Αυτή τη σαχλαμάρα που λέγεται γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου την πρωτογνώρισα στην Ιταλία φοιτητής, αρχές της δεκαετίας του ‘90 – στην Ελλάδα άργησε να μας έρθει. Θυμάμαι τότε πηγαίναμε σε ένα εστιατόριο και τρώγαμε κάπου στο κέντρο της Ρώμης – σε μια τρατορία, φτηναδούρα και απολαυστική. Καθόσουν σε κάτι ωραίους ξύλινους πάγκους κι απολάμβανες μακαρονάδες σε ξύλινο πιάτο, πίτσα που έλιωνε όταν απλά την κοιτούσες και ένα τιραμισού, που θα ήθελες να είναι το τελευταίο πιάτο σου, πριν σε πάνε στην ηλεκτρική καρέκλα για εκτέλεση. Το μαγαζί το είχε ένας απίθανος τύπος, που, όταν σέρβιρε τους πελάτες, άφηνε το δίσκο σαν τον παλιό στρατιώτη που ακουμπάει το όπλο του, φορούσε ένα σακάκι γεμάτο παράσημα και τραγουδούσε. Στο μαγαζί συχνάζανε φοιτητές, καλοφαγάδες που θέλανε να μιλήσουν δυνατά για τη Ρόμα και τη Λάτσιο και διάφοροι εργένηδες που τελείωναν αργά τη δουλειά και δεν ήθελαν να γυρίσουν σπίτι για να τη βγάλουν με μια ομελέτα: με τον καιρό είχαμε γίνει όλοι γνωστοί. Ένα βράδυ μιας 14ης Φεβρουαρίου πήγαμε στο μαγαζί μας και το βρήκαμε σαν να τελούσε υπό κατάληψη: οι πάγκοι είχαν βαζάκια με τριαντάφυλλα, κιτρινομπορντό τραπεζομάντηλα και ο χώρος ήταν γεμάτος ζευγάρια (αυτός σαράντα κάτι, αυτή μόλις πάνω από τα τριάντα…) που έτρωγαν χωρίς να μιλάνε – σημάδι αλάνθαστο ότι είχαν βγει από υποχρέωση. «Porca miseria» είπε ο Ιταλός που ήταν μαζί μας, «είχα ξεχάσει ότι είναι του Αγίου Βαλεντίνου». Νόμιζα ότι ο Βαλεντίνος ήταν ο άγιος των λουλουδιών, των τραπεζομάντηλων και των αμίλητων ζευγαριών. Είχα κάνει λάθος. Αλλά που να το φανταστώ πως ο θεός έρωτας έχει σε εκείνα τα μέρη ένα δικό του άγιο;
Με τα λόγια των άλλων
Στην Ελλάδα άρχισε να γίνεται φασαρία με τον Βαλεντίνο νομίζω από τα τέλη της δεκαετίας του 90 και μετά: η παλαβομάρα πρέπει να κορυφώθηκε τη δεκαετία του 2000. Δεν υπήρχε τραγουδιστής της αγάπης και του έρωτα, λαϊκός ή έντεχνος (δεν κάνει σε αυτό διαφορά…), που να μην έκανε μια έκτακτη εμφάνιση για τους ερωτευμένους, αν η γιορτή δεν ήταν σε τέλος εβδομάδας, πράγμα που σήμαινε ότι το πρόγραμμα του μαγαζιού έπρεπε να είχε διαμορφωθεί κατάλληλα. Αγοράκια και κοριστάκια πληρώνανε εικοσάευρα γεμίζανε μαγαζιά και γήπεδα για τις γλυκές αυτές αρπαχτές και τραγουδούσανε αγκαλίτσα, αφού είναι πάντα ευκολότερό να πεις με τα λόγια κάποιου άλλου όσα αισθάνεσαι.
Οι τράπεζες δίνανε δάνεια για να περάσεις ένα τριήμερο του Αγίου Βαλεντίνου στην χιονισμένη Αράχοβα, τα ζαχαροπλαστεία βάζανε στις βιτρίνες τους τούρτες με καρδούλες, τα ανθοπωλεία περίμεναν την μέρα μπας και ξεπουλήσουν και τα κοσμηματοπωλεία έκαναν ειδικές προσφορές για κοσμήματα. Στα καλά εστιατόρια έπρεπε να κλείσεις. Αν ξεχνούσες τη γιορτή και παραμελούσες την ανάγκη να γιορταστεί η μέρα, χώριζες. Τα σινεμά πήζανε από κόσμο που έβλεπε διάφορες γκομενοταινίες, που οι εταιρίες διανομής φρόντιζαν να βγουν εκείνη την εβδομάδα – συχνά ήταν και ελληνικές, όταν λεφτά για σαχλαμάρες υπήρχαν. Και μετά ήρθε μια κυρία που τη λένε κρίση και όλα αυτά άρχισαν σιγά σιγά να χάνονται. Οι προσφορές στα κοσμηματοπωλεία γίνανε λιγότερες, αφού κανείς δεν αγόραζε δαχτυλίδια, στα εστιατόρια μεσοβδόμαδα δεν βλέπεις ζευγάρια, στα σινεμά πάνε όσοι πάνε πάντα και οι τροβαδούροι του έρωτα παρακαλούν να έχει κόσμο το μαγαζί το μοναδικό Σαββατόβραδο που το ανοίγουν, έχοντας καταλάβει πως ευτυχώς που στην Ελλάδα υπάρχει η χαρά της καψούρας – ποιος νοιάζεται για τον γλυκανάλατο Βαλεντίνο;
Το αγαπημένο Αθηνόραμα βέβαια παρουσιάζει πάντα εστιατόρια, που έχουν ειδικά μενού για τη βραδιά, προτείνει θεατρικές παραστάσεις με θέμα τον έρωτα, δίνει συμβουλές για αποδράσεις από την πόλη, που μπορεί να ενδιαφέρουν ερωτευμένους. Αλλά κάθε χρόνο όλα αυτά είναι ολοένα και λιγότερα, σαν ο Αγιος να έχει φάει και τα ψωμιά του και τα σοκολατάκια του. Όλα δείχνουν ότι, αργά ή γρήγορα, εμείς τουλάχιστον θα γλυτώσουμε από δαύτον. Η Δυτική Ευρώπη και οι Αμερικάνοι ας τον κρατήσουν, μπας και πουλάνε αυτές τις μέρες καμιά σοκολάτα παραπάνω.
Είναι απλά άχρηστος
Ο Αγιος Βαλεντίνος πρέπει να πεθάνει, όχι γιατί δεν είναι δικός μας, αλλά γιατί είναι άχρηστος. Δεν τον χρειαζόμαστε για να γιορτάσουμε τον έρωτά μας: μάλλον σαν ηδονοβλεψίας της ευτυχίας μας εμφανίζεται πάντα. Ο Βαλεντίνος έρχεται κάθε 14η Φεβρουαρίου για να συνδέσει τον έρωτα με την κατανάλωση – αλλά ο έρωτας αυτά δεν τα χρειάζεται. Ο έρωτας έτσι κι αλλιώς σε υποχρεώνει να ξοδέψεις ότι έχεις για αυτόν που αγαπάς και καμιά φορά, αν είσαι τυχερός, μπορείς να πάρεις κι από τον άλλο ό,τι χρειάζεσαι ή, ακόμα πιο σπάνια, αυτό που πάντα έψαχνες. Ο έρωτας δεν χρειάζεται δώρα, είναι ένα δώρο από μόνος του: είναι υπεράνω περιορισμών και εορτών και για αυτό δεν μπορεί να έχει την μια και μόνη δική του μέρα – είναι αχόρταγος και πάντα λαίμαργος. Δεν είναι δυνατόν να συμβιβαστεί με μια μέρα αφιερωμένη στη λατρεία του, γιατί ο ίδιος ο έρωτας είναι λατρεία. Τέλος ο έρωτας δεν μπορεί να έχει ένα άγιο προστάτη, γιατί κάτι τέτοιο απαιτεί πίστη σε μια και μόνη αλήθεια, ενώ είναι γνωστό πως για τον ερωτευμένο η μόνη αλήθεια είναι ο ερωτάς του.
Τι να τον κάνεις τον Αγιο του έρωτα; Οι άγιοι είναι αλάνθαστοι, προσηλωμένοι στο σκοπό, έτοιμοι για θυσίες. Οι ερωτευμένοι σφάλουν, αλλά είναι προτιμότερο να κάνουμε λάθη και να είμαστε πάντα ερωτευμένοι, παρά να περιμένουμε τη μεγάλη αποστολή και να μένουμε μόνοι. Ο έρωτας είναι Θεός: όταν έρχεται αλλάζει τον κόσμο, τον κάνει ομορφότερο, χαρίζει μια γλυκιά σκοτούρα, ανατρέπει την καθημερινότητα, σου δείχνει ποια είναι η αληθινή ζωή. Δεν έχει ανάγκη ένας Θεός ένα άγιο και μάλιστα ένα άγιο που πρέπει για να τον γιορτάζεις να κάνεις επίδειξη: ο Θεός είναι ανώτερος του άγιου.
Ο Βαλεντίνος θα ήταν προτιμότερο να ήταν ο Αγιος αυτών που ποτέ δεν ερωτεύτηκαν. Σε αυτή την περίπτωση η ύπαρξή του θα έχει κάποιο νόημα: θα υπήρχε για να θυμίζει σε όσους δεν αγάπησαν ότι πρέπει επειγόντως να το κάνουν. Όχι για να γιορτάζουν στις 14 Φεβρουαρίου, αλλά για να γιορτάζουν κάθε μέρα. Λάθος. Να γιορτάζουν κάθε στιγμή.
(Αυτά να της τα πεις: για αυτό σου τα έγραψα. Υπάρχει μια πιθανότητα, αν είσαι πειστικός, να σε αφήσει να δεις Ρεάλ – Παρί…)
