Εκτός από τον τελικό του Euro2026 έχουμε και τον τελικό  του Κόπα Αμέρικα απόψε στον οποίο θα αγωνιστούν η κάτοχός του Αργεντινή και η Κολομβία και έσπαγα χθες το κεφάλι μου να θυμηθώ πότε ήταν η τελευταία φορά που οι Κολομβιανοί διεκδίκησαν κάτι στην μεγάλη ποδοσφαιρική τους ιστορία. Ανακάλυψα ότι κέρδισαν το Κόπα Αμέρικα το 2011 για τελευταία φορά ως γηπεδούχοι, επικρατώντας στον τελικό του Μεξικού με 1-0 με ένα γκολ του Ιβάν Κόρντομπα αλλά σε εκείνο το τουρνουά είχε αρνηθεί να πάρει μέρος η Αργεντινή ενώ οι Βραζιλιάνοι και οι Ουρουγουανοί είχαν πάρει μέρος με πειραματικές ομάδες. Εκτοτε η Κολομβία ήταν παρούσα στα μουντιάλ του 2014 και του 2018, χωρίς να φτάσει σε κάτι που μοιάζει με διάκριση, ενώ δεν προκρίθηκε για τα τελικά του μουντιάλ του 2022. Ως εκ τούτου ο τελικός που δίνει απόψε συνιστά ένα είδος θεαματικής επιστροφής της. Αν όχι και ανεξήγητης.

Μια μοναδική περίπτωση

Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο με περισσότερο απίθανη ποδοσφαιρική ιστορία από αυτή της Κολομβίας. Λίγοι γνωρίζουν πως είναι η χώρα της Λατινικής Αμερικής η οποία καθιέρωσε πρώτη το επαγγελματικό ποδόσφαιρο την δεκαετία του ΄40 με αποτέλεσμα από την μια να μαζέψει στο πρωτάθλημά της τους καλύτερους παίκτες που υπήρχαν τον καιρό εκείνο στην Λατινική Αμερική, και από την άλλη να τιμωρηθεί από την ΔΟΕ αρχικά και την FIFA στην συνέχεια με αποκλεισμό από όλες τις διοργανώσεις της – ο αποκλεισμός μάλιστα κράτησε χρόνια.

Η επόμενη απολύτως ταραγμένη περίοδος ήταν η εικοσαετία 1980-2000 όταν υπήρξε η απόλυτη εμπλοκή των καρτέλ διακίνησης ναρκωτικών με το ποδόσφαιρο της χώρας: οι μεγαλύτερες ομάδες ελέγχονταν από τα καρτέλ της εποχής – κυρίαρχο πρόσωπο της οποίας ήταν ο Πάμπλο Εσκομπάρ. Από όλες τις ιστορίες με αυτόν πρωταγωνιστή στο χώρο του ποδοσφαίρου ξεχωρίζει φυσικά η συνάντησή του με τον Ντιέγκο Μαραντόνα. Ηθελε να τον γνωρίσει προσωπικά και τον κάλεσε στην Κολομβία να τον επισκεφτεί και να παίξουν και μαζί ποδόσφαιρο – φυσικά έναντι αμοιβής. Όλα συνέβησαν το 1992. Ο Μαραντόνα αποδέχτηκε την κλήση, πλην όμως υπήρχε ένα πρόβλημα: ο Εσκομπάρ ήταν στην φυλακή. Για να γίνει η συνάντηση ο Κολομβιανός ναρκέμπορος είχε φτιάξει στην φυλακή ένα ολοκαίνουργιο γήπεδο σε χρόνο ρεκόρ. «Με πήγαν σε μια φυλακή περικυκλωμένη από χιλιάδες φρουρούς» – διηγείται στους βιογράφους του ο Μαραντόνα χρόνια αργότερα.  «Ελεγα στον εαυτό μου: «Τι διάβολο συμβαίνει; Με συλλαμβάνουν;» Το μέρος όμως ήταν σαν ξενοδοχείο πολυτελείας. Είπαν, «Ντιέγκο, αυτός είναι ο El Patron». Δεν διάβαζα εφημερίδες, ούτε έβλεπα τηλεόραση, οπότε δεν είχα ιδέα ποιος ήταν! Γνωριστήκαμε σε ένα γραφείο και είπε ότι αγαπούσε το στυλ παιχνιδιού μου και ότι ταυτίστηκε μαζί μου γιατί, όπως και αυτός, είχα θριαμβεύσει ξεκινώντας από μια φτωχογειτονιά. Παίξαμε μπάλα και όλοι διασκέδασαν. Αργότερα το ίδιο βράδυ κάναμε ένα πάρτι με τα ωραιότερα κορίτσια που έχω δει ποτέ στη ζωή μου. Και βρισκόμασταν στη φυλακή! Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Το επόμενο πρωί με πλήρωσε και με αποχαιρέτησε» λέει. Αυτή η βραδιά πρέπει να είναι μια από τις τελευταίες αληθινά ευχάριστες για τον Εσκομπάρ. Λίγο καιρό αργότερα βγαίνοντας από την φυλακή εκτελέστηκε.

Η εκτέλεση του Εσκομπάρ

Οι παλιότεροι θυμούνται κυρίως την συμμετοχή της Κολομβίας στο μουντιάλ του 1994 στην Αμερική, την ήττα της από τις ΗΠΑ και την εκτέλεση αργότερα του αμυντικού Αντρές Εσκομπάρ, που στο ματς με τους Αμερικάνους είχε πετύχει ένα μοιραίο αυτογκόλ. Η Κολομβία είχε διαλύσει την Αργεντινή στα προκριματικά κερδίζοντάς την με 0-5 στο Μπουένος Αϊρες. Είχε προπονητή τον Ματουράνα και αστέρια τον Βαλντεράμα, τον Ρινκόν, τον Ασπρίλια κτλ. Ο Πελέ πρόβλεπε ότι θα κερδίσει το μουντιάλ και ο αποκλεισμός της στην πρώτη κιόλας φάση του ήταν έκπληξη. Το αυτογκόλ του Εσκομπάρ είχε δημιουργήσει μια γενική υποψία πως τα καρτέλ είχαν στοιχηματίσει υπέρ του αποκλεισμού – αργότερα ωστόσο κυκλοφόρησε ότι ο παίκτης εκτελέστηκε ως προδότης της χώρας. Το 1998 ένα από τα πρωτοπαλίκαρα του Εσκομπάρ, ο  Τζον Ζαίρο Βελάσκεθ, για τους φίλους του «Ποπάι» αποκάλυψε πως η εκτέλεση δεν αφορούσε το ποδόσφαιρο. Ο ποδοσφαιριστής είχε εκτελεστεί από τον πεθερό του Τζουντ Μονκάντα, επίσης έμπορο ναρκωτικών γιατί εγκατάλειψε την κόρη του: ο Ποπάι ακόμα σήμερα ισχυρίζεται πως αν ζούσε ο Πάμπλο Εσκομπάρ «αυτό το ρεζιλίκι δεν θα είχε συμβεί ποτέ».

Τα χρόνια του narcofootball  

Όπως και να έχει η δολοφονία του ποδοσφαιριστή είχε ξεσηκώσει θύελλες και υπήρξε κι αυτή ένας από τους λόγους που οδήγησε τον Μπιλ Κλίντον να αποφασίσει ως πρόεδρος των ΗΠΑ ένα είδος οικονομικού αποκλεισμού όλων των επιχειρήσεων της Κολομβίας που σχετίζονταν με ναρκέμπορους. Η απόφαση επηρέασε και το ποδόσφαιρο της χώρας: το 75% των ποδοσφαιρικών ομάδων οδηγήθηκε σε πτώχευση, πράγμα που την δεκαετία 2000-2010 είχε επιπτώσεις και στην Εθνική ομάδα. Προηγουμένως πάντως οι Κολομβιανοί είχαν ζήσει την δική τους περίοδο ποδοσφαιρικής ακμής. Οι τρεις κορυφαίες ομάδες της χώρας ήταν τότε πάμπλουτες. Η Ατλέτικο Νασιονάλ του Μεντεγίν, που συνδεόταν με τον Πάμπλο Εσκομπάρ, οι Μιλιονάριος της Μπογκοτά, με μεγαλομέτοχο τον Γκονσάλο Γκάτσα και η Αμερική του Κάλι των αδελφών Ροντρίγκες Ορχουέλα, διοικητές του καρτέλ Κάλι, του κύριου αντιπάλου του Εσκομπάρ, ξόδευαν του κόσμου τα χρήματα για γήπεδα και υποδομές δημιουργώντας αυτό που οι Αμερικάνοι ειδικοί της DEA αποκαλούσαν NarcoFootball, δηλαδή ένα σύστημα ξεπλύματος μαύρου χρήματος που έμοιαζε σχεδόν αδύνατον να ελέγξει κανείς.

Οι τεράστιες ενέσεις χρήματος στο πρωτάθλημα της χώρας είχαν εντυπωσιακές συνέπειες στην Εθνική ομάδα: η Κολομβία είχε προκριθεί στα τελικά τριών παγκοσμίων κυπέλλων στην σειρά (του 1990, του 1994 και του 1998) ενώ η προηγούμενη εμφάνισή της σε τελικά ήταν το μακρινό 1962. Το 1989 η Νασιονάλ του Μεντεγίν έγινε η πρώτη ομάδα της Κολομβίας που κέρδισε το Κόπα Λιμπερταδόρες. Το Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς είχε αγωνιστεί κόντρα στην Μίλαν στον τελικό του Intercontinental cup στο Τόκιο χάνοντας από την Μίλαν με 1-0 με ένα γκολ του Κίκο Εβάνι στο τελευταίο λεπτό του ματς.

Η μεγάλη παρακμή

Η παρακμή του πρωταθλήματος της Κολομβίας έφερε και την παρακμή της Εθνικής ομάδας, παρόλο που οι καλοί παίκτες δεν έλειπαν. Σημείο μηδέν του ποδοσφαίρου της Κολομβίας θεωρήθηκε η εκτέλεση του διεθνούς ποδοσφαιριστή Αλμπέιρο Ουσουριάγκα το 2004. Ακολούθησε ένα μπαράζ συλλήψεων μεταξύ των οποίων και του προέδρου της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, αλλά το γεγονός βοήθησε τον τότε πρόεδρο της χώρας Αλβάρο Ουρίμπε να θέσει όλους τους ποδοσφαιρικούς συλλόγους υπό τον έλεγχο του κράτους, ώστε να υπάρξει μια κάποια κάθαρση – στο μέτρο βέβαια που αυτό είναι δυνατό. Η κρατική παρέμβαση διήρκησε με την άδεια της FIFA μέχρι το 2010.

Η σημερινή Εθνική ομάδα της Κολομβίας είναι βέβαιο ότι δεν έχει ανθρώπους των καρτέλ. Εχει απλά πολύ καλούς ποδοσφαιριστές που λέγονται Χάμες Ροντρίγκεζ, Λουίς Ντίαζ, Αριας, Σάντσεζ κτλ. Το βράδυ θα επιχειρήσουν να κερδίσουν την παγκόσμια πρωταθλήτρια Αργεντινή χωρίς να φοβούνται πως όποιος πετύχει ένα αυτογκόλ μπορεί να εκτελεστεί στο κέντρο της Μπογκοτά. Εχουν την συμπάθεια μου.