Είναι αλήθεια ότι ο 23χρονος Αυστριακός Ντομινίκ Τιμ έπαιξε στον προημιτελικό του Ρολάν Γκαρός, κόντρα στον Νόβακ Τζόκοβιτς, το τένις της ζωής του και για αυτό τον απέκλεισε με ένα βαρύ και καθαρό 3-0. Ο Τιμ παίζει σπουδαίο τένις στο χώμα φέτος και πριν μερικές μέρες είχε κερδίσει τον Ναδάλ: πήγε στο Παρίσι με σκοπό να κάνει μια μεγάλη έκπληξη, από αυτές που στο χώμα συμβαίνουν συχνά – εννοώ να κατακτήσει το τουρνουά. Από την άλλη έχει σταματήσει να εκπλήσσει η απίστευτη κατρακύλα του Τζόκοβιτς, μια από τις θεαματικότερες ιστορίες αθλητικής κατάρρευσης στην ιστορία των σπορ.

Ένα χρόνο πριν ανίκητος

Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Τον Ιούνιο του 2016, ένα χρόνο πριν, ο Νόβακ Τζόκοβιτς, μετά από δυο χαμένους τελικούς στο Παρίσι, κερδίζει το πολυπόθητο Ρολάν Γκαρός με αντίπαλο τον Αντι Μάρεϊ, σφετεριστή της πρωτιάς του στην παγκόσμια κατάταξη. Η νίκη του έχει κάτι ιστορικό. Μπαίνει στην κατηγορία των λιγοστών αληθινά μεγάλων, που έχουν κερδίσει και τα τέσσερα τουρνουά του Γκραν Σλαμ, και γίνεται ο πρώτος τενίστας, που μετά από χρόνια κερδίζει τα τέσσερα μεγάλα τουρνουά συνεχόμενα – μοιάζει έτοιμος να τα κερδίσει και την ίδια χρονιά, πράγμα που έχουν κάνει μόνο ο Ντόναλντ Μπάτζ και ο Ρόντ Λέιβερ: ο θρυλικός Λέιβερ δυο φορές μάλιστα. Ο Σέρβος μοιάζει έτοιμος να προσπεράσει ακόμα και τον Φέντερερ στις συνολικές κατακτήσεις τουρνουά Γκραν Σλαμ: τα πέντε που ήθελε τότε για να ξεπεράσει τον Ελβετό έμοιαζε θέμα χρόνου να τα κατακτήσει. Τον Ιούνιο του 2016 ο Τζόκοβιτς μοιάζει ανίκητος, έχοντας από τον Ιανουάριο μέχρι το τέλος του γαλλικού open 42 νίκες και μόλις 3 ήττες. Ερχεται επίσης από ένα καταπληκτικό 2015 στο οποίο έχει πετύχει 82 νίκες σε 88 ματς! Εχει συνολικά 126 νίκες (και μόλις 9 ήττες) σε 18 μήνες και στα έξι τελευταία τουρνουά του Γκραν Σλαμ έχει μία μόνο ήττα: αυτή από τον Βαβρίνκα στον τελικό του Ρολάν Γκαρός το 2015. Όταν κέρδισε στο Παρίσι, ένα χρόνο πριν, σχεδίασε με την ρακέτα του μια τεράστια καρδιά και δήλωσε πως θέλει να ξεκουραστεί. Κι από τότε, κι ενώ έχει περάσει ένας ολόκληρος χρόνος, κάνει μόνο συλλογή από ήττες στα μεγάλα τουρνουά – ήττες που δεν έχουν τίποτα το συγκλονιστικό: τον κερδίζουν συνήθως αντίπαλοι που τρόμαζαν κάποτε ακούγοντας απλά το όνομά του. Τώρα ο Τιμ, στην Αυστραλία ο Ουζμπέκος Ντένις Ιζτόμιν. Στο Γουίμπλετον πέρυσι ο αμερικάνος Σαμ Κουέρι: παίκτες που θα πρεπε να του ζητάνε αυτόγραφα.

Ολοι ψάχνουν εξηγήσεις

Όταν άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια της πτώσης πολλοί μίλησαν για κάμψη προγραμματισμένη και αναμενόμενη: ένα είδος προβλεπόμενου ντεφορμαρίσματος, μετά από ένα διάστημα, που ο Σέρβος ήταν υποχρεωμένος να παίζει στα κόκκινα. Ο ίδιος ο Τζόκοβιτς είχε πει τον Ιούλιο του 2016, μιλώντας στην σέρβικη τηλεόραση ότι έχει λίγη ανάγκη να καθαρίσει το μυαλό του και είχε κάνει λόγο και για πόνους στη μέση, που ευτυχώς για τον ίδιο δεν σήμαιναν κάτι σοβαρό. Όταν οι αποτυχίες άρχισαν να μοιάζουν ολοένα και περισσότερο ανεξήγητες, προέκυψαν πικάντικες ιστορίες που τον ήθελαν να είναι σε διάσταση με την γυναίκα του, Ελενα Ρίστιτς, και να έχει χάσει το μυαλό του από μια Ινδή ηθοποιό ονόματι Ντίπι Παντουκόνε.

  Μολονότι, αν κρίνω από τις φωτογραφίες, η δεσποινίς μπορεί να σε τρελάνει, εν τούτοις δεν πιστεύω πως αυτή μπορεί να είναι ο λόγος της κατρακύλας: ποτέ μια γυναίκα δεν μπορεί να κάνει σε ένα αθλητή τόσο μεγάλη ζημιά – ίσα ίσα που είναι αποδεδειγμένο πως ένας καινούργιος ερωτικός σύντροφος σε ανανεώνει. Αυτό ήταν και η θέση του Μπόρις Μπέκερ, πρώην προπονητή του. Για τον Γερμανό δεν ήταν ποτέ πρόβλημα για τον Τζόκοβιτς οι ερωτικές περιπέτειες: άλλωστε είχε πάντα αρκετές που η γυναίκα του συγχωρούσε.

Παγιδευμένος στη μέρα της Μαρμότας

Μου αρέσουν οι αδυναμίες των αθλητών πιο πολύ από τις νίκες τους. Μου αρέσουν επίσης οι περιπέτειες των ανθρώπων. Διαβάζω κατά καιρούς πολλά για τον Τζόκοβιτς, μετά από ήττες του: είναι δεκάδες οι ειδικοί του τένις που προσπαθούν να εξηγήσουν τι έπαθε. Η δική μου εντύπωση είναι ότι αυτό που του συμβαίνει είναι σχετικά απλό: έχει παγιδευτεί στη μέρα της Μαρμότας του.

Η ασταμάτητη επανάληψη

Την θυμόσαστε την σοφή ταινία του Χάρολντ Ράμις; Ο ήρωας της, ο μετεωρολόγος Φίλ Κόνορς, αριστοτεχνικά ερμηνευμένος από τον Μπιλ Μάρεϊ, βρίσκεται παγιδευμένος σε μια συγκεκριμένη μέρα του χρόνου: ξυπνά κάθε πρωϊ στις 2 Φεβρουαρίου και ζει τα ακριβώς ίδια περιστατικά. Η ζωή του είναι η επανάληψη των ίδιων ακριβώς στιγμών: όλοι κάνουν ακριβώς τα ίδια. Σε αυτή την διαρκή επανάληψη έχει μικρή σημασία τι κάνει ο ίδιος: το αν είναι άψογος ή κακότροπος, φίλος όλων ή εχθρός όλων δεν παίζει ρόλο, αφού την επόμενη μέρα όλα ξεκινάνε από την αρχή. Νομίζω κάτι τέτοιο συνέβη κάποια στιγμή στο μυαλό του Τζόκοβιτς: οι ασταμάτητες νίκες δεν ήταν παρά η απόδειξη ότι η ζωή του ήταν μια ασταμάτητη επανάληψη – σπανίως στο επαναλαμβανόμενο βρίσκει κανείς κάτι της το αναζωογονητικό. Το ίδιο το τένις του Τζόκοβιτς ήταν τόσο εγκεφαλικό που έκανε τη μέρα της Μαρμότας του ακόμα πιο σκληρή: κάθε πόντος ήταν σχεδιασμένος, κάθε αντίδραση βασιζόταν στην μελέτη του αντιπάλου, κάθε νίκη είχε τη σφραγίδα του σκακιστή – το τένις του Τζόκοβιτς ήταν το πιο σκακιστικό τένις που έχει παίξει άνθρωπος! Πλήρες, αλλά πολύ εγκεφαλικό. Αποτελεσματικό, αλλά πολύ μελετημένο. Ένα τένις play station, όπως το χε χαρακτηρίσει ο Μπέκερ, που για τον μαθητή του καμάρωνε. Μόνο που όλη αυτή η μηχανική αναπαραγωγή μιας επαναλαμβανόμενης τελειότητας τον Τζόκοβιτς πρέπει να του διέλυσε το μυαλό. Το «κερδίζω συνέχεια» και το «χάνω συνέχεια» είναι περίπου το ίδιο πράγμα. Η ίδια μέρα της Μαρμότας, όπου μια σειρά από επανάληψης σε οδηγούν πάντα στο ίδιο αποτέλεσμα.

Χωρίς χάπι εντ

Το τένις και ο πρωταθλητισμός του βασίζονται σε διαδικασίες καταραμένα σκληρές και επαναλαμβανόμενες. Τα ίδια τουρνουά, τα ίδια γήπεδα, τα ίδια αεροπλάνα, οι ίδιες πόλεις, οι ίδιοι αντίπαλοι. Στη μέρα της Μαρμότας ο πρωταγωνιστής αρχικά διασκεδάζει στη φυλακή του, μετά δεν αντέχει και διαρκώς αυτοκτονεί, διαπιστώνοντας μάλιστα πως ούτε αυτό του επιτρέπεται: το επόμενο πρωί είναι πάλι στο κρεβάτι του, είναι 2 Φεβρουαρίου, ξυπνά με το ίδιο τραγούδι. Σε αυτή τη φάση της συνεχόμενης αυτοκτονίας είναι ο Τζόκοβιτς: χάνει με διάφορους απίθανους νομίζοντας πως θα λυτρωθεί από την τελειομανία του, αλλά δεν θα το καταφέρει ποτέ. Θα συνέρθει; Δύσκολο να το πεις. Αντίθετα από το σινεμά, στη ζωή το χάπι εντ δεν είναι δεδομένο. Και τον χειρότερο αντίπαλο, δηλαδή τον εαυτό σου, σπάνια τον κερδίζεις, αν σου πάρει τον αέρα…