Έπρεπε να σας έχω γράψει δυο λόγια για το βιβλίο που έγραψα κάποιες μέρες πιο νωρίς – συγχωρείστε με για την αμέλεια. Σε τελική ανάλυση για εσάς που με διαβάζετε χρόνια τώρα το έγραψα. Αν άργησα λίγο να σας εξιστορήσω το πώς και το γιατί προέκυψε, είναι γιατί ήθελα πρώτα να είναι στα βιβλιοπωλεία και να έχετε και την δυνατότητα να το αποκτήσετε κι από εδώ, αλλιώς θα ήταν σαν να γράφω για κάτι που δεν υπάρχει κι αυτά τα κείμενα είναι τα χειρότερα. Κάθε βιβλίο υπάρχει όταν όποιος θέλει να το διαβάσει μπορεί να το αποκτήσει – όλα τα άλλα είναι θεωρία.

Κυρίως μετράνε οι λεπτομέρειες 

Το «Δυσκολότερο από ένα μουντιάλ» δεν είναι θεωρία, είναι ιστορία: η ιστορία του πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου που άρχισε το 1960 και συνεχίζεται. Αναφέρεται ότι είναι μια ιστορία εξήντα χρόνων, αλλά είναι μεγαλύτερη καθώς όσοι το διαβάσετε θα δείτε πως όλα ξεκινούν από πιο νωρίς. Τα 60 χρόνια, όπως και διάφορα άλλα που γράφονται στο εξώφυλλο και στο οπισθόφυλλο είναι προσχηματικά – μικρή σημασία έχουν όπως μικρή σημασία έχει  κι αν το Euro είναι ή δεν είναι δυσκολότερο από το μουντιάλ. Η δική μου πρόθεση ήταν να κάνουμε κάτι άλλο: ένα ταξίδι στο χρόνο και σε μια Ευρώπη που αλλάζει και μεταβάλλεται, ενώνεται από την ποπ κουλτούρα και χωρίζεται από την πολιτική, αποτελείται από λαούς που επιθυμούν να δείχνουν τις διαφορές τους, αλλά και που έχουν επίγνωση πως πρέπει να συνυπάρξουν στην ίδια ήπειρο. Αυτό πρώτα από όλα θέλησα να καταγράψω σκαλίζοντας βιβλία που είχα, ψάχνοντας δεκάδες δημοσιεύματα παλιότερων εποχών γραμμένα κυρίως στις χώρες των πρωταγωνιστών και ανατρέχοντας συχνά ακόμα και σε στιγμιότυπα, που έδιναν στις ιστορίες περιεχόμενο γιατί για ποδόσφαιρο μιλάμε. Δεν γράφω φυσικά για φάσεις ή για γκολ ή για «τακτικές» - υπάρχουν κι αυτά αλλά με ενδιαφέρουν λιγότερο από άλλα. Κυρίως με ένοιαξαν οι λεπτομέρειες και οι διαφορές των διοργανώσεων, οι θρίαμβοι και τα δράματα των ομάδων, και κυρίως οι ιστορίες των ανθρώπων – πολλών, διαφορετικών, ικανών και σπάνιων Ευρωπαίων.

Σε όλες αυτές τις ιστορίες των άλλων πρόσθεσα και τις ελληνικές μας ιστορίες. Τις επιτυχίες και φυσικά και τις αποτυχίες της Εθνικής μας, που τις ανακάλυψα σε αρχεία εφημερίδων, αλλά και σε διηγήσεις όσων τις έζησαν. Ο Νίκος Αναστόπουλος (για το Euro του 1980), ο Θοδωρής Ζαγοράκης (για αυτό του 2004), ο Αντώνης Νικοπολίδης (για την περιπέτεια του 2008) και ο Γιώργος Καραγκούνης (που μίλησε για αυτό του 2012 που παραμένει η τελευταία συμμετοχή της Εθνικής μας) ομόρφυναν και ζωντάνεψαν πολλά. Οι συζητήσεις μαζί τους πήγαν βέβαια και σε άλλα πολλά: ποτέ με αυτούς ειδικά δεν υπάρχουν περιορισμοί στις εξιστορήσεις.

 Πολλες προτάσεις, πολλά όχι

Το περιεχόμενο του βιβλίου θα το ανακαλύψετε όσοι θέλετε να το διαβάσετε. Στο σημερινό σημείωμα θέλω κατά βάση να μοιραστώ μαζί σας τα δικά μου – όπως κάνω συνήθως στο blog. Πρέπει να σας πω ότι είχα αρνηθεί πολλές φορές να γράψω ένα βιβλίο με θέμα το ποδόσφαιρο και πάντα έλεγα πως αν γράψω κάτι θα είναι ένα μυθιστόρημα ή κάτι παρεμφερές που δεν θα έχει σχέση με αθλητικά. Ο λόγος των αρνήσεων είναι ότι δουλεύοντας σε εφημερίδες και περιοδικά από το 1993 έχω γράψει για το ποδόσφαιρο εκατομμύρια λέξεις και κάποιες χιλιάδες παραπάνω, που θα βρίσκονταν απλά σε ένα βιβλίο, δεν ήταν κάτι που με εξίταρε. Στην πορεία κατάλαβα κάτι: πως δεν γίνεται να γράψω ένα βιβλίο αν δεν πειραματιστώ πάνω στον τρόπο – αν δεν μάθω δηλαδή πως η δουλειά γίνεται. Κι επειδή είμαι πια μεγάλο παιδί για να τρέχω σε εργαστήρια δημιουργικής γραφής κτλ αποφάσισα να δοκιμάσω κολυμπώντας σε μια θάλασσα που ξέρω κομμάτι. Κι έμπλεξα, ομολογώ, με τα κύματα.

Όταν ο εκδότης κ. Παπαδόπουλος μου πρότεινε πέρυσι το καλοκαίρι να γράψω την ιστορία του Euro η πρώτη μου σκέψη αφορούσε τις διαστάσεις του. «Πόσες λέξεις» ρώτησα, σαν να είχα σκοπό να παραδώσω ένα κομμάτι σε εφημερίδα και ήθελα να ξέρω το μέγεθος της σελίδας. «Επειδή τις έχεις εύκολες, ας πούμε καμιά 80 χιλιάδες, που σημαίνει πως το βιβλίο θα είναι 300 σελίδες» μου είπε. Με δεδομένο ότι γράφω περίπου 3 χιλιάδες λέξεις την ημέρα υπολόγισα ότι σε ένα μήνα θα τελειώσω – μαζί με τις διορθώσεις. Ηταν καλοκαίρι, δεν είχε μουντιάλ αφού το είχα ζήσει στο Κατάρ και δεν είχε και Euro και είχα και άδεια. Είπα «εντάξει». Και σε μια εβδομάδα είχα καταλάβει πως δεν είχα υπολογίσει σωστά τίποτα.

Αυτό που είχα αναλάβει δεν ήταν απλά τόσο χαώδες που χρειαζόταν τάξη και σειρά, αλλά απαιτούσε πολλά περισσότερα: αρχικά μεγάλη έρευνα, στη συνέχεια αξιολόγηση του τι είναι σημαντικό και τι όχι και τέλος ένα τρόπο αφήγησης που δεν γνώριζα. Το σημαντικότερο ήταν ότι ένιωθα ότι έπρεπε να αφηγηθώ κάτι σε ανθρώπους που αισθάνονται πως σε γενικές γραμμές ό,τι του πω το γνωρίζουν. Ποιος θα ενδιαφερθεί, όταν μάλιστα όπως μου είπε ο σοφός Πανούτσος «ζούμε στην εποχή που ο κόσμος πιστεύει πως με τρία κλικ βρίσκεις τα πάντα»; Κάπως έτσι χρειάστηκε να βρω τις ερωτήσεις πριν τις απαντήσεις και οι 80 χιλιάδες λέξεις γίνανε 114 χιλιάδες. Κι έφτανα να ξυπνάω το βράδυ και να σκέφτομαι πως γίνεται οι Αλβανοί να απέκλεισαν τους Γερμανούς; Και γιατί στο πρώτο Euro που θυμάμαι, αυτό της Ιταλίας το 1980, τα γήπεδα ήταν άδεια; Πριν την συγγραφή χρειάστηκε κάμποση άγια ψύχωση, αποτέλεσμα της οποίας είναι το πρώτο μου βιβλίο. Μόνο που αυτή την ψύχωση δεν την βρήκα πέρυσι το καλοκαίρι αλλά κατάλαβα πως την κουβαλάω κάτι δεκαετίες τουλάχιστον.

Με τρεις διαφορετικούς τρόπους

Το ποδόσφαιρο είναι ένα γοητευτικό σπορ γιατί μπορεί να σε ξετρελάνει με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Πρώτα από όλα χαίρεσαι αν ξέρεις να παίζεις ποδόσφαιρο: αν αυτό συμβαίνει είσαι στην ομάδα σου ή στην παρέα σου ένας μικρός βασιλιάς ή ένας σπουδαίος αρτίστας – σε θέλουν όλοι συμπαίκτη και όλοι σε αγαπάνε. Έπειτα μπορείς να απολαύσεις το ποδόσφαιρο ως θεατής: παρά τον βομβαρδισμό από τηλεοπτικές εικόνες το ποδόσφαιρο το χαίρεσαι στο γήπεδο γιατί σου δίνει την ψευδαίσθηση και ότι συμμετέχεις – κερδίζεις ή χάνεις κι εσύ. Αν είναι θεαματικό, είναι υπερθέαμα. Επειδή αγαπάω τα μεγάλα θεάματα έχω δει πολλά, αλλά τον τελικό του μουντιάλ στο Κατάρ πχ ανάμεσα στους Αργεντίνους και στους Γάλλους ακόμα τον βλέπω στα όνειρά μου. Ωστόσο όλα αυτά δεν θα έκαναν το ποδόσφαιρο το είδος της θρησκείας που είναι δεκαετίες τώρα, αν δεν υπήρχαν οι θρύλοι και οι ιστορίες του. Πολλές φορές αποτελούν εξηγήσεις φάσεων ασύλητης ομορφιάς γιατί τις λαμπρύνουν ακόμα πιο πολύ. Θυμηθείτε πχ το υπέροχο γκολ του Φαν Μπάστεν στον τελικό του 1988: ακόμα το βλέπεις και «λες τι έκανε ο τύπος». Όμως αν ξέρεις ότι ο Ολλανδός έχει πει ότι το έβαλε γιατί από τον πόνο δεν μπορούσε να κάνει το πλέον απαραίτητο στη φάση, δηλαδή το γερό πάτημα, (με αποτέλεσμα να σουτάρει σχεδόν πετώντας), το πράγμα γίνεται κάτι παραπάνω από έργο Τέχνης. Κι αυτό είναι κάτι που δύσκολα μπορείς να το ανακαλύψεις με τρία κλικ. Δεν σου περνά από το μυαλό.

Γιατί να μην το διαβάσεις

Μου λένε ότι τα βιβλία με θέμα το ποδόσφαιρο δεν πουλάνε. Το 2016 όταν έγινε το blog μου λέγανε θα το κλείσω σε έξι μήνες. To 2002 όταν έκανα με τον Πανούστο την ακπομπή για το μουντιάλ μου λέγανε ότι κανείς δεν βλέπει αυτές τις βραδινές εκπομπές που στηρίζονται σε ματς που έχουν δει όλοι. Τα ακούω όλα, αλλά πάντα κάνω του κεφαλιού μου. Αλλωστε δεν έγραψα ένα βιβλίο για να βγάλω χρήματα - είμαι πλούσιος σε αισθήματα, πάμπλουτος. Το «Δυσκολότερο από ένα μουντιάλ» είναι ένα βιβλίο για τους φίλους μου: η πρότασή μου για το πώς μπορείς να χαίρεσαι το ποδόσφαιρο, γιατι δημιουργεί ιστορίες που ενώνουν και που διαδραματίζονται στην ίδια γειτονιά – σε μια ήπειρο που είμαστε όλοι γνωστοί μεταξύ μας και που όλοι έχουμε δικαίωμα στο όνειρο. Οπότε θα ήθελα να κάνω κάτι χρήσιμο: να σου πω φίλε αναγνώστη μερικούς λόγους που δεν χρειάζεται να το διαβάσεις. Αν πιστεύεις ότι το ποδόσφαιρο είναι στατιστική και ημερομηνίες και νούμερα μην χάνεις το χρόνο σου. Αν νομίζεις πως θα βρεις λόγους για να μισείς νικητές μην το πιάσεις στα χέρια σου. Αν σου πέρασε από το μυαλό ότι θα ανακαλύψεις πως παίζεται σωστά το 4-4-2 πάρε κάτι άλλο. Αν θεωρείς ότι το ποδόσφαιρο είναι κάτι σαν το play station η το football manager μην χάνεις την ώρα σου. Αν δεν σε ενδιαφέρουν οι ιστορικές εποχές, οι χώρες και οι άνθρωποι μην ασχοληθείς. Η δική μου πρόταση είναι ένα απλό ταξίδι στο χρόνο. Εξερευνώντας θριάμβους που παραμένουν ανεξήγητοι, υπενθυμίζοντας δράματα που πονάνε χρόνια μετά, παρουσιάζοντας το πώς το θεαματικότερο πράγμα στην Ευρώπη είναι οι μεταβολές της, θέλω απλά να σου κρατήσω καλή παρέα.  Ποτέ άλλωστε δεν ήθελα τίποτα περισσότερο.

Θα το παρουσιάσουμε την Δευτέρα στις 8 Απριλίου. Θα σας πω εγκαίρως που και με ποιους. Θα πούμε πολλά και διάφορα για πολλούς και διάφορους ως συνήθως…