Εχω εξηγήσει παλιότερα ότι μια ταινία της Marvel δεν είναι μια κανονική ταινία και για αυτό το λόγο πολλές ωραίες ταινίες της Marvel προκαλούν μεγάλη δυσκολία στους κριτικούς: μερικοί από δαύτους έχουν την ίδια αδυναμία που έχει ο βιβλιοκριτικός όταν πρέπει να κρίνει ένα κόμικς. Οπως ο βιβλιοκριτικός κρατά στα χέρια του ένα βιβλίο, που βιβλίο δεν είναι, έτσι κι ο κριτικός του σινεμά, όταν βλέπει μια ταινία της Marvel αναρωτιέται που βρίσκεται. Τον μπερδεύει συνήθως και η στόχευση: πρόκειται για ταινίες με σούπερ ήρωες, που όμως δεν απευθύνονται μόνο σε παιδιά. Για την ακρίβεια οι καλύτερες από αυτές απευθύνονται σε όσους θέλουν να γίνουν για λίγο παιδιά και ο κριτικός πρέπει κυρίως να κρίνει, αν ο σκοπός τους επιτυγχάνεται. Δεν είναι εύκολο – ειδικά αν ο ίδιος δεν θέλει να γίνει παιδί, για αυτό η κρίση είναι συχνά άδικη. Από την άλλη και η αποθεωτική κρίση είναι συχνά υπερβολικά και λανθασμένη – διότι αν η διαδικασία λειτουργεί και ο Iron Man π.χ σε ταξιδεύει στην παιδική σου ηλικία, το σινεμά γίνεται ένα απλό μέσο για να κάνεις το ταξίδι και ως μέσο δεν κρίνεται. Οι Μαρβελοταινίες είναι ένα παράξενο νέο είδος, όμως δεν είναι υπεράνω κριτικής. Απλά τις κρίνουν ευκολότερα οι γνώστες του μαρβελικού σύμπαντος, δηλαδή αυτοί που τις έχουν δει όλες και αυτοί που ξέρουν και τα κόμικς από τα οποία προέρχονται. Φυσικά στις περιπτώσεις τους δεν κρίνεται η εικόνα ή το σενάριο ή οι καρτουνίστικες συχνά ερμηνείες των ηθοποιών: κρίνεται η πρόθεση και το αποτέλεσμα. Ως εκ τούτου η τελευταία Μαρβελοταινία, «Spider-Man: Homecoming», είναι μια απογοητευτική αρπαχτή.
Παιδί της δεκαετίας του 60
Ο Spider Man ως ήρωας είναι μια παράξενη ιστορία. Πρώτα πρώτα είναι σχετικά νέος αφού οι ιστορίες του (πρωτο)δημοσιεύτηκαν την δεκαετία του 60. Πολλά από αυτή την δεκαετία ο ήρωας τα κουβαλάει. Ο Πίτερ Πάρκερ είναι παιδί της εργατικής τάξης – κι όχι λεφτάς, όπως ο Iron Man π.χ ή ένας πρώην ήρωας του β’ παγκοσμίου πολέμου, όπως ο Captain America. Δεν αποκτά τις σούπερ ικανότητες του, εξαιτίας κάποιου πειράματος, όπως ο Wolverine, ούτε κουβαλάει κάποια μετάλλαξη στο DNA του, όπως οι Χ Men. Τον δαγκώνει μια ραδιενεργή (στην πρώτη ιστορία…) αράχνη – γιατί είμαστε στα 60ς και η ραδιενέργεια προκαλεί συζητήσεις και φόβο. Οι καταβολές του Πίτερ έχουν μικρότερο ενδιαφέρον από τον κόσμο του, που είναι ο κόσμος των έφηβων που ενηλικιώνονται. Η δημοφιλία του Πίτερ οφείλεται κατά πολύ στην κανονικότητα του: είναι ορφανός, αλλά έχει μια καλή θεία που τον μεγαλώνει, είναι χαρισματικός αλλά το κρατάει για την πάρτη του, έχει μυστικά, αλλά έχει και φίλους (μερικούς δυστυχώς απολύτως τρελούς), τρέχει και για το μεροκάματο, είναι και καψούρης. Κυρίως δεν μεγαλώνει σχεδόν ποτέ: μοιάζει να περνά όλη του τη ζωή ανάμεσα στα 17 και τα 25 (;). Η στόχευση ήταν σωστή: διαβάζουμε κόμικς του είδους λίγο πριν τα 17 και στην ηλικία αυτή ονειρευόμαστε πως θα είμαστε στα 25. Ο Πίτερ είναι ο άνθρωπός μας.
Θέλει ψυχή ο αραχνάκιας
Αυτό τον καμβά υπηρέτησαν και οι δυο προηγούμενες κινηματογραφικές αποδόσεις του Spider Man. Την πενταετία 2002 -2007 ο ικανότατος Σαμ Ράιμι σκηνοθετώντας τον Τόμπι Μαγκουάιρ κατέρριψε ρεκόρ εισπράξεων παρουσιάζοντας μας ένα Spider Man κομμάτι σοβαρό – πιο πολύ ήρωα, παρά φίλο μας. Το 2012 ο Μαρκ Γουέμπ ανέλαβε να ξαναπεί την ιστορία του «αραχνάκια», όμως, μολονότι ο Άντριου Γκάρφιλντ, φορώντας τη στολή ήταν πιο παιγνιδιάρης, το αποτέλεσμα ήταν μέτριο: κομμάτι άψυχο. Εκτοτε η Marvel τον κράτησε στην άκρη για να τον ρίξει ως έξτρα καρύκευμα στη μεγάλη υπέροχη σαλάτα των Avengers. Μόνο που δεν ήθελε στη μεγάλη Saga τον σούπερ ηρώων τον σούπερ ήρωα, αλλά μια παιδική εκδοχή του.
Καλές αποκριές μικρέ
Όταν ο Spider Man εμφανίστηκε στο Civil War πολλοί απόρησαν κι όμως η παρουσία του ήταν επιβεβλημένη, αφού και στην σειρά των ομότιτλων κόμικς, όχι μόνο εμφανίζεται, αλλά είναι και κομβικός παίκτης. Είναι ένας «αραχνάκιας» σοβαρός, όπως πάντα, και ανήσυχος. Ο Τόνι Σταρκ, αυτός ο Αλκιβιάδης της Μarvel, τον πείθει να πάρει το μέρος του και να δηλώσει την ταυτότητά του, συγκλονίζοντας τους πάντες σε τηλεοπτική μετάδοση. Μετά, όμως, ο καλός Πίτερ γνωρίζει τον Captain και πείθεται από αυτόν αφήνοντας τον Σταρκ – η σφοδρότητα της αναμέτρησης τον ρίχνει σε κατάθλιψη και κυκλοφορεί με μαύρη στολή, προβληματισμένος για καιρό. Αυτή την πραγματικότητα του κόμικς αποφάσισαν ωστόσο στην κινηματογραφική απόδοση της ιστορίας να την αφήσουν στην άκρη φτιάχνοντας – στην περίπτωση του τωρινού Spider Man – ένα μεγάλο αχταρμά. Όλα τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν υπάρχουν σε κόμικς, αλλά όχι όλα μαζί. Εγινε μια παράξενη κοπτοραπτική. Πήραν αρχικά την τελευταία έκδοση του Spider Man, αυτή που η Μarvel κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2000 με την υπογραφή του Μπράιαν Μπέντις: στη σειρά αυτή ο Πίτερ Πάρκερ είναι ένας 15χρονος χαζούλης που πάει στο Λύκειο. Πρόσθεσαν αυθαίρετα τη γνωριμία με τον Τόνι Σταρκ και του δώσανε προίκα και μια καταπληκτική στολή, που του κάνει δώρο ο Τόνι και που τον βοηθά να γίνει ένα είδος Iron Man junior. Συνέδεσαν αυθαίρετα πράγματα από τρία – τέσσερα διαφορετικά άλμπουμ για να μας παρουσιάσουν μια καρικατούρα του Spider Man, που τάραξε όσους τον αγαπάμε. Βλέπουμε δυο ώρες και βάλε, ένα παιδάκι να τρέχει μασκαρεμένο, σαν να ζει μονίμως στις αποκριές, φοβόμαστε ότι θα εμφανιστεί κάποιος με μια μυγοσκοτώστρα και θα λειώσει αυτόν τον μικρούλη που ταλαιπωρείται και συγχρόνως παρακολουθούμε την προσπάθεια του Τόνι Σταρκ να λειτουργήσει σαν καλός πατέρας – κάποια στιγμή μου ήρθε να του φωνάξω πως αν θέλει παιδιά ας κάνει δικά του. Ακόμα κι αν οι σεναριογράφοι κρατάνε κάτι από τον ήρωα που ξέρουμε, (ο Πίτερ είναι πάντα ένας συνεσταλμένος καψουράκος π.χ), τίποτα δεν θυμίζει Spider Man: ούτε καν η θεία Μέι. Γιατί το έκαναν αυτό το κακό στον τρίτο περισσότερο αγαπημένο χάρτινο ήρωα όλων των εποχών; Γιατί στο αμερικάνικο box office σκίζουν οι ταινίες για παιδιά κάτω των 16: αυτό είναι το νέο Ελντοράντο του Χόλυγουντ. Στοχεύοντας αυτό το κοινό η Marvel (και η Sony) έφτιαξαν μια ταινία για παιδιά κι όχι μια ταινία για να μας ξανακάνουν παιδιά, όπως τις άλλες φορές. Όταν γνωρίζεις τα χρόνια της ενηλικίωσης του Spider Man, τα παιδικά του σε αφήνουν εντελώς αδιάφορο, εκτός αν είσαι 15 χρονών κι εσύ. Τότε μπορεί να χαρείς με τον Τόμ Χόλαντ – ο Πίτερ Πάρκερ είναι άλλη ιστορία.
Θα πρεπε να γράφει
Όταν ήμουν μικρός ένα από τα πρώτα πράγματα που έμαθα να διαβάζω ήταν οι λέξεις «Κατάλληλο» και «Ακατάλληλο» στην βιτρίνα του σινεμά. Τώρα αυτά δεν υπάρχουν πια. Κακώς. Στην περίπτωση του «Spider Man: Homecoming» θα πρεπε να γράφει έξω από τα σινεμά «Ακατάλληλο για όποιον είναι πάνω από 16 χρονών».
