Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘90 δεν μιλούσε στην Ελλάδα σχεδόν κανένας για συστήματα και διατάξεις – εννοώ δεν υπήρχε δημοσιογράφος που να θεωρούσε ότι η διάταξη μιας ομάδας και το σύστημα του προπονητή είναι ο λόγος που κέρδισε. Οταν είχα αρχίσει εγώ να γράφω για αυτά, χρησιμοποιώντας τα για να εξηγήσω την τακτική υπεροχή κάποιων ομάδων, ένας καλός φίλος, από τους πιο γνωστούς του χώρου, μου είχε πει ότι θα νομιμοποιούμουν να το κάνω μόνο αν ήμουν στα αποδυτήρια κι έβλεπα το σύστημα του προπονητή στον πίνακα. Του απάντησα ότι εμπιστεύομαι τις γνώσεις και τα μάτια μου και συνέχισα να γράφω – καταραμένη η ώρα.

Η Σίτυ και η Λαμία

Είκοσι χρόνια αργότερα όλοι μιλάνε για το ποδόσφαιρο μπερδεύοντάς το με το Football Manager – καμιά φορά και με το μπάσκετ. Πλέον οι δημοσιογράφοι το κάνουν πιο πολύ και από τους προπονητές, νομίζοντας πως αν πουν «4-2-3-1» η Ελλάδα θα αναστενάξει από θαυμασμό. Αυτού του τύπου η προσέγγιση, (που είναι ημιτελής, γιατί αν σταθείς στα συστήματα και στους αριθμούς θα καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι η Λαμία παίζει όπως η Μάντσεστερ Σίτυ…), έχει προκαλέσει, ωστόσο, ένα γιγάντιο πρόβλημα: ειδικά οι νεότεροι ποδοσφαιρόφιλοι καταλήγουν να αγνοούν τις αληθινέ αξίες του ποδοσφαίρου και νομίζουν πως τακτική είναι η αριθμολαγνεία και ότι στο ποδόσφαιρο κερδίζεις άμα βρεις την σωστή διάταξη για να τακτοποιήσεις τους παίκτες. Χρήσιμο είναι, αλλά, αν οι παίκτες δεν μοχθήσουν, δεν κάνεις τίποτα. Ευτυχώς που ματς όπως το χθεσινό Ολυμπιακός – ΠΑΟΚ, με την έντασή τους και την σκληράδα τους, έρχονται να μας θυμίσουν τις ξεχασμένες αξίες. Μια απο τις οποίες είναι η εκτός συστημάτων καρδιά.

Με λάθη, αλλά με καρδιά

Ο Ολυμπιακός παίζει με τον ΠΑΟΚ και τακτικά έχει ξεκινήσει με λάθη ανεπίτρεπτα. Ο Κούτρης και ο Ομάρ ξεκινάνε το ματς εντελώς ακάλυπτοι, γιατί τα δυο εξτρέμ γυρνάνε ελάχιστα. Το σχήμα του Λεμονή, είτε το πεις 4-3-3, είτε 4-2-1-3, είναι μια ανορθογραφία. Υπάρχει ο Ρομαό, μπροστά του ο Οφόε και μπροστά από τους δυο ο Φορτούνης – το πράγμα θυμίζει «τρενάκι». Στα πρώτα εικοσιπέντε λεπτά ο καλύτερα τακτοποιημένος ΠΑΟΚ βγάζει από το παιγνίδι τον Οφόε, τον οποίο πιέζουν ο Τσίμιροτ, όταν ανεβαίνει και ο Ελ Καντουρί, όταν γυρνά για να κατεβάσει τη μπάλα. Από τη στιγμή που ο Φορτούνης προσπαθεί να μείνει κοντά στον Καρίμ και ο Ρομάο κοντά στα στόπερ, ο Μαουρίσιο κάνει ό,τι θέλει. Ο ΠΑΟΚ βρίσκει χώρους για μπασίματα από τα πλάγια, βγαίνει στην επίθεση με αρκετούς παίκτες, αλλά δεν τελειώνει σχεδόν καμία φάση σωστά. Γιατί; Γιατί δεν αρκεί η σωστή διάταξη, ούτε καν η τακτική υπεροχή για να πάρεις ένα ματς. Ο Ολυμπιακός είναι στην αρχή τακτικά αληθινό σκορποχώρι, όμως έχει όλα τα υπόλοιπα που χρειάζονται για να πάρεις ένα ντέρμπι. Εχει παίκτες έτοιμους να πέσουν στη μπάλα πρώτοι. Εχει καλύτερη συγκέντρωση κι αυτό φαίνεται στις ελάχιστες αντεπιθέσεις που χτίζει. Εχει θέληση για τρέξιμο και κάμποσο άγιο πάθος – έχει επιτέλους και έδρα, αφού το Καραϊσκάκη, στο βράδυ που η ομάδα το χρειάζεται, δεν είναι θέατρο στο οποίο συχνάζουν μουρμούρηδες. Παρότι χειρότερα τακτοποιημένος στο γήπεδο, ο Ολυμπιακός κάνει μεγαλύτερη κατοχή μπάλας κι ας αγκομαχάει να πλησιάσει την αντίπαλη περιοχή.

Ο Ρομαό «δαγκώνει»

Μετά το 20΄πατάει καλύτερα γιατί οι εξτρέμ του γυρνάνε: ο Ανδρούτσος κάνει ένα σκληρό φάουλ και παίρνει κάρτα, ο Πάρντο ξαφνικά θυμάται πως πίσω του υπάρχει ο Ομάρ και χρειάζεται βοήθειες. Κι ο Οφόε, για να ξεμπλέξει από το πρέσινγκ πάει κοντά στον Ρομαό για να υπάρχει κάποιος έτοιμος κοντά του να καλύψει πιθανά λάθη του. Ο ΠΑΟΚ δεν βρίσκει άδειες τις πτέρυγες και πρέπει να ψάξει άλλους δρόμους, αλλά ο Ρομαό «δαγκώνει» και ο Σισέ κι ο Εγκελς εξαφανίζουν τον Πρίγιοβιτς. Ο Ολυμπιακός έχει καταλάβει ότι ο ΠΑΟΚ στις στημένες φάσεις, όταν αμύνεται, παθαίνει ταραχή. Στο 48΄ο Φορτούνης θα σημαδέψει τον Οφόε στο δεύτερο δοκάρι κι αυτός θα γυρίσει τη μπάλα: την βρίσκουν ο Ρομαό αρχικά και ο Εγκελς στη συνέχεια και την στέλνουν στα δίχτυα μπροστά στην Θύρα 7, που νοιώθεις ότι παίζει κι αυτή και είναι έτοιμη να την σπρώξει στα δίχτυα με την φωνή της: μετά από χρόνια θυμήθηκα κάτι που λέγανε στο Καραϊσκάκη, όταν ήμουν μικρός, ότι δηλαδή «αν ο  Ολυμπιακός χρειάζεται ένα γκολ για να κερδίσει το βάζει ο κόσμος του».

Ένα γκολ νταϊλίδικο δίνει στον Ολυμπιακό το προβάδισμα και την ίδια στιγμή του δίνει κι ένα σχέδιο νίκης, που έμοιαζε να του λείπει: πρέπει μόνο να το προστατέψει και κέρδισε. Η ομάδα με το μυαλό στα μετόπισθεν αμύνεται απόλυτα σωστά – την βοηθά και ο προπονητής της με τις προσθήκες του Μάριν, που δίνει λίγες ανάσες κρατώντας τη μπάλα, αλλά και του Ζντιέλαρ, που, αντίθετα από τον Ταχτσίδη στη Νέα Σμύρνη, δίνει τρεξίματα και ενέργεια. Κυρίως όμως ο Ολυμπιακός ανταμείβεται για την συγκέντρωσή του, την θέλησή του, την πίστη του, το νταϊλίκι του: «παίζει γερά με τσαμπουκά», όπως απαιτεί η εξέδρα του. Και με καρδιά, όπως θέλει ο προπονητής του.

Λίγα τα εύκολα

Στη νίκη του Ολυμπιακού υπάρχουν πολλά που τα είδαμε φέτος «πρώτη φορά» - κι όλα είναι ξεχασμένες ποδοσφαιρικές αρετές. Για πρώτη φορά φέτος ένα γκολ του Ολυμπιακού το πανηγυρίζουν όλοι οι παίκτες δείχνοντας ομάδα. Για πρώτη φορά ένα Βέλγος στόπερ σκοράρει και πορωμένος δείχνει τη φανέλα του. Για πρώτη φορά φέτος ο προπονητής του αξιοποιεί αυτό που θα πρεπε να είναι το μεγάλο όπλο του, δηλαδή το τεράστιο ρόστερ της ομάδας. Εχει έξω τους Εμενίκε, Σεμπά, Μπεν, Μποτία και Φιγκέιρας: όλοι θα μπορούσαν να είναι βασικοί. Από αυτούς που ξεκίνησαν στο Καμπ Νου ο Λεμονής παρατάσσει κόντρα στον ΠΑΟΚ μόλις έξι. Κι όμως η ομάδα που εμφανίζεται στο γήπεδο έχει μια εξαιρετική για την περίσταση ενδεκάδα, μια ενδεκάδα μαχητική και πεισμωμένη. Για πρώτη φορά ο Ολυμπιακός παίζει καλή άμυνα – ο Προτό δεν κάνει ουσιαστικά καμία επέμβαση, κι αυτό είναι ίσως το πλέον παρήγορο, πέρα από τη νίκη που κρατά τον Ολυμπιακό εντός πρωταθλήματος. Για πρώτη φορά φέτος ο πρωταθλητής δείχνει δύναμη θέλησης και μεγάλη πίστη. Η ομάδα ακόμα μοιάζει έτοιμη να μπερδευτεί στα εύκολα, αλλά τα εύκολα θα είναι φέτος λίγα.

Πολύ λίγο ποδόσφαιρο

Κι ο ΠΑΟΚ; Ο ΠΑΟΚ την τελευταία φορά που ήρθε στο Καραϊσκάκη, έχοντας μεσοβδόμαδα κάνει ταξίδι για ευρωπαϊκό ματς, έχασε 4-0. Πέρυσι που ήρθε χωρίς να θεωρείται πρώτο φαβορί για το πρωτάθλημα, έπαιξε πολύ καλύτερα. Βρήκε ένα Ολυμπιακό κουρασμένο από το Καμπ Νου, αποδεκατισμένο από τραυματισμούς, με τη θηλιά στο λαιμό, αφού αν δεν κέρδιζε θα ήταν σχεδόν εκτός πρωταθλήματος. Δεν κατάφερε να τον σκοτώσει και είναι ν απορείς πότε θα ξαναβρεί ευκαιρία. Επρεπε να κάνει επίδειξη δύναμης, αφού ο Λουτσέσκου προετοιμάζει το ματς αυτό καιρό τώρα. Εχασε μαϊμουδίζοντας το ποδόσφαιρο του Σάντος, αλλά πήρε κάμποσα σφυρίγματα από τον Κομίνη κι αυτό θα πρέπει να τον ευχαριστεί ιδιαίτερα. Εδώ και αρκετό καιρό ασχολείται με τους διαιτητές και όλα τα παρελκόμενα πιο πολύ από το ποδόσφαιρο: είμαι περίεργος αν αυτή η ενασχόληση αρκεί για να του δώσει το πρωτάθλημα. Παραμένει το δικό μου φαβορί, γιατί είμαστε στην Ελλάδα. Σε ένα κανονικό πρωτάθλημα, με τη διαχείριση του υλικού και το παιγνίδι του, που βασίζεται σε μια ορθή εφαρμογή του 4-2-3-1 για να μην ξεχνιόμαστε, θα απορούσε όλος ο κόσμος, αν δεν γελούσε. Ποτέ στην ιστορία ομάδα με τόσους πολλούς και τόσο καλούς ποδοσφαιριστές δεν έπαιξε τόσο λίγο ποδόσφαιρο. Δεν είναι θέμα προπονητή. Πιο πολύ χρειάζεται ψυχίατρο.