Σε οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο που θα ξυπνούσε με πάνω από πενήντα νεκρούς από πυρκαγιές θα είχαμε μια σειρά από παραιτήσεις. Κάποιοι θα παραιτούνταν γιατί το μέγεθος της τραγωδίας μαρτυρά τις ευθύνες τους, κάποιοι άλλοι απλά από ντροπή. Μετά θα αναλάμβανε η δικαιοσύνη να ξεκαθαρίσει τι έγινε και ποιοι φταίνε – θα το έκανε στο όνομα του εθνικού πένθους. Εδώ δεν θα γίνει τίποτα, διότι δυστυχώς φταίμε πρώτοι από όλους εμείς που επιτρέπουμε την κρατική αδιαφορία με τη ψήφο μας και την στάση μας. Εμείς, όλοι μας.

Για τις ιδέες και το αύριο

Το 2007 μετά την καταστροφή στην Ηλεία είχαν γίνει εκλογές. Το βράδυ των εκλογών είχα πάει σε ένα τηλεοπτικό πάνελ. Είχα ζητήσει να δω τα αποτελέσματα στο νομό Ηλείας: στη σύγκριση των δυο τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων ήταν φανερό ότι οι απώλειες της κυβέρνησης στο Νομό ήταν μικρές – σχεδόν ασήμαντες. Είχα πει τότε ότι αυτό είναι ένα μεγάλο κακό σημάδι για ό,τι στη χώρα θα ακολουθήσει και πως θα έπρεπε να μας προβληματίσει. Ενας βουλευτής, που ήταν στο πάνελ μου είχε επιτεθεί λέγοντας ότι αυτά που λέω είναι υπερβολές και πως δεν είναι δυνατόν η ψήφος του κόσμου να επηρεάζεται από πυρκαγιές και από θεομηνίες. «Και γιατί ψηφίζουμε, αν όχι και για να τιμωρήσουμε όσους με την ανικανότητα τους προκάλεσαν καταστροφές και θύματα;» ρώτησα. «Ψηφίζουμε για τις μεγάλες ιδέες» μου απάντησε με στόμφο. «Για το αύριο που μας περιμένει». Μετά από λίγα χρόνια έγινε και δήμαρχος. Βέβαια οι καταστροφές συνεχίζονται και το αύριο πάντα περιμένει. Ο άνθρωπος όμως είχε δίκιο.

Ένα γελοίο θέαμα

Το 2007 με το θερμόμετρο να δείχνει 35 βαθμούς έντυσαν τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή με τζάκετ στρατιωτικό και τον πήγαν στην Ηλεία να συντονίσει το κυβερνητικό έργο. Το θέαμα ήταν εντελώς γελοίο, όμως η δύναμη της εικόνας ήταν τόσο δυνατή που τη θυμόμαστε ακόμα. Εκείνη η δύναμη της εικόνας, σε συνδυασμό με κάτι τριχίλιαρα που μοιράστηκαν προεκλογικά σε όποιον δήλωνε ότι έπαθε κάποια ζημιά, είχε ως αποτέλεσμα να ξεχαστεί η καταστροφή σε χρόνο ρεκόρ. Όχι μόνο: έχω την εντύπωση ότι η διαχείριση εκείνης της θεομηνίας αποτελεί και κατά κάποιο τρόπο ένα μπούσουλα για όλους όσους ακολούθησαν – σαν από τότε να προέκυψε η βεβαιότητα ότι για μια κυβέρνηση το βασικό δεν είναι η αποφυγή μιας καταστροφής, αλλά η επικοινωνιακή της αντιμετώπιση.

Θυμάμαι μια περσινή (θλιβερή) εικόνα του πρωθυπουργού. Τον θυμάμαι να μιλάει σε ένα ασύρματο και να δίνει οδηγίες (!) σε πυροσβέστες, ενώ ήταν προηγουμένως δυο μέρες κρυμμένος – νομίζω μάλιστα πως ο ασύρματος ούτε καν λειτουργούσε: όλα είχαν γίνει για τις κάμερες. Ακούω φέτος τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Δημήτρη Τζανακόπουλο να μιλάει όπως τότε μιλούσε ο Βύρων Πολύδωρας – δεν ξέρω αν στο τέλος θα χρησιμοποιήσει και την έκφραση «στρατηγός άνεμος», που επίσης όλοι θυμόμαστε. Κατά τα άλλα επαναλαμβάνει κι αυτός τις γνωστές ιστορίες συνομωσίας για την επίθεση που δέχεται η χώρα, τις ύποπτες εστίες φωτιάς κτλ κτλ. Μοιάζει βέβαιο ότι τέτοια θα ακούσουμε κι άλλα για αυτό άλλωστε και στην κυβερνητική σύσκεψη το απόγευμα κλήθηκε και ο επικεφαλής της ΕΥΠ. Ο σκοπός είναι πλέον η ανυπολόγιστη καταστροφή και οι θάνατοι δεκάδων ανθρώπων να χρησιμοποιηθούν ως στοιχεία ενός παραμυθιού από αυτά που μας αρέσουν ν ακούμε. Γιατί αν μας ταϊζουν παραμύθια εμείς και μόνο φταίμε.

Χαμένες εθνικές προτεραιότητες

Παντού γίνονται θεομηνίες - ακόμα και σε χώρες πιο οργανωμένες από τη δική μας. Στη Σουηδία π.χ τις προάλλες είχαμε πυρκαγιές και στον Καναδά πρόσφατα πλημμύρες. Όμως υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα φαινόμενα και στις δικές μας ελληνικές πυρκαγιές: στις άλλες χώρες συμβαίνουν θεομηνίες ξαφνικά – ο όποιος κρατικός τους μηχανισμός πιάνεται καμιά φορά στον ύπνο, γιατί αντιμετωπίζει καταστάσεις στις οποίες δεν είναι συνηθισμένος: οι πυρκαγιές στη Σουηδία π.χ ήταν οι πρώτες μετά από πενήντα χρόνια. Εδώ όλα τα καλοκαίρια έχουμε πυρκαγιές: θα πρεπε η αντιμετώπισή τους να είναι ένα είδος εθνικής προτεραιότητας και να υπάρχει ένας μηχανισμός αντιμετώπισης που τουλάχιστον να μην επιτρέπει να θρηνούμε θύματα. Υπάρχουν πλέον δυνατότητες πρόβλεψης: δεν ζούμε στο 1950. Όμως κάθε χρόνο όλα γίνονται και χειρότερα γιατί ο όποιος μηχανισμός του Κράτους, ασυντόνιστος και παρατημένος, αδυνατεί να παράσχει υπηρεσίες: καλοκαιριάτικα ο μηχανισμός επαφίεται στο κουράγιο του κάθε πυροσβέστη - κουράγιο που δεν αρκεί. Το ωραίο μας Δημόσιο, που κέρδισε τη μάχη της χαλαρότητάς του, σιγά μην ασχοληθεί με την πρόληψη μιας επαναλαμβανόμενης συμφοράς. Αφού ό,τι κακό κι αν συμβεί, πάντα κάποιος άλλος θα φταίει. Ο στρατηγός άνεμος, οι Τούρκοι, οι Ρώσοι, το Σκάι που χθες ακούσαμε ότι είναι ύποπτο – όρεξη να χεις ν ακούς για κακούς, που θέλουν την καταστροφή της χώρας, ενώ εμείς φροντίζουμε για την ευημερία της – πανάθεμά μας.

Κάθε φορά που προκύπτουν τέτοιες καταστροφές ακούμε για την αδυναμία εκσυγχρονισμού των μέσων αντιμετώπισης, για την έλλειψη χρημάτων, για αδυναμίες που έχουν να κάνουν με υποδομές: μας τα λένε σήμερα όλα αυτά όσοι συζητάνε για αγορές νέων πολεμικών αεροπλάνων και κοκορεύονται για πλεονάσματα. Πως γίνεται μια χώρα που δεν έχει χρήματα για πυροσβεστικά αεροπλάνα να πανηγυρίζει ότι έφτιαξε την οικονομία της, το αφήνω ως τροφή για σκέψη σε όλους σας.

Μηδενική ευθιξία

Η μοίρα στήνει πολλές φορές τα χειρότερα επικοινωνιακά παιγνίδια: η εικόνα του πρωθυπουργού, που κάπου στα Βαλκάνια παίρνει ένα ασήμαντο βραβείο για τη Συμφωνία των Πρεσπών, ενώ η Ελλάδα καίγεται, είναι από μόνη της το απόλυτο σχόλιο μιας αληθινής ελληνικής δυστυχίας. Θα ήταν απόλυτα κωμική, αν δεν την έκανε τραγική ο χαμός πάνω από πενήντα ανθρώπων, που την ώρα της καταστροφής αφέθηκαν να παλεύουν μόνοι τους. Για όλους αυτούς που χάθηκαν φταίμε όλοι μας: δικό μας και το πένθος και η ευθύνη. Φταίμε γιατί μας αρέσουν τα παραμύθια και γιατί αύριο θα ψηφίσουμε πάλι για τις μεγάλες ιδέες και για ένα αύριο που μας περιμένει. Κι όχι για να στείλουμε σπίτι μια σειρά από τομάρια, που δεν έχουν ούτε καν την ευθιξία να παραιτηθούν…