Για ένα ολόκληρο μήνα το αντρικό κοινό χόρτασε μπροστά στην τηλεόραση ποδόσφαιρο. Στο ματς Ισπανία – Κροατία, που τελείωσε με ένα θρίαμβο των Ισπανών στην παράταση με 5-3, το μερίδιο τηλεθέασης του αντρικού κοινού (σε κάθε ηλικία) έφτασε το 75%! Στον τελικό η τηλεθέαση εκτινάχθηκε στο 68% στην παράταση στο σύνολο του κοινού- ποσοστό απίστευτο. Οι Εθνικές ομάδες μας είχαν λείψει. Νομίζω έτσι όπως εξελίχτηκε η διοργάνωση δεν θυμηθήκαμε μόνο πόσο εντυπωσιακά μπορεί να είναι τα ματς ανάμεσα τους, αλλά θυμηθήκαμε και τα χαρακτηριστικά και τις διαφορές των ευρωπαϊκών λαών: βοήθησε και η απόφαση της UEFA να φιλοξενηθεί η διοργάνωση από δέκα διαφορετικές χώρες. Στον επίλογο της διοργάνωσης δεν θα σας γράψω για ποδόσφαιρο. Απλά θα σας θυμίσω γιατί μπορεί να είναι εύγλωττο. Κι αποκαλυπτικό.

Χάρη στο Euro είδαμε π.χ τη διαφορά στη αντιμετώπιση της πανδημίας από χώρα σε χώρα. Οι Αγγλοι ήταν αρχικά αρκετά φοβισμένοι: αρνήθηκαν να δώσουν ακόμα και προσκλήσεις για τους αξιωματούχους της UEFA στα πρώτα ματς, αλλά όταν κατάλαβαν πως η Εθνική τους θα διακρινόταν,  μεγάλωσαν τη χωρητικότητα του ιστορικού Γουέμπλεϊ επιτρέποντας την έκδοση εισιτηρίων για το 65% της εξέδρας από το 25% που αρχικά προβλεπόταν! Οποιος έχει παρακολουθήσει τις παλινωδίες του Μπόρις Τζόνσον από την αρχή της πανδημίας δεν ένιωσε έκπληξη. Εκπληξη δεν υπήρξε φυσικά και για τους φόβους των Ισπανών και των Ιταλών. Το Μπιλμπάο αρνήθηκε να φιλοξενήσει τη διοργάνωση και οι Ισπανοί όρισαν τη Σεβίλλη ως έδρα των αρχικών τριών αγώνων της Εθνικής τους εν μέσω διαμαρτυριών: ο κόσμος δεν έχει ξεχάσει τα περσινά δράματα. Οι Ιταλοί αρνήθηκαν να επιτρέψουν στους Αγγλους να ταξιδέψουν στη Ρώμη, παρότι ήταν εμβολιασμένοι και είχαν και εισιτήρια, γιατί είχαν αμφιβολίες για το είδος των ελέγχων που θα γίνουν στο νησί: «η μετάλλαξη Δ» φοβίζει όσο και η ανάμνηση των θυμάτων στη Λομβαρδία.

Ακόμα θυμάμαι στο γήπεδο της Μπάγερν μια ταξιθέτρια να γυρνά με ένα πλακάτ που θύμιζε στον κόσμο ότι πρέπει να κρατάει αποστάσεις, την ώρα που στη Βουδαπέστη π.χ επικρατούσε το αδιαχώρητο στα παιγνίδια που φιλοξενήθηκαν στο γήπεδο «Φέρενς Πούσκας»! Στην Ουγγαρία «κορωνοϊός δεν υπήρχε», το γήπεδο ήταν κατάμεστο και η UEFA προβληματίστηκε σοβαρά για το αν πρέπει τα τελικά να γίνουν εκεί.

Δεν ήταν μόνο η διαφορετικότητα της εικόνας των γηπέδων ωστόσο το μόνο θεαματικό της διοργάνωσης: ακόμα πιο ενδιαφέρον ήταν ότι το ποδόσφαιρο που επιχείρησαν να παίξουν οι ομάδες (και οι εν γένει συμπεριφορά τους) μας θύμισε πόσο διαφορετικές είναι στην Ευρώπη οι νοοτροπίες. Οι Ιταλοί εμφάνισαν μια ομάδα που δεν ήθελε να παίξει παραδοσιακό ιταλικό ποδόσφαιρο, αλλά προσπαθούσε να παίξει πιο επιθετικά και πιο ομαδικά. Οι Ιταλοί, χτυπημένοι από την οικονομική κρίση, προσπαθούν να γίνουν κάτι άλλο από αυτό που ήταν, διαφωνώντας με τον υπόλοιπο κόσμο που για χρόνια ζήλευε την φινέτσα τους. Αντίθετα οι Ισπανοί, παρά τα προβλήματα τους, νομίζεις ότι θέλουν απλά να πάνε το χρόνο πίσω και να συνεχίσουν να ζουν όπως ζούσαν: σε αυτό μας μοιάζουν – το κακό είναι ότι ενώ έχουμε κι εμείς την ίδια νοοτροπία, δεν έχουμε εξίσου ταλαντούχους παίκτες και μια ανάλογα σπουδαία ποδοσφαιρική σχολή, δηλαδή παραδόσεις. Τις παραδόσεις τους σεβάστηκαν και οι Πορτογάλοι, μόνο που τα δικά τους χρόνια της ευημερίας είναι ακόμα λιγότερα: ο Κριστιάνο Ρονάλντο στα 36 του ήταν πάλι το αστέρι τους, αλλά παρά τη λάμψη του όλα έδειχναν εξ αρχής πως «η Πορτογαλία της τρελής χαράς» είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν. Πριν πέντε χρόνια είχαν βγει στο Παρίσι πρωταθλητές Ευρώπης. Μετά τον αποκλεισμό τους από τους Βέλγους μια εφημερίδα τους θυμήθηκε την κλασική ατάκα στην Καζαμπλάνκα και την έκανε πρωτοσέλιδο: «θα έχουμε» έγραψε «για πάντα το Παρίσι». Κι ενώ είναι γλυκό, το διαβάζεις και σκέφτεσαι «το Παρίσι, το Ρονάλντο και τίποτα άλλο». 

Ακόμα πιο μεγάλα είναι τα σημάδια της παρακμής που άφησε ο Covid 19 σε Γάλλους και Γερμανούς. Οι πρώτοι έδειξαν υπό σύγχυση. Ενώ όλη η Ευρώπη ζήλευε τον πλούτο των επιλογών τους αυτοί πνίγηκαν στην εσωστρέφεια: περισσότερο μιλούσαν παρά αγωνίστηκαν κι αν η φλυαρία με θέμα τον εαυτό τους παραμένει πάντα η μισή γοητεία τους αυτή τη φορά την πλήρωσαν ακριβά. Στο τέλος τα έβαλαν με τον προπονητή τους ενώ το μόνο λάθος του καλού Ντιντιέ Ντεσάν είναι ότι όπως ακριβώς και ο Εμμανουέλ Μακρόν πιστεύει στην ατομική ευθύνη. Ακόμα χειρότερα υπήρξαν όσα έκαναν οι Γερμανοί: οι κάποτε κραταιοί κλειδοκράτορες της Ευρώπης έδειξαν εγκλωβισμένοι στους φόβους τους κι έπαιξαν με την πίκρα του παιδιού που δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς λάθος έκανε πάνω στο καλύτερο. Πήγαν στο τουρνουά με ένα προπονητή με ημερομηνία λήξης: τον εκκεντρικό Γιόγκι Λόβ. Δεν τον έδιωξαν από σεβασμό στην ανάμνηση των πρόσφατων μεγάλων ημερών που όμως πέρασαν, αλλά η με ημερομηνία λήξης παραμονή του ήταν λάθος. Πριν πείτε πως αυτή τους η επιλογή παραμένει κάτι παράξενο όταν μιλάμε για ποδόσφαιρο (κανείς φαντάρος δεν ακούει ένα στρατηγό εν αποστρατεία…), σκεφτείτε ότι το ίδιο ακριβώς κάνουν και με την Ανγκελα Μέρκελ: σαν το Λοβ κι αυτή παραμένει στο θρόνο της μοναξιάς της σαστισμένη γιατί τις τελευταίες της μέρες πρέπει να διαχειριστεί καταστάσεις και προβλήματα που δεν περίμενε ότι θα προκύψουν ποτέ.

Ηταν ένα ωραίο Euro αυτό που τελειώνει γιατί φάνηκε και ότι δεν είναι και η καλύτερη λύση το «ενός ανδρός αρχή», ούτε ψαρώνει κανείς με τις επιδείξεις σκληρότητας. Ολόκληρος Ταγίπ Ερτογάν πήγε να παρακολουθήσει τα ματς της Τουρκίας και τα παλληκάρια της Εθνικής του δεν έκαναν ούτε ένα βαθμό κι ας αγωνίστηκαν στο Μπακού μπροστά σε 40 χιλιάδες υποστηρικτές τους. Οι Ρώσοι επίσης δε έκαναν τίποτα από τη στιγμή που απλά περιορίστηκαν να τσακώνονται με τους Ουκρανούς καταγγέλλοντας στην UEFA τα σήματα στις φανέλες τους: καλές είναι οι διαμαρτυρίες αλλά χρειάζεται και δουλειά. Και οι οπαδοί της Βόρειας Μακεδονίας μπορεί να φόρεσαν περικεφαλαίες (δίνοντας τον πραγματικό ορισμό του «βλάκας με περικεφαλαία»;) αλλά η ομάδα τους εντός αγωνιστικού χώρου έχασε τη μπάλα κάνοντας την εικόνα της εξέδρας τους ακόμα πιο κακόγουστη.

Τι έμεινε στο τέλος; Πολλά. Ο θρίαμβος των Ιταλών, τα παθήματα των Αγγλων, το γκολ του Σικ από τη σέντρα, εκείνη η βραδιά που σε δυο ματς είδαμε 14 γκολ. Κυρίως όμως η συνταρακτική σκηνή στην οποία οι Δανοί περικυκλώνουν τον αγαπημένο συμπαίκτης τους Ερικσεν για να τον προστατέψουν από τον τηλεοπτικό φακό, τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο, τα like και τις αποκλειστικές εικόνες από κινητά. Αν το ποδόσφαιρο είναι Τέχνη πρόκειται για μια στιγμή που μας θύμισε πως Τέχνη σημαίνει κι αντίσταση απέναντι στη βαρβαρότητα – εν προκειμένου στη βαρβαρότητα του τηλεοπτικού και του διαδικτυακού κανιβαλισμού. Που ενώ είναι κατά βάση αστείος, μπορεί να γίνει φρικτός  από όπου κι αν προέρχεται… 

(Βημαγκαζίνο Ιούλιος του 2021)