Η χθεσινή απόφαση της κυβέρνησης να επιτραπεί είσοδος φιλάθλων ξανά στα ποδοσφαιρικά γήπεδα κράτησε λιγότερο από εικοσιτέσσερις ώρες και είναι κρίμα γιατί ήταν μια δίκαιη απόφαση. Δεν είναι σωστό να παραμένουν τελείως άδεια τα γήπεδα, που είναι μάλιστα και ανοιχτά, όταν πλέον επιτρέπεται η είσοδος στα θέατρα και στα σινεμά (έστω και με όριο το 30% της χωρητικότητας τους). Γράφτηκε δεξιά κι αριστερά ότι αυτό αποφασίστηκε με τις ευλογίες της UEFA κτλ. Δεν είναι έτσι: η UEFA έχει αφήσει όλους τους χειρισμούς στις τοπικές κυβερνήσεις καθώς μιλάμε για ζήτημα που έχει να κάνει με τη δημόσια υγεία κι όχι με τον αθλητισμό.

Πρέπει να πω ότι μολονότι ο Υφυπουργός Αθλητισμού κ. Λευτέρης Αυγενάκης, ο ΓΓΑ κ. Γιώργος Μαυρωτάς και ο Υπουργός Επικρατείας κ. Γιώργος Γεραπετρίτης ήταν από την αρχή υπέρ αυτής της απόφασης η ίδια η απόφαση δεν ήταν εύκολη. Η επιτροπή των λομοξοιολόγων ήταν αρνητική – μάλιστα αναφέρθηκε στις συζητήσεις το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης στην οποία οι γιατροί εκτιμούν ότι η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά τις εκδηλώσεις υποστήριξης του ΠΑΟΚ από τους οπαδούς του πριν το ματς με την Κρασνοντάρ – το έχει υποστηρίξει αυτό ο κ. Θανάσης Εξαδάκτυλος, ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου. Αυτές οι αντιρρήσεις τρόμαξαν τον πρωθυπουργό. Η απόφαση δυστυχώς ανακλήθηκε. Και κρίμα γιατί θα ήταν μια χρήσιμη δοκιμασία.  

Κλειδί στην αντιμετώπιση

Τι έλεγε η απόφαση που ανακλήθηκε; Επί της ουσίας έλεγε πως ανοίγουμε τα γήπεδα για να δούμε ποια θα είναι η συμπεριφορά του κόσμου. Η συμπεριφορά του κόσμου είναι κατά τη γνώμη μου κλειδί στην αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος του ιού και σε αυτό θα πρεπε να έχουν εστιάσει όλοι οι αρμόδιοι. Δυστυχώς μετά το καλοκαίρι παρασυρθήκαμε όλοι σε λάθος συζητήσεις. Θυμάμαι π.χ τις δηλώσεις των καλλιτεχνών ότι η κυβέρνηση έχει κηρύξει τον πόλεμο στον πολιτισμό και στους ανθρώπους του, όταν αποφασίστηκε το δεύτερο κλείσιμο των θεάτρων  και των χειμερινών σινεμά κι όταν απαγορεύτηκαν οι συναυλίες. Θυμάμαι ότι τότε είχαν υποχρεωθεί και τα περίπτερα να κλείνουν τα μεσάνυχτα, ότι τα γήπεδα παρέμειναν κλειστά και ότι δεν υπήρχε δικαίωμα λειτουργίας στα μπαρ, στα μπουζουκτσίδικα και στα στριπτιζάδικα, που λειτουργούν τις περίφημες μικρές ώρες. Ισως τα κορίτσια, που κάνουν pole dancing πετώντας τα εσώρούχα τους να κάνουν Τέχνη. Μπορεί επίσης το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ κάποιοι να τα βλέπουν ως Τέχνη. Αλλά δύσκολα μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι στον καλλιτεχνικό κόσμο συγκαταλέγονται και οι συμπαθέστατοι περιπτεράδες.

Επίθεση στον κόσμο της Τέχνης δεν υπήρχε: οι γκαλερί π.χ είναι ανοιχτές. Μέτρα κατά του συνωστισμού ανακοινώθηκαν και ανακοινώνονται και ίσως να μην είναι και τα καλύτερα, αλλά πόλεμος στην Τέχνη δεν υπήρχε. Τι υπήρχε; Αυτό που υπάρχει και τώρα: συζητήσεις επί συζητήσεων με κεντρική ερώτηση το «γιατί εμείς κι όχι αυτοί», που τόσο αγαπάμε.

Γιατί εμείς και όχι αυτοί;

Το διαδύκτιο έχει αποδειχτεί ιδανικό μέσο για συζητήσεις και καυγάδες που έχουν να κάνουν όχι με την πανδημία, αλλά με την αντιμετώπισή της. Τον περασμένο χειμώνα, τον καιρό του lockdown, φώναζαν οι γνωστοί γραφικοί που γκρινιάζουν για όλα. Σήμερα δεν είναι έτσι. Σήμερα του «γιατί εμείς και όχι αυτοί» αρχίζει να κυριαρχεί, γεγονός λυπηρό διότι πρόκειται για το είδος της συζήτησης που καταλήγει σε φαγωμάρα, πράγμα που είναι ό,τι χειρότερο, όταν η χώρα πρέπει να αντιμετωπίσει μια κρίση. Το πιο αστείο που διακρίνεται είναι ότι για πολλούς τα μέτρα θα πρεπε να αφορούν αποκλειστικά ιδεολογικούς εχθρούς και πολιτικούς αντιπάλους. Διαβάζει κανείς απόψεις με βάση τις οποίες «πρέπει να κλείσουν οι εκκλησίες» ή ότι «πρέπει να απαγορευτούν οι διαδηλώσεις»: και οι δυο προτάσεις έχουν σχέση με ιδεοληψίες χρόνων. Οι άνθρωποι του ποδοσφαίρου (και του αθλητισμού γενικότερα) κράτησαν την ψυχραιμία τους και δεν μπήκαν σε τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις: ίσως τώρα αρχίσουν και αυτοί να γκρινιάζουν. Χάθηκε μια ευκαιρία όχι για να γεμίσουν τα γήπεδα αλλά για να δείξουν οι φίλαθλοι στη χώρα ότι υπάρχει ατομική ευθύνη. Και λειτουργεί.

Η χαρά της ευθύνης

Από όλες τις αντιρρήσεις που εκφράζονται αυτή που βρίσκω πραγματικά ακατανόητη είναι αυτή που αφορά την αυτοπειθαρχία των πολιτών. Με τις ξεχασμένες ντουντούκες να χουν βγει από τα μπαούλα διάφοροι καταγγέλλουν την κυβέρνηση που «ρίχνει στον απλό πολίτη την ευθύνη να τηρήσει μέτρα εξαιτίας των δικών της παραλείψεων». Ας πούμε ότι η κυβέρνηση έχει κάνει του κόσμου τα λάθη – έτσι για την οικονομία της συζήτησης. Αλλά από πού κι ως που ένας πολίτης δεν πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη που του αντιστοιχεί; Από πότε ο πολίτης είναι υπεράνω ευθύνης; Και τι είναι ο πολίτης και δεν πρέπει να έχει ευθύνες; Μέλος ενός κοπαδιού που απλά βόσκει και κοπρίζει; Συγνώμη, αλλά αυτές οι απόψεις είναι για τους αληθινούς πολίτες προσβλητικές.

Ο πολίτης έχει ευθύνες και για αυτές πρέπει να χαίρεται. Ευθύνη του είναι η συμμετοχή στις διαδικασίες της δημοκρατίας. Ευθύνη του είναι ο σεβασμός των νόμων. Ευθύνη του είναι η σωστή δημόσια συμπεριφορά. Ευθύνη πρέπει να δείχνει όταν οδηγεί ή όταν παρέχει υπηρεσίες. Γιατί τάχα μου είναι πρόβλημα να υπενθυμίζει κάποιος στον πολίτη ότι για να αντιμετωπισθεί ο ιός χρειάζεται να δείξει υπευθυνότητα; Τι πρέπει να κάνει δηλαδή, αν όχι αυτό;

Η κυβέρνηση έχει μια και μόνη μεγάλη ευθύνη: χαλάρωσε το καλοκαίρι και δεν προετοίμασε ένα σχέδιο που θα μας επέτρεπε να μάθουμε να ζούμε με τον ιό. Κάποια μέλη της συμπεριφέρθηκαν σαν ο ιός να έχει πάψει να υπάρχει – ίσως να μην άκουγαν και τους λοιμοξιολόγους που μιλούσαν για την πιθανότητα ενός δεύτερου κύματος. Αλλά δεν έχω ακούσει από την αντιπολίτευση και τι διαφορετικό θα έκανε. Ακούω ότι θα φρόντιζε να υπάρχουν τάξεις με λιγότερα από 25 παιδιά: πολύ ωραία, αλλά αυτό δεν ξέρω αν θα επέτρεπε στα θέατρα, στα γήπεδα και στα σινεμά να δουλεύουν όπως παλιά. Επίσης δεν έχω καταλάβει τι θα έκανε με τις μεταμεσονύχτιες συναθροίσεις στις πλατείες: αν θα μοίραζε δωρεάν μπύρες στους πιτσιρικάδες, θα πρέπει να μας το πει. Κι όσο για τις ΜΕΘ που θα έφτιαχνε, ας τους εξηγήσει κάποιος ότι όνειρό μας δεν είναι να έχει ο καθένας μας από μία δική του, αλλά πως δεν θα  βρεθούμε σε αυτές εμείς ή οι δικοί μας άνθρωποι.

Αυτοάμυνα όχι τιμωρία

Η κυβέρνηση φοβισμένη από την αύξηση των κρουσμάτων πήρε πίσω μια απόφαση που θα επέτρεπε να γίνει ένα μεγάλο πείραμα: θα βλέπαμε αν μπορούσαμε να λειτουργήσουμε υπεύθυνα σε ένα μαζικό χώρο, όπως είναι το γήπεδο. Διαβάζω ότι ο πρωθυπουργός φοβήθηκε πως με το άνοιγμα των γηπέδων θα έπαιρνε ο κόσμος το λάθος μήνυμα. Αναρωτιέμαι από πότε είναι λάθος μήνυμα το να ζητάς από ένα πολίτη να είναι υπεύθυνος…