Δεν έγραψα ποτέ γράμμα στον Άγιο Βασίλη. Πρώτα από όλα (και) ως παιδάκι δεν είχα την φαντασία που η περίσταση απαιτεί: θέλω να πω ότι για να γράψεις ένα γράμμα στον Άγιο πρέπει να είσαι (και) λίγο ονειροπόλος – εγώ από μικρός ήμουν φρικτά ορθολογιστής. Έπειτα χρειαζόταν το πράγμα λίγο αφηγηματικό και λογοτεχνικό ταλέντο που ποτέ δεν πίστεψα πως είχα. Το γράμμα στον Άγιο θα έπρεπε να έχει αρχή, μέση και τέλος: έπρεπε πχ, πριν κάνεις την παραγγελία σου, να του εξηγήσεις του Άγιου γιατί το δώρο το αξίζεις. Εδώ προκύπταν για μένα δυο προβλήματα. Το πρώτο ότι δεν θεωρούσα ποτέ ότι ήμουν υποχρεωμένος να πείσω κάποιον (έστω και Άγιο) πως αξίζω κάτι: αν δεν το καταλάβαινε μόνος του, πρόβλημά του. Το δεύτερο πρόβλημα είναι πως αν έγραφα ένα γράμμα θα ήταν πολύ μικρό – σχεδόν τηλεγραφικό. Δεν θα το έγραφα έτσι από τεμπελιά: απλά πίστευα πως αν όλα τα παιδιά στέλνουν γράμματα, όφειλα να μην τον κουράσω. Από την άλλη με μια τηλεγραφική παράκληση, πώς να κερδίσεις τον λογοτεχνικό ανταγωνισμό; Οπότε απείχα. Σίγουρος ότι ο Άγιος, αν ήταν να το κάνει το καλό, δεν χρειαζόταν επιστολές με αιτήματα και παρακλήσεις.
Τι γίνονται άραγε όλα αυτά τα γράμματα που γράφουν τα παιδιά στον Άγιο Βασίλη; Τα κρατάνε οι γονείς, στους οποίους και καταλήγουν; Πολύ αμφιβάλω. Θυμάμαι πως χρόνια πριν ένας Ιταλός δάσκαλος με το όνομα Μαρτσέλο Ορτα είχε κάνει παγκόσμιο σουξέ με ένα βιβλίο με τον τίτλο «Εγώ ελπίζω να την βολέψω», στο οποίο είχε δημοσιεύσει εξήντα απίθανες εκθέσεις μαθητών του – το βιβλίο σήμερα είναι δυσεύρετο και εξαντλημένο. Πάντα είχα την υποψία πως ο εν λόγο δάσκαλος έγραψε κάποιες από τις εκθέσεις αυτές μόνος του – ωστόσο χωρίς αποδείξεις δεν πρέπει να προβαίνω σε τέτοιους ισχυρισμούς. Αλώστε δεν είναι αυτό το θέμα: το θέμα είναι πως αν κάποιος είχε την ανάλογη όρεξη να διαλέξει εκατό ωραία γράμματα παιδιών στον Άγιο Βασίλη θα έκανε εξίσου μεγάλη επιτυχία. Και γιατί αυτά θα ήταν απολύτως αυθεντικά: κανείς ενήλικας δεν μπορεί να γράψει ένα γράμμα στον Άγιο Βασίλη. Ούτε καν fake.
Τελευταία διακρίνω μια τάση νέων γονιών να εξηγούν στα παιδιά πως Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει και πως δεν χρειάζεται να του στέλνουν γράμματα, αλλά μπορούν απλά να πουν στους ίδιους τι δώρο θέλουν και θα το έχουν. Η τάση αυτή είναι η ακριβώς αντίθετη από την μόδα που υπήρξε κυρίως την δεκαετία του ‘80 και του ’90 όταν οι μπαμπάδες ντύνονταν Άγιοι Βασίληδες αργά το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, κι όχι μόνο ευχαριστούσαν τον μπόμπιρά τους αφήνοντας του το δώρο που ζήτησε κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, αλλά του έδιναν την δυνατότητα και να πιστεύει πως είχε μια μεταφυσική εμπειρία συναντώντας τον ίδιο τον Άγιο. Σήμερα αυτές οι οικογενειακές θεατρικές παραστάσεις πρωτοχρονιάτικα τελούν υπό εξαφάνιση και οι γονείς προτιμούν να μεγαλώνουν τα παιδιά μαθαίνοντάς τους να μην πιστεύουν σε τίποτα. Πολλοί λένε πως αυτός είναι ένας τρόπος για να ωριμάσουν τα παιδιά γρηγορότερα – δεν χρειάζονται, μου λένε, να πιστεύουν σε παραμύθια. Το ακούω ως άποψη, αλλά δεν ξέρω αν έχουν και δίκιο.
Θα ήταν καλύτερη η ζωή μας χωρίς παραμύθια; Πολλοί λένε πως ναι. Είναι όσοι αγαπούν τις ιστορίες επιτυχίας που στηρίζονται στην σκληρή δουλειά κι όχι στην τύχη. Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν την βεβαιότητα πως τα παραμύθια κάνουν τους μπόμπιρες μαλθακότερους και μεγαλώνοντας λιγότερο διεκδικητικούς. Ολοι αυτοί ισχυρίζονται πως η πίστη στον Άγιο Βασίλη που μας καλλιεργούν όταν είμαστε πιτσιρικάδες, μας οδηγεί μεγαλώνοντας να πιστεύουμε και σε άλλα παραμύθια μεγαλύτερα. Να πιστεύουμε πχ στην καλοσύνη των ανθρώπων. Να πιστεύουμε πως αν κάτι κακό μας συμβεί, όλο και κάποιος θα ενδιαφερθεί για μας. Να πιστεύουμε πως για κάθε καλό που κάνουμε, θα υπάρξει ανταπόδοση. Να πιστεύουμε πως οι κόποι μας θα ανταμειφθούν. Να πιστεύουμε στον Ερωτα, αυτόν μες τα καδράκια, που έρχεται με τόξο και βέλη, χτυπάει και φεύγει και μας κάνει ευτυχισμένους. Είναι λένε παραμύθια όλα αυτά. Ο κόσμος είναι λένε σκληρός και συχνά άδικος κι αυτή του την όψη του θα την δεις σίγουρα για αυτό είναι καλύτερα να έχεις οργανώσει έτσι την ζωή σου, ώστε να μην έχεις ποτέ κανένα ανάγκη. Αν περιμένεις ανταπόδοση, λένε, είσαι απλά κορόιδο. Κι όσο για τον έρωτα, αυτό λένε που θα θυμάσαι είναι τις φορές που πληγώθηκες. Ιδεολογικά με την κυνική αυτή προσέγγιση ομολογώ πως συμφωνώ. Αλλά από την άλλη ο ορθολογισμός, τον οποίο υιοθέτησα αρνούμενος ως πιτσιρικάς να γράψω γράμματα στον Αγιο Βασίλη, μπορεί να υπήρξε καλός μου σύμβουλος, αλλά δεν θυμάμαι να μου είπε ποτέ τα μυστικά της ευτυχίας. Αν τέτοια μυστικά υπάρχουν, θα ήταν πιθανότερο να τα ‘βρισκε κανείς σε αυτά τα παιδικά γράμματα, που βασίζονται στην βεβαιότητα πως το βράδυ της Πρωτοχρονιάς κάτι μαγικό θα γίνει, παρά στην ανάλυση των καταστάσεων. Είναι γράμματα προσδοκίας και ελπίδας: της ελπίδας ότι το καλό θα συμβεί. Χάρη σε ένα γράμμα ελπίδας.
Την ελπίδα στην ζωή μας την έχουμε ανάγκη πάρα πολύ. Την έχουμε ανάγκη όταν αρρωσταίνουμε και ψάχνουμε τον καλύτερο γιατρό. Την έχουμε ανάγκη όταν αναζητάμε μια συγχώρεση για κάποιο λάθος μας, χωρίς μάλιστα να έχουμε την δύναμη να την ζητήσουμε και χωρίς να προκύπτει πως ο άλλος έχει κάποιο λόγο να μας συγχωρέσει. Την έχουμε ανάγκη όταν νιώθουμε μόνοι και ξεχασμένοι και όταν φοβόμαστε να παραδεχτούμε πόσο μας χρειάζεται λίγη αγάπη, χωρίς καλά καλά να ξέρουμε από ποιόν. Την έχουμε ανάγκη για να φέρουμε σε πέρας μια δύσκολη αποστολή σε πείσμα της βεβαιότητας του κόσμου πως αυτά που θέλουμε δεν γίνονται. Αν ο ορθολογισμός εξηγεί τον κόσμο, η ελπίδα είναι αυτό που μας δίνει δύναμη. Το γράμμα σε ένα μυστήριο Αγιο Βασίλη που περιμένουμε πρωτοχρονιάτικα μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να είναι και ένα γράμμα που στέλνουμε καθημερινά: οι άνθρωποι αγαπάνε την ελπίδα κι όχι την έλλειψη της. Και πάλι καλά γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα τους είχε συντρίψει η ματαιότητα.
Σας εύχομαι το νέο χρόνο να γράφεται καθημερινά ένα γράμμα στον Αγιο Βασίλη των ελπίδων και των προσδοκιών σας. Δεν χάνετε τίποτα: ίσως κάποια στιγμή αυτό πέσει στα μαγικά του χέρια. Και κάπου κάπου, έτσι ξαφνικά, ένα δώρο απροσδόκητο μπορεί να κάνει την ζωή σας ωραιότερη. Χωρίς καμία ορθολογική εξήγηση. Γιατί τα ωραιότερα στην ζωή παραμένουν ανεξήγητα…
(Βημαγκαζίνο, Δεκέμβρης του 2024)
