Έχουν όντως ψυχολογικά προβλήματα ο Παναθηναϊκός και η ΑΕΚ; Φταίνε αυτά τα προβλήματα για το γεγονός ότι ο Παναθηναϊκός είναι χωρίς νίκη εκτός έδρας μέσα στο 2025 και για το ότι η ΑΕΚ έχει στο πρωτάθλημα πέντε ήττες και ισοπαλία στα τελευταία έξι ματς; Αναμφίβολα και οι δύο ομάδες είναι στρεσαρισμένες. Αλλά από τι ακριβώς; Και μήπως στην Ελλάδα μιλάμε πολύ για ψυχολογία όταν αναφερόμαστε σε ομάδες και παίκτες ώστε να μην μιλάμε για άλλου τύπου αδυναμίες, αγωνιστικές, διοικητικές κτλ;  Ας τα πάρουμε με την σειρά.   

Ένα ωραίο κλισέ

Όταν λέμε ότι μια ομάδα έχει ψυχολογικά προβλήματα λέμε συνήθως μια γενικότητα – ένα κλισέ που μας μοιάζει απάντηση για πολλά, συχνά για όλα. Κατά καιρούς έχουμε δει όντως ομάδες να φοβούνται συγκεκριμένες έδρες, να λυγίζουν από το άγχος σε κρίσιμα παιχνίδια, να μην μπορούν να διαχειριστούν την ένταση ενός παιχνιδιού απέναντι σε συγκεκριμένους αντιπάλους γιατί έχουν υποστεί ήττες που τις έχουν τρομάξει: συμβαίνει σπάνια, αλλά συμβαίνει. Η χρονιά της ΑΕΚ φέτος καταστράφηκε στα ματς με τον Ολυμπιακό γιατί αυτά υποχρέωσαν τον Ματίας Αλμέιδα σε αναθεωρήσεις του παιγνιδιού της ομάδας που δεν βγήκαν ακριβώς σε καλό. Αλλά η ΑΕΚ στο κακό της σερί δεν έχει χάσει μόνο από τον Ολυμπιακό (τον οποίο κατά την γνώμη μου υποφέρει αγωνιστικά και όχι ψυχολογικά) αλλά έχει χάσει και από τον ΠΑΟ και τον ΠΑΟΚ και δεν κέρδισε τον Αρη σε ματς που δεν ήταν χειρότερη. Όταν μιλάμε για «ψυχολογία» συχνά μπερδευόμαστε με την πραγματικότητα: ξεχνάμε δηλαδή πως μια ομάδα σπανίως έχει ενιαία σκέψη και ενιαία συμπεριφορά: είναι πάντα ένας οργανισμός απο παίκτες, προπονητές, διοικητικούς παράγοντες κτλ. Αυτοί ως άτομα, ένας ένας δηλαδή, μπορεί να έχουν προβλήματα ψυχολογικά, ή για να το πω πιο σωστά «προβλήματα μυαλού» γενικότερα. Αλλά δεν γίνεται αυτά τα προβλήματα να τα έχουν όλοι μαζί, συγχρόνως και ταυτόχρονα.

Η ΑΕΚ δεν μπορεί να έχει ψυχολογικά προβλήματα στην ολότητα της – όπως ακριβώς και ο ΠΑΟ όταν αγωνίζεται εκτός έδρας: σε τόσο μεγάλα γκρουπ είναι λογικό να υπάρχουν και άτομα χωρίς προβλήματα αλλά και άτομα μεμονωμένα στρεσαρισμένα. Δουλειά ενός προπονητή είναι και να πλάθει χαρακτήρες ή να επιλέγει όσους ανά περίσταση είναι στο μυαλό πιο έτοιμοι. Γίνεται αυτή η δουλειά στην ΑΕΚ και στον ΠΑΟ; Υπάρχει εμψύχωση και λίγη άγια πώρωση πριν από δύσκολα ματς; Δεν το βλέπω. Αλλά αν αυτά λείπουν, δεν μιλάμε για ψυχολογικά προβλήματα: μιλάμε για κακή δουλειά. Ισως και για κακή οργάνωση εταιριών. Μάλλον στελέχη λείπουν: όχι ψυχολόγοι και ψυχίατροι.

Πως γεννιέται το πρόβλημα

Πάμε παρακάτω. Αναμφίβολα στις ομάδες αυτές κάποιοι παίκτες όντως μοιάζουν να έχουν δυσκολίες ψυχολογικού τύπου. Οι τερματοφύλακες της ΑΕΚ πχ. Φέτος μετά τον Στρακόσια κάνει μεγάλα λάθη και ο Μπρινιόλι. Πριν από αυτούς τους δύο όμως πέρσι προβλήματα είχαν και ο Αθανασιάδης και ο Στάνκοβιτς: μιλάμε για τέσσερις γκολκίπερ στη σειρά. Είναι όλοι παίκτες με ασθενείς προσωπικότητες που χρειάζονται ψυχολόγο; Μπορεί. Βρίσκω όμως πολύ πιο πιθανό να έχουν προβλήματα διαχείρισης νεύρων, δηλαδή σιγουριάς, γιατί έχουν μπροστά τους μια άμυνα που συχνά πυκνά τους εκθέτει. Κι αυτό δεν είναι ψυχολογικό πρόβλημα: αγωνιστικό είναι. Έχουμε να κάνουμε με ένα αγωνιστικό πρόβλημα που δημιουργεί ανασφάλεια. Θυμηθείτε πέρσι τον Ρέτσο. Περάσαμε ένα χειμώνα να μιλάμε για την εύθραυστη ψυχολογία του: ήρθε ο Κάρμο κι έγινε άλλος παίκτης.     

Υπάρχουν ωστόσο στην ΑΕΚ και περιπτώσεις παικτών που φαίνεται ότι δεν αισθάνεται πολύ καλά. Ο Γκατσίνοβιτς πχ. Πιέζεται φανερά από την ανάγκη να καλύψει μία θέση που δεν είναι δική του. Ο Ελίασον επίσης. Νομίζω ότι ήθελε να φύγει τον Ιανουάριο και συνεχίζει με βαριά καρδιά. Στον Πινέδα από την άλλη φανερά δεν αρέσει ότι από βασικός και αμετακίνητος από την εντεκάδα, έχει γίνει κάτι σαν πρώτη αλλαγή. Και υπάρχουν κι άλλοι με θεματάκια. Υπάρχει ο Λαμελά που βγάζει παραξενιές που ήταν δύσκολο να φανταστείς: έχει προκαλέσει διάφορους καυγάδες, κάνει συλλογή από κάρτες, και την Κυριακή έφτασε στο σημείο να μιλάει  προκλητικά στο δεκαοκτάχρονο Μουζακίτη, όταν έγινε αλλαγή! Υπάρχει ο Κοϊτά που είναι φανερά στρεσαρισμένος γιατί δεν σκοράρει όσο θα ‘θελε - νομίζω ότι ισχύει το ίδιο και με τον Πιέρο. Στην ΑΕΚ ωστόσο υπάρχουν και παίκτες των οποίων δεν είναι το στρες το πρόβλημα. Ο Ρότα έχει δυσκολίες στην άμυνα γιατί έχει κομμάτι χαμηλό ταβάνι, όπως και ο Πήλιος που την Κυριακή όταν τον έβαλαν στη μέση ο Ζέλσον, ο Τσικίνιο και ο Γιάρεμτσουκ, χτυπούσε το κεφάλι του. Ο Οντουμπάτζο είναι φιλότιμος αλλά όχι καλός επιθετικά. Ωστόσο με όλα τους τα προβλήματα οι παίκτες της ΑΕΚ στα ματς των play off για περισσότερο από μια ώρα συνθέτουν μια ομάδα που είναι ανταγωνιστική: παίκτες με αδυναμίες υπάρχουν και στους ανταγωνιστές. Αν όλοι  δυσκολεύονται πάρα πολύ μετά το 70΄ φταίνε οι άδειες μπαταρίες τους και όχι η ψυχολογία τους. Δεν μπαίνουν στα ματς καταθλιπτικοί, άκεφοι και ανασφαλείς: χάνουν το μυαλό τους όταν ξεμένουν από δυνάμεις. Κι αυτό είναι πρόβλημα προπόνησης και σοβαρό, διότι η ΑΕΚ φέτος δεν είχε και ευρωπαϊκά ματς.

Αδυναμίες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο

Και στον Παναθηναϊκό πιο πολύ από ψυχολογικά προβλήματα, διακρίνονται αγωνιστικές αδυναμίες. Ο Ρουί Βιτόρια υιοθέτησε αμέσως την λογική του μικρού ροτέισον προσπαθώντας να διορθώσει αμυντικά κυρίως προβλήματα που βρήκε, χάρη στην ομοιογένεια της ομάδας. Το μικρό ροτέισον όμως μπορεί να έχει και κακές συνέπειες. Κάπως έτσι χάθηκε ο Μαξ και ο Παναθηναϊκός έμεινε με ένα μόνο αριστερό μπακ. Κάπως έτσι ο Σένγκεφελντ, και ο Γερεμέγιεφ άρχισαν να νιώθουν ότι δεν χωράνε στην ενδεκάδα και ο Λημνιός με τον Μαντσίνι ούτε στον πάγκο. Το πρόβλημα του Παναθηναϊκού δεν έχει να κάνει τόσο με την όρεξη ή την θέληση των παικτών του, όσο με το ό,τι όσο η χρονιά περνάει, κάποιοι παίκτες άρχισαν να αισθάνονται ολοένα και λιγότερο χρήσιμοι. Ο Αράο περιμένει να περάσει ο καιρός να φύγει. Ο Τσέριν έπαψε ξαφνικά να λογίζεται ως βασικός. Ο Τετέ, που κουβάλησε για μήνες τον ΠΑΟ, έγινε κάτι σαν αναπληρωματικός πολυτελείας. Το κορυφαίο παράδειγμα προβληματικής διαχείρισης είναι σαφώς ο Ιωαννίδης. Έμεινε το περασμένο καλοκαίρι για να χτιστεί γύρω του ο νέος Παναθηναϊκός - υπήρχαν γι’ αυτόν προτάσεις εκατομμυρίων. Σήμερα μπαίνει στο γήπεδο, τον βλέπεις και αισθάνεσαι ότι νιώθει πως δίνει εξετάσεις. Αν στον Παναθηναϊκό υπάρχει κακή ψυχολογία αυτή έχει να κάνει με το γεγονός ότι δεν υπήρξε η καλύτερη διαχείριση και η καλύτερη αξιοποίηση του υλικού. Υπάρχει επίσης – ειδικά εκτός έδρας – ένα παιγνίδι κάπως παθητικό: ο ΠΑΟ παίζει με ένα «δεκάρι», τον Ουναϊ, ένα μάλλον soft «οκτάρι», τον Μαξίμοβιτς και με τρεις κυνηγούς και παρά το επιθετικό του σχήμα σχεδόν πάντα περιμένει, αφήνοντας μάλιστα τους αντίπαλους αμυντικούς και μέσους να κατεβάσουν την μπάλα χωρίς μεγάλη ενόχληση. Αλλά αυτό δεν είναι ζήτημα ψυχολογίας: αφορά την στρατηγική του προπονητή και τα χαρακτηριστικά των παικτών βεβαίως. Τα αγωνιστικά χαρακτηριστικά – όχι το μυαλό τους.

Δεν αξιοποιήθηκε το υλικό

Και ο Αλμέιδα και ο Βιτόρια έχουν αρκετά άλλοθι για όσα συνέβησαν φέτος. Ο Αλμέιδα σίγουρα έμπλεξε κομμάτι όταν έγινε η αλλαγή της διοίκησης της ΑΕΚ: έχασε ανθρώπους με τους οποίους είχε μάθει να δουλεύει. Ο Πορτογάλος ανέλαβε στα τέλη Οκτωβρίου: ομάδα που αλλάζει προπονητή δεν κερδίζει το πρωτάθλημα ακόμα και στην Ελλάδα εδώ και μια δεκαετία σχεδόν. Αλλά ανεξάρτητα από την έκβαση του πρωταθλήματος κανείς από τους δύο δεν αξιοποίησε το υλικό όσο θα πρεπε. Όταν λέμε ότι οι ομάδες τους έχουν ψυχολογικά προβλήματα είναι σαν να ισχυριζόμαστε ότι συμβαίνει κάτι μεταφυσικό, ότι είναι θύματα μιας κατάρας π.χ η ότι είναι ομάδες με παίκτες που δυσκολεύονται να δείξουν προσωπικότητα και χαρακτήρα ενώ κατά τα άλλα όλα λειτουργούν στην εντέλεια. Δεν αμφιβάλλω ότι υπάρχουν και παίκτες στις ομάδες αυτές που το στρες του πρωταθλητισμού τους ζορίζει. Αλλά αυτό μου μοιάζει μικρότερο πρόβλημα από τις μεγάλες αγωνιστικές αδυναμίες των ομάδων που στελεχώνουν.