δυο επεμβάσεις, ομολογουμένως η απόκρουση του πέναλτι ως επέμβαση είναι πιο εντυπωσιακή και με μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, διότι το σουτ μοιάζει δυνατό – ενώ η κεφαλιά του Πελέ, αν και σκαστή, γίνεται από μακριά. Όμως αυτό που ίσως και ο Μπανκς δεν καταλάβαινε είναι ότι άλλο είναι το παγκόσμιο κύπελλο κι άλλο το Λιγκ καπ: τα μουντιάλ είναι η πιο μεγάλη βιτρίνα του ποδοσφαίρου.

Η Αγγλία είχε αποκλειστεί

Ο Μπανκς με την επέμβασή του μπήκε στην βιτρίνα και είναι από τους ελάχιστους τερματοφύλακας που έχει το προνόμιο να συνδέσει το όνομα του με μια φάση, χωρίς μάλιστα - κι αυτό είναι το πιο σπουδαίο - η επέμβασή του να έδωσε ένα τίτλο: η Αγγλία σε εκείνο το ματς από τους τρομερούς Βραζιλιάνους είχαν ηττηθεί. Στο συγκεκριμένο ματς δεν κρίθηκε τίποτα, όμως ο Μπάνκς έγραψε ιστορία. Το ποδόσφαιρο είναι γεμάτο από τερματοφύλακες που έπιασαν καθοριστικά πέναλτι στη λοταρία του φινάλε, αλλά αν το καλοσκεφτείς όλοι αυτοί έκαναν απλά τη δουλειά τους: στη λήξη της διαδικασίας κάποιος συνήθως χρωστά την πρόκρισή του στον τερματοφύλακά του. Από την άλλη, ένα χαμένο πέναλτι είναι συνήθως ένα κακοχτυπημένο πέναλτι για αυτό θυμόμαστε τους μοιραίους της διαδικασίας. Ο Μπανκς μπήκε στην ιστορία για μια φάση κατά δική του – προσωπικά δεν θυμάμαι κάτι ανάλογο σε καριέρα τερματοφύλακα, μολονότι πολλοί έκαναν σπουδαία μουντιάλ και πολλοί υπήρξαν καθοριστικοί σε τελικές επιτυχίες. Φάση δική του δεν έχει κανείς: ούτε ο Τζοφ, ούτε ο Ντασάεφ, ούτε ο Μπουφόν, ούτε ο Ολιβερ Καν, ούτε ο Μάγερ – κι αναφέρομαι σε μερικούς αληθινά μεγάλους. Μόνο τον Σουμάχερ θυμόμαστε όλοι για μια και μόνο φάση, αλλά όχι για καλό.

Η θέση του τερματοφύλακα είναι άδικη και για αυτό: στη μνήμη μας βρίσκουν θέση γκολ με ντρίπλες, υπέροχα ψαλίδια, τακουνάκια, χτυπήματα φάουλ – ο Μαραντόνα κατάφερε να συγκινήσει σκοράροντας με το χέρι κι ο Πανένκα να δώσει το όνομά του σε μια εκτέλεση πέναλτι. Το καταραμένο γκολ ασκεί σε όλους μας μια τρομακτική γοητεία, καρφώνεται στο μυαλό μας, είτε είναι θεαματικό, είτε είναι καθοριστικό. Ο τερματοφύλακας συνήθως βρίσκει θέση στην ιστορία για λάθη και πάθη: όλοι οι τερματοφύλακες αδικήθηκαν εκτός από τον Μπανκς. Δεν το κατάλαβε πιθανότατα ποτέ του αλλά εκείνη τη μέρα στη Γκουανταλαχάρα έγινε μια μοναδική περίπτωση: όχι ο καλύτερος όλων των εποχών, αλλά κατά κάποιο τρόπο ο μοναδικός που σταμάτησε τον Πελέ, που τον νίκησε ενώ η ομάδα του έχασε. Σίγουρα ο μόνος που εν τέλει με μια στιγμή του ξεπέρασε και την ίδια την αξία του αποτελέσματος. Αυτοί που θυμούνται πόσο τελείωσε το Βραζιλία – Αγγλία θα είναι πάντα λιγότεροι από όσους θυμούνται την επέμβαση του Μπανκς.       

Καριέρα κάνουν πολλοί, ιστορία γράφουν λίγοι

Φυσικά είναι συγκλονιστικά άδικο να αναφερόμαστε στον Μπανκς μόνο για τη φάση με τον Πελέ. Αλλά θα ήταν ακόμα πιο άδικη η μοίρα του, αν αυτή η σπουδαία επέμβαση δεν υπήρχε: σήμερα ο κόσμος θα συγκινούταν λιγότερο στην είδηση του θανάτου του. Ο Μπανκς έκανε καριέρα χρόνια ολόκληρα, κι έγραψε ιστορία με μια και μόνο επέμβαση: έγραψε ως τερματοφύλακας μια γλυκιά μοναχική ιστορία. Ας τον αποχαιρετήσουμε λέγοντας πως καριέρες κάνουν πολλοί, ιστορία γράφουν λίγοι. Κι ας το θυμόμαστε αυτό γενικότερα: η ιστορία είναι κάτι σπουδαιότερο και από την επιτυχία και από την εφήμερη χαρά…