Διαβάζω ότι είναι κομμάτι δύσκολο να βρεις ένα δωμάτιο ξενοδοχείο σε κάποιο από τους περίφημους «χριστουγεννιάτικους προορισμούς» που υπάρχουν στην Ελλάδα, αλλά και ότι ένα μήνα τώρα ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεις εισιτήριο σε αεροπορική πτήση, αν ήθελες αυτές τις μέρες να επισκεφτείς κάποια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Το ομολογώ: ποτέ δεν κατάλαβα αυτούς που θέλουν να κάνουν Χριστούγεννα μακριά από το σπίτι τους. Κάνω μια εξαίρεση για τους φίλους των χειμερινών σπορ που θέλουν να συνδυάσουν την αγάπη τους για το σκι και το χιόνι με κάποιου είδους χειμωνιάτικη άδεια, αλλά αυτοί είναι έτσι κι αλλιώς λίγοι. Οι πολλοί που αυτές τις μέρες αφήνουν το σπίτι τους και φεύγουν το κάνουν για λόγους για μένα ακατανόητους: τα Χριστούγεννα είναι όμορφα σπίτι σου – εκεί δηλαδή που ζεις και κινείσαι καθημερινά. Κυρίως γιατί ως γιορτή κουβαλάνε ένα είδος μαγείας, που αλλάζει αυτό που νομίζεις πως δεν αλλάζει ποτέ, δηλαδή την καθημερινότητα σου. Αυτή την μαγεία για να την ζεις και να την χαίρεσαι πρέπει να μην παίρνεις τα όρη και να μην ψάχνεις δωμάτια σε ξενοδοχεία του εξωτερικού για ένα τριήμερο. Αυτά έτσι κι αλλιώς, αν έχεις την οικονομική δυνατότητα να τα κάνεις χριστουγεννιάτικα, μπορείς να τα κάνεις και όποτε άλλοτε θες.

Στο ίδιο σου το σπίτι τα Χριστούγεννα διακρίνεις μια αλλαγή σκηνικού. Αρκεί να στολίσεις ένα δέντρο για να αλλάξουν τα πάντα. Τα φωτάκια που αναβοσβήνουν στο σαλόνι εμένα μου δημιουργούν την αίσθηση ότι στο σπίτι υπάρχουν άνθρωποι (ή και φαντάσματα) που δεν κοιμούνται ποτέ. Ο,τι νομίζεις πως το ξέρεις κι αισθάνεσαι ότι το έχεις βαρεθεί, αποκτά χριστουγεννιάτικα μια άλλη διάσταση – πρώτα από όλα υπάρχει ένα άλλο πιο ζεστό φως στο σπίτι. Επίσης, αν το ελάχιστο των εθίμων είναι σεβαστό, το σπίτι αποκτά καινούργιες μυρωδιές. Η κουζίνα των Χριστουγέννων με τα πιάτα της και τα γλυκά της αλλάζουν την καθημερινότητα σου: επιστρέφοντας σπίτι νομίζεις πως είσαι ξαφνικά αλλού. Ακόμα κι αν δεν βγεις καθόλου αυτές τις μέρες, το σπίτι σου είναι σαν να έχει βάλει τα καλά του για σένα: υπάρχει μια παράξενη αίσθηση καθαρότητας – αυτή είναι η βάση της ατμόσφαιρας της γιορτής. Είναι δύσκολο αυτή τη γιορτή να την νοιώσεις μέσα σου αν δεν είσαι στον δικό σου χώρο: όσες φιλαρμονικές της Βιέννης κι αν δεις κι όσες εορταστικές Τραφάλγκαρ στριτ και βίες Ναπολεόνε, αν τα Χριστούγεννα είσαι τουρίστας δεν γιορτάζεις.

Φυσικά ό,τι συμβαίνει σπίτι σου συμβαίνει και γενικότερα στην πόλη σου. Η χριστουγεννιάτικη διαφορετικότητα της γίνεται κατανοητή μόνο αν τον τόπο σου τον ζεις: τότε και μόνο μπορείς να καταλάβεις την μετάλλαξή του. Άλλο είναι οι χιλιάδες στην Πλατεία Συντάγματος κι άλλο οι χιλιάδες στην Τάιμ Σκουάρ της Νέας Υόρκης. Αυτοί στην Πλατεία Συντάγματος εμφανίζονται μαγικά μόνο τα Χριστούγεννα. Είναι άνθρωποι που παίρνουν τα παιδιά τους κι ανεβαίνουν στο κέντρο για να του δώσουν την ζωή, που του λείπει, τον προηγούμενο καιρό. Αυτοί στο κέντρο του Μανχάταν μπορεί να είναι απλώς τουρίστες – σίγουρα είναι. Δεν είναι κακοί άνθρωποι, προς Θεού. Αναζητούν κι αυτοί λίγη χριστουγεννιάτικη διασκέδαση, αλλά τα Χριστούγεννα δεν είναι τουριστικό συνέδριο, είναι γιορτή και να γιορτάζεις με τελείως άγνωστους με τους οποίους δεν έχεις καν την ίδια γλώσσα είναι κομμάτι δύσκολο, εκτός αν είσαι εντελώς μεθυσμένος. Επιπλέον είναι άλλο να νοιώθεις πως η πόλη σου στολίστηκε για σένα κι άλλο να αισθάνεσαι πως συμβαίνει κάτι που απευθύνεται σε επισκέπτες και περαστικούς: επισκέπτης και περαστικός άλλωστε μπορείς να είσαι πάντα κι εσύ, αλλά όχι στον τόπο σου. Εξίσου σημαντικό είναι να μπορείς να διαπιστώνεις αυτές τις μέρες και την αλλαγή των ανθρώπων. Χριστουγεννιάτικα όλοι γίνονται πιο γλυκιοί, πιο όμορφοι, πιο πονόψυχοι – το λέει και το παραμύθι του Σκρουτζ, η βάση της δυτικής μας χριστουγεννιάτικης μυθολογίας. Μόνο που για να μπορείς να το χαρείς αυτό πρέπει τους ανθρώπους να τους ξέρεις κι όχι να είσαι περικυκλωμένους από πολλούς που ψάχνουν αξιοθέατα. Αλλαγή των ανθρώπων χωρίς γνώση των ανθρώπων δεν υπάρχει – εννοώ ότι είναι αδύνατον να την καταλάβεις. Αντίθετα όταν τους ανθρώπους τους γνωρίζεις έχεις την τύχη να απολαύσεις χριστουγεννιάτικα την πιο ωραία εκδοχή τους. Και φυσικά να χαρούν κι αυτοί την δική σου.

Νομίζω όλοι προσπαθούμε να είμαστε πιο άνθρωποι τα Χριστούγεννα – πιο ωραίοι, πιο χαρούμενοι, πιο ανοιχτόκαρδοι, πιο φωτεινοί ή αν προτιμάτε λιγότερο σκυθρωποί, λιγότερο γκρινιάρηδες, λιγότερο εσωστρεφείς και φοβισμένοι. Ολο αυτό μάλιστα προκύπτει από μόνο του, σαν το προκαλούν οι μέρες. Δεν κάνουμε στην συμπεριφορά μας πρόβα στον καθρέφτη, δεν ακολουθούμε κάποιο πρωτόκολλο, δεν λειτουργούμε ψυχαναγκαστικά προσέχοντας να είμαστε εξαιρετικοί στην χριστουγεννιάτικη εκδοχή μας: απλά προσαρμοζόμαστε σε μια ανάγκη εσωτερική που είναι και δική μας. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να παίζουμε εντός έδρας, μπροστά στο κοινό μας. Μακριά από αυτό αυτή η καλή εκδοχή του εαυτού μας δύσκολα θα εμφανιστεί. Δεν έχει άλλωστε και κανένα νόημα αν δεν υπάρχουν στην καθημερινότητα μας αυτοί που πρέπει να την προσέξουν.

Τι είναι τελικά τα Χριστούγεννα; Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από μια σειρά από στιγμές όπου περνάς με καλό βαθμό τις εξετάσεις συμπεριφοράς που δίνεις στον εαυτό σου ενοποιόν των άλλων. Είσαι καλός γιατί η περίσταση το απαιτεί, αλλά και γιατί ξέρεις πως στο φωτεινό αυτό διάλλειμα σε περιμένει μια γιορτή, ένα δώρο που θα κάνεις ή θα σου κάνουν, μια αγκαλιά κι ένα φιλί πάντα σε ανθρώπους δικούς στου – χωρίς αυτούς το πράγμα δεν έχει νόημα. Ακόμα και οι υποσχέσεις που δίνεις στον εαυτό σου αυτές τις μέρες είναι πάντα γλυκές υποσχέσεις. Συχνά έχουν λίγη από αυτοκριτική, συχνά βασίζονται απλά στην διαπίστωση πως οι άνθρωποι ανάμεσα στους οποίους ζεις είναι καλύτεροι από αυτό που νομίζεις και κάνεις λάθος όταν τους αδικείς. Ολη αυτή η διαπίστωση πως ο εν τέλει ο ίδιος ο κόσμος σου είναι κομμάτι ωραιότερος από αυτό που πίστευες είναι το μεγάλο δώρο που κάνει η λαμπρή αυτή γιορτή στον καθένα μας. Μόνο που για να το χαρείς αυτό το δώρο πρέπει να μην απομακρυνθείς από τους ανθρώπους σου, να μην δεις τα Χριστούγεννα σαν τριήμερο, να καταλάβεις πως το ωραίο των ημερών δεν είναι να φεύγεις, αλλά να επιστρέφεις. Να επιστρέφεις σ' αυτόν που θα έπρεπε να είναι ο κόσμος σου…. 

(Βημαγκαζίνο Δεκέμβριος 2023)