Δεν ήθελα να γράψω τίποτα για τη νέα περιπέτεια του Spider man που παίζεται αυτό τον καιρό στις κινηματογραφικές αίθουσες – μάλλον λόγω μιας μικρής αμηχανίας, που ένοιωσα όταν την είδα. Αλλά ήταν τόσοι πολλοί αυτοί που με ρωτούν γιατί δεν έκανα την παραμικρή αναφορά που ένοιωσα σαν να τους προδίδω. Έτσι πιο πολύ και από το Spider Man θα θελα να γράψω για αυτή την αμηχανία.

Το δικαιολογημένο ξεφωνητό

Τον Ιούλιο του 2017 είχε βγει ο πρώτος Spider Man στη νέα του version: το Homecoming. Απογοητευμένος εντελώς από ότι είχα δει, είχα γράψει εδώ, μάλλον, σκληρά λόγια σε ένα σημείωμα με τίτλο «Παλιόφιλε Spider Μan τι σου κάνανε». Εγώ τους σουπερήρωες (όπως και όλες τις συνταγές επιστροφής στην παιδική ηλικία) τους αγαπάω και τους συγχωρώ ακόμα κι όταν δεν με έχουν διασκεδάσει. Συνέβη τότε κάτι αληθινά ενδιαφέρον: οι μεγαλύτεροι αναγνώστες συμφώνησαν μαζί μου και οι μικρότεροι με ξεφώνισαν. Είχαν δίκιο και οι δύο! Οι μεγαλύτεροι γιατί όπως κι εγώ δικαιολογημένα είχαν σοκαριστεί από τη μετεξέλιξη του γνωστού αγαπημένου Πίτερ Πάρκερ και οι μικρότεροι γιατί αυτή τη μετεξέλιξη την γνώριζαν και βρήκαν την ταινία αν όχι συνεπέστατη, τουλάχιστον ικανοποιητική. Πρέπει να πω ότι επειδή το ξεφωνητό ήταν αρκετά τεκμηριωμένο (κι όχι μια σειρά από ισοπεδωτικά σχόλια με τα οποία «στολίζουμε» κάποιον απλά γιατί διαφωνούμε) έψαξα όλα όσα οι νεότεροι φανς του ήρωα ισχυρίστηκαν στην κριτική της κριτικής και ομολογώ ότι είχαν δίκιο. Αυτός ο Πίτερ Πάρκερ, τη δεύτερη περιπέτεια του οποίου μόλις είδαμε, δεν αποτελεί κάποιου τύπου αυθαιρεσία της ιστορίας, όπως νόμιζα, αλλά μετεξέλιξή της. Κάπου στο 2000 εμφανίζεται ο Ultimate Spider Man που αγνοούσα. Ο νέος Spider Man είναι πιο μικρός σε ηλικία, πάει ακόμα στο σχολείο, ανακαλύπτει τις δυνατότητές του με την περιέργεια και την ανυπομονησία του έφηβου, δεν τον μεγαλώνει ένα ζευγάρι ηλικιωμένων θείων, αλλά μια θεία αρκετά νέα και μολονότι ερωτιάρης δεν είναι ακόμα ερωτευμένος με την γειτόνισσά του, που θα μεγαλώσει και θα γίνει ηθοποιός. Οι δυο ταινίες που στηρίχτηκαν στη μετεξέλιξή του πατάνε σε αυτή την version. Είναι, όμως, και καλές ταινίες;

Μας αφορά εμάς;

Πριν λίγο καιρό, όταν είχε βγει το End Game, που και στην Ελλάδα σάρωσε σε εισιτήρια, το είχα παρουσιάσει χωρίς να κάνω καμία απολύτως κριτική. Γιατί; Γιατί ήταν μαζί με το καταπληκτικό Infinity war, που είχε προηγηθεί, η ιστορία ενός τέλους κι αυτό ομολογώ ότι διέλυσε κάθε δική μου κριτική διάθεση. Το End Game ήταν φρέσκο και συγχρόνως νοσταλγικό – ένα είδος αποτίμησης σε μια δεκαπενταετία που περάσαμε στο σύμπαν της Marvel: σε μερικούς χρειάστηκε το φινάλε για να καταλάβουν πόσο μεγάλη πλάκα είχε όλο αυτό.

Το τέλος αυτού του μεγάλου κύκλου κατά τη γνώμη μου ήταν υπεράνω κριτικής – πάντα πίστευα ότι την ομορφιά ενός βιβλίου δεν την καθορίζει το τελευταίο κεφάλαιο, αν και ξέρω ότι πολλοί διαφωνούν. Η νέα ταινία του Spider Man είναι από αυτή την άποψη η πρώτη παράγραφος (όχι το πρώτο κεφάλαιο) του νέου κύκλου. Που μπορεί να έχει ενδιαφέρον, αλλά δεν ξέρω πια αν εμάς τους μεγαλύτερους μας αφορά.

Το βάρος των προηγούμενων

Καταλαβαίνω ότι στο ξεκίνημα του νέου κύκλου η Marvel έχει ένα πρόβλημα: η αντικατάσταση του Iron Man και του Captain America δεν θα είναι απλή υπόθεση διότι και οι δυο έρχονται από παλιά – είναι ήρωες του ΄60 . Οταν οι ιστορίες τους έφτασαν να γίνουν ταινίες και οι δυο ήταν αρκετά γνωστοί σε όλους μας. Ο κόσμος έτρεξε να δει στην οθόνη κάποιους που από τα κόμικς γνώριζε πολύ καλά – η αρχική απορία ήταν αν η μεταφορά τους θα είναι ή όχι επιτυχημένη. Χρησιμοποιώντας αρκετά καλούς ηθοποιούς και σεναριογράφους η Marvel κέρδισε το στοίχημα κρατώντας από τα κόμικς την βαρύτητα των ιστοριών κυρίως: πίσω από εφέ, ατάκες που προκαλούσαν χαμόγελο και δράση καταιγιστική υπήρχε η παράξενη σοβαρότητα των ίδιων των ηρώων που «ψάρωνε» τους μικρούς και άρεσε στους μεγαλύτερους, που έβλεπαν τα παιδικά τους ινδάλματα να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Δεν είχαμε φυσικά σε καμία περίπτωση ιστορίες που θύμιζαν την τριλογία του Μπάτμαν που έκανε ο Νόλαν, αλλά το πράγμα λειτούργησε καλά κυρίως γιατί οι ανθρώπινες πλευρές των ηρώων αρκούσαν για να μετριάσουν το εφετζίδικο υπερθέαμα. Αν αυτό το στοιχείο δεν υπήρχε, δεν ξέρω τι θα έμενε τελικά: πιθανότατα κάποιοι χάρτινοι ήρωες που απέκτησαν ανθρώπινη υπόσταση, αλλά όχι και ψυχή.

Ένα παράξενο άγχος

Η ανάγκη να ξεκινήσει ο νέος κύκλος βασισμένος στην ίδια συνταγή είναι κάτι που στη νέα ταινία του Spider Man («Far From Home») προκαλεί ένα παράξενο άγχος. Ο Τομ Χόλαντ πρέπει να είναι καλούλης, γλυκούλης και χαριτωμένα έφηβος πιο πολύ κι από σούπερ ήρωας. Η θεία του, οι συμμαθητές του, οι καθηγητές του, ακόμα και ο Νικ Φιούρι και οι συνεργάτες του υπάρχουν για να αναδεικνύουν κυρίως αυτό το χαρακτηριστικό του: έχουμε να κάνουμε με ένα προικισμένο παιδί και η ταινία ασχολείται περισσότερο με το παιδί παρά με τις ικανότητές του – οι οποίες σημειωτέων σχεδόν τον καταπιέζουν. Μόνο που όλο αυτό γίνεται υπερβολικά – είναι υπερβολικό περισσότερο και από τα εφέ της ταινίας, τα οποία βρήκα ομολογώ εξαιρετικά. Τόσο εξαιρετικά ώστε διακρίνω ένα μικρό κίνδυνο για το νέο σύμπαν της Marvel: δεν αποκλείω να είναι ακόμα περισσότερο θεαματικό από το προηγούμενο, αλλά μου μοιάζει δύσκολο να έχει το ίδιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Αλλά για μια στιγμή. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτές οι ταινίες προορίζονται για μας που είδαμε τις προηγούμενες; Αυτή νομίζω ότι είναι η κρίσιμη ερώτηση και η απάντηση είναι νομίζω όχι.

Αφήνει πίσω κι εμάς

Η Marvel με το νοσταλγικό και αυτοναφορικό End Game ολοκλήρωσε μια εποχή – νομίζω την αφήνει και πίσω της. Μαζί με την εποχή σιγά σιγά αφήνει πίσω της κι εμάς που την χαρήκαμε – τουλάχιστον ένα μεγάλο κομμάτι από μας. Μαζί με τον Iron Man και τον Captain America θα αποχωρήσουμε κι εμείς: δεν θα μας κάνει σκόνη ο Thanos, όπως στο Infinity War, αλλά σύντομα φοβάμαι θα ανακαλύψουμε πως στο νέο σύμπαν της Μarvel είμαστε παράταιροι κι ο μόνος μας ρόλος είναι αυτός του παρείσακτου, που μπαίνει, βλέπει, αλλά δεν έχει καμία σχέση πλέον με ό,τι συμβαίνει. Στη δεύτερη ταινία του Spider man είχα ακριβώς αυτή την αίσθηση: μπορεί ο κακός να ήταν εξαιρετικός, αλλά όλα μα όλα προοριζόταν για μικρότερους, που είμαι βέβαιος πως πέρασαν καλά – όχι για μένα. Παρόλα αυτά το αντιμετώπισα αμήχανα μεν, πλην όμως χωρίς υστερίες: κάτι που δεν με αφορά δεν είναι απαραίτητα κακό. Δεν θα κάνω κι εγώ το λάθος των κριτικών που απορρίπτουν όσα έτσι κι αλλιώς δεν θα έβλεπαν.

Το είδα και γύρισα σπίτι και είδα το Civil War. Πως βλέποντας κάτι τόσο παιδικό, καταλαβαίνεις ότι γερνάς παραμένει ένα ωραίο μυστήριο…