Εχουμε τόσες και τόσες ανόητες αργίες και δεν έχουμε κάνει αργία την 1η Αυγούστου, ενώ θα έπρεπε. Την 1η Αυγούστου δεν αρχίζει το καλοκαίρι, αλλά είναι σαν αυτή τη μέρα να ζεις τη λάμψη του. Κάποτε η 1η Αυγούστου ήταν η μέρα που έφευγαν όλοι για διακοπές – σαν να υπήρχε ένας αόρατος αφέτης, που να πάταγε τη σκανδάλη στο πιστόλι της εκκίνησης και όλοι έπρεπε να τρέξουμε στις παραλίες. Τώρα πολλοί δεν κάνουν διακοπές – δεν φεύγουν καν από τις μεγάλες πόλεις. Αλλά και πάλι όταν έρχεται ο Αύγουστος σαν κάτι ν αλλάζει στην ψυχολογία, σαν η ίδια η χώρα να φοράει τα καλά της που στην προκειμένη περίπτωση είναι τα ρούχα του καλοκαιριού. Ο μήνας είναι ένας χρήσιμος παραμορφωτικός καθρέφτης – δεν χωρά αμφιβολία.
Μια άλλη χώρα
Είναι μια άλλη χώρα η Ελλάδα τον Αύγουστο, ας το παραδεχτούμε. Ακόμα κι όποιος είναι εθισμένος στη γκρίνια και βλέπει μόνο καταστροφές για λίγο επιτρέπει στον εαυτό του ένα διάλλειμα. Οποιος φεύγει έχει τη δυνατότητα να δει την Ελλάδα στα καλύτερά της. Ηλιόλουστη κι απαστράπτουσα, με ανθρώπους συνήθως χαρούμενους, με ξένους που τη βλέπουν σαν μοναδικό προορισμό, με συγγενείς και φίλους που σε περιμένουν για να μοιραστείς ξενοιασιά κι άλλα ωραία. Οποιος δε φεύγει, περνά ένα μήνα σε μια πόλη ανθρώπινη, αφού η κίνηση είναι ελάχιστη, οι άνθρωποι λιγότερο νευρικοί, η κατανόηση μεγαλύτερη: ειδικά όποιος μένει στην Αθήνα τον Αύγουστο συμπεριφέρεται συνήθως στον συνάνθρωπό του με αλληλεγγύη σαν αυτή που συναντάς στις μεγάλες καταστροφές. Εχω κάνει εξαιτίας επαγγελματικών υποχρεώσεων μερικούς Αύγουστους στην Αθήνα: όσοι μέναμε πίσω ήμασταν «οι καημένοι που δεν τα καταφέραμε» και μοιραζόμασταν αυτή μας την ατυχία σαν φαντάροι που κάνουν δύσκολο στρατιωτικό. Υπήρχαν λόγια συμπόνιας όπως «και πάλι καλά», «θα περάσει κι αυτό» και «μην μας ξανατύχει». Ο Αύγουστος είναι για να φεύγεις.
O εχθρός είναι ύπουλος
Ακόμα και οι Ελληνες αλλάζουν τον Αύγουστο. Ξαφνικά γίνονται όλοι πιο χαλαροί, αισθάνονται ξαφνικά πιο τυχεροί που ζουν εδώ, δεν χρειάζεται να αναπολούν τα παλιά μεγαλεία για να αισθάνονται ωραία, αλλά απλά να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά. Νοιώθεις ότι το μυαλό καθαρίζει, όχι γιατί το χρησιμοποιείς σωστά, αλλά γιατί δεν τον χρησιμοποιείς σχεδόν καθόλου. Η μέρα σου γενικά αλλάζει. Είναι πρωί στις 10 και όχι στις 7. Κανείς δεν σου λέει ότι κοιμήθηκες πολύ άμα ξυπνήσεις κατά τις 11. Στη 1 νοιώθεις ότι έχεις ένα 24ωρο μπροστά σου κι όχι ότι η μέρα τελείωσε. Στις 2 δεν είναι παράξενο άμα θελήσεις να φας πρωϊνό. Ανακαλύπτεις ότι οι υπόλοιποι σε ρωτάνε πράγματα γιατί η γνώμη τους σε ενδιαφέρει. Οδηγάς σε κακοστρωμένους επαρχιακούς δρόμους, αλλά όχι μέσα στην κίνηση – δεν υπάρχουν ούτε στοπ, ούτε φανάρια. Οι ερωτήσεις είναι οι απλούστερες δυνατές («που θα πάμε;», «τι θα φάμε;», «τι θα πιούμε;») και τις απαντήσεις πάντα περιμένεις να τις δώσει άλλος. Τον Αύγουστο οι ομάδες δίνανε φιλικά και πάντα κέρδιζαν κι εσύ κάποτε τηλεφωνούσες στο Φως για να μάθεις πόσο, που και ποιόν. Τον Αύγουστο διαβάζεις αστυνομικά γιατί έχουν μια κάποια δράση, ακριβώς επειδή αυτό το μήνα νοιώθεις ότι δεν θα γίνει στην κανονική ζωή απολύτως τίποτα. Ο εχθρός είναι τα κουνούπια, οι σκνίπες, τα μελτέμια, οι μύγες οι παχιές κι όχι άλλα περισσότερο σύνθετα. Δεν βλέπεις σχεδόν καθόλου τηλεόραση και ξαφνικά έχεις χρόνο για όλα όσα τους άλλους έντεκα μήνες δεν έχεις: μπορείς να μαγειρεύεις, να πίνεις κάθε μέρα καφέδες με τις ώρες, να μετράς το χρόνο μέχρι να πας για μπάνιο με καραφάκια τσίπουρα κι όταν διψάς να σκέφτεσαι μια μπύρα κι όχι που θα βρεις ένα πλαστικό ποτήρι για να πιείς ένα νερό από το γαλάζιο μπουκάλι του ψυκτικού μηχανήματος, που πιστεύεις ότι μια μέρα θα το χρησιμοποιήσουν για να σου βάλουν ορό. Ακόμα κι όταν τσακώνεσαι τον Αύγουστο οι καυγάδες είναι σαν μικρές εκρήξεις, όλα ξεφουσκώνουν και περνούν γρήγορα. Δυστυχώς γρήγορα περνά και ο Αύγουστος.
Κι αν τον κάναμε δυο φορές;
Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί το κατακαλόκαιρο μοιάζουν κομμάτι διαφορετικοί – σαν ο μήνας να τους έχει προικίσει με την άνεση του. Ο Ντε Νίρο. Ο Ντάστιν Χόφμαν. Ο Φιντέλ Κάστρο. Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ο Πολάνσκι. Ο Μπεν Αφλεκ. Ο Ντέιβιντ Ντουκόβνι. Ο Αντόνιο Μπαντέρας. Ο Τζον Χιούστον, ο Μπλέικ Εντουαρντς και ο Αλφρεντ Χίτσκοκ. Ο Σον Πεν. Ο Μπιλ Κλίντον, αλλά και η Σαρλίζ Θερόν, η Γκίλιαν Αντερσον και η Μάντόνα κουβαλάνε πολύ από την επιθετική γοητεία αυτού του μήνα: ο Αύγουστος είναι παντού στο δυτικό κόσμο συνώνυμο της ξενοιασιάς, απλά ο ελληνικός Αύγουστος συμβαίνει να είναι ο πιο ωραίος από όλους.
Χρόνια τώρα μιλάμε για μεταρρυθμίσεις, τομές, αποφάσεις μεγάλες κτλ. Ξέρετε ποια θα ήταν μια μεταρρύθμιση που θα άλλαζε τον κόσμο: μια χρονιά να έχουμε δυο φορές σερί Αύγουστο – να τελείωνε και να ξεκινούσε από την αρχή, όπως γίνεται με ένα τραγούδι ωραίο που επειδή σ αρέσει το ξανακούς. Να κάναμε μια χρονιά με δεκατρείς μήνες και διπλό Αύγουστο: όλα θα ήταν καλύτερα, ακόμα κι αν το δεύτερο Αυγουστο τον περνούσαμε στην Αθήνα. Πρώτα από όλα, αν συνέβαινε αυτό οι μήνες θα γίνονταν πάλι κανονικοί: θα σταματούσε να κάνει υπερβολική ζέστη το Σεπτέμβριο και τα κρύα θα έρχονταν στην ώρα τους – το δωδεκάμηνο θα αποκτούσε τη χαμένη του κανονικότητα. Κι έπειτα η Ελλάδα εισπράττοντας δυο φορές αυτά έστω τα ψίχουλα της γης, που καταλήγουν στην τουριστική μας βιομηχανία, θα ανάπνεε κομμάτι. Αφού ανάπτυξη δεν υπάρχει ας κάνουμε δυο φορές σερί τον Αύγουστο – οι ξένοι που μας επισκέπτονται δεν θα είχαν πιστεύω αντίρρηση.
Όχι τυχαία ο Νίκος Παπάζογλου έγραψε τον «Αύγουστο». Ούτε τον Απρίλιο, ούτε τον Σεπτέμβριο, ούτε τον Ιούνιο. Δεν υπάρχει σκηνικό έρωτα χωρίς φεγγάρι αυγουστιάτικο που υψώνεται και μόνο για αυτό την πρόταση να κάνουμε τον Αύγουστο δυο φορές πρέπει να την δείτε σοβαρά – όσο σοβαρά μπορεί να δει κανείς τη ζωή, τον έρωτα, τις προτάσεις τον Αύγουστο…
