Διασχίζοντας την Αθήνα χθες βράδυ για να επιστρέψω σπίτι είδα κάμποσα απορριμματοφόρα να μαζεύουν σκουπίδια. Έχω χαθεί προσπαθώντας να καταλάβω τις λεπτομέρειες της διένεξης των συνδικαλιστών της ΠΟΕ ΟΤΑ με την Κυβέρνηση – όσο πιο πολλές λεπτομέρειες μαθαίνει κανείς για αυτή την ιστορία, τόσο περισσότερο χάνει την πίστη του απέναντι σε αυτό το τερατούργημα, που λέγεται ελληνικό Κράτος. Σε κάποιους Δήμους σκουπίδια μαζεύονται, σε κάποιους άλλους όχι - το μόνο βέβαιο είναι ότι σκουπίδια και καύσωνας είναι συνδυασμός που σκοτώνει. Με τα μυαλά που όλοι οι εμπλεκόμενοι κουβαλάνε δεν μπορεί κανείς να περιμένει παρά μια απλή ανακωχή. Που ουδεμία σχέση έχει με τη λύση του προβλήματος των σκουπιδιών.

Μέρες σκουπιδιών και προβλημάτων

Θα λεγα ότι κάθε κυβέρνηση έχει μέχρι τώρα στην Ελλάδα τις μέρες των σκουπιδιών που της αξίζουν: όλες οι κυβερνήσεις, στις κατά καιρούς συγκρούσεις τους με την ΠΟΕ ΟΤΑ, έχουν καταφέρει να ζήσουμε μέρες πνιγμένοι στα σκουπίδια και καμία κυβέρνηση δεν έλυσε το πρόβλημα. Έχετε σκεφτεί ποτέ τι σημαίνει «λύνω ένα πρόβλημα»; Μην βιαστείτε να δώσετε απάντηση. Στην Ελλάδα «λύνω ένα πρόβλημα» τις πιο πολλές φορές σημαίνει «φτάνω σε ένα συμβιβασμό που παράγει ένα προσωρινό αποτέλεσμα»: συμφωνώ π.χ με τα αιτήματα της ΠΟΕ ΟΤΑ, (για να μείνουμε στην ιστορία αυτή), και αφού τα ικανοποιήσω, είτε απόλυτα, είτε εν μέρει, βγαίνουν τα απορριμματοφόρα και οι πόλεις ξεβρωμίζουν. Ωσπου να περάσουν λίγα χρόνια, να προκύψουν πάλι νέα αιτήματα, να υπάρξουν πάλι κινητοποιήσεις, να πνιγεί πάλι το σύμπαν από το σκουπίδι και να πρέπει πάλι να συζητάω περίπου τα ίδια: αν κάτι δεν αλλάξει (και δραστικά μάλιστα…) κανένα πρόβλημα δεν λύνεται – και δεν μιλάω μόνο για αυτό των σκουπιδιών. Λύνω ένα πρόβλημα δεν σημαίνει το κρύβω. Δεν σημαίνει επίσης ότι το σπρώχνω προς τα πίσω. Σημαίνει δεν το ξαναβρίσκω μπροστά μου.

Τα σκουπίδια παράγουν ψήφους

Στην απίθανη αυτή ιστορία υπάρχει μια λεπτομέρεια που μαρτυρά γιατί κάθε τόσο πνιγόμαστε από τα σκουπίδια: οι Δήμοι δεν έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν πως θέλουν να λειτουργήσει το σύστημα καθαριότητας, μολονότι το θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει τους το επιτρέπει υπάρχει – το θεσμοθετημένο τους δικαίωμα βραχυκυκλώνεται από το γεγονός ότι οι προσλήψεις γίνονται από το Κράτος. Για τις προσλήψεις των συμβασιούχων και τις μετέπειτα μονιμοποιήσεις τους υπεύθυνη είναι η Κυβέρνηση που χρησιμοποιεί τους συγκεκριμένους ανθρώπους με τρόπο που επιτρέπει ένα διπλό ρουσφέτι. Το πρώτο είναι η πρόσληψη του συμβασιούχου και το δεύτερο η μονιμοποίησή του: οι εκάστοτε Κυβερνήσεις προφανώς δεν ήθελαν ποτέ να χάσουν αυτό το ψηφοθηρικό τους δικαίωμα. Χάρη σε αυτή την ασταμάτητη ψηφοθηρία φτάνουμε να βλέπουμε τις πόλεις πνιγμένες από το σκουπιδαριό κάθε λίγο και λιγάκι. Σε άλλες χώρες τα σκουπίδια δημιουργούν κέρδη και πολλές θέσεις εργασίας. Εδώ παράγουν συμβασιούχους, που μονιμοποιούνται για να προσληφθούν νέοι συμβασιούχοι. Στις προηγμένες χώρες ο προβληματισμός αφορά την εκμετάλλευση των σκουπιδιών. Εδώ ενδιαφέρει σταθερά ένα και μόνο πράγμα: πως και από τα σκουπίδια θα κερδίσουμε ψήφους.

Το Κράτος πρέπει να βάζει κανόνες

Υπάρχει μια έρευνα για την διαχείριση των σκουπιδιών στις Ευρωπαϊκές χώρες που είναι εύκολο να την βρει κανείς στο Διαδίκτυο. Η Κομισιόν πρόσφατα έχει επαινέσει έξι κράτη-μέλη της για τα μέτρα που έχουν λάβει σχετικά με τα σκουπίδια: οι χώρες αυτές είναι το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και η Ολλανδία – οι πέντε από τις έξι είναι χώρες μικρές, στις οποίες ο παραγόμενος όγκος σκουπιδιών είναι ανάλογος με αυτόν της Ελλάδας. Τα έξι αυτά κράτη έχουν ελαχιστοποιήσει την ταφή των αποβλήτων τους, ενώ παράλληλα έχουν αυξήσει τα ποσοστά ανακύκλωσης, δημιουργώντας επικερδείς βιομηχανίες και θέσεις εργασίας. Στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Αυστρία και στο Βέλγιο η διαχείριση των αποβλήτων είναι υπόθεση αποκλειστικά των δημοτικών αρχών: στη Σουηδία και στην Δανία εκτελείται από ειδικές υπηρεσίες ένα σχέδιο του Κράτους. Παντού το Κράτος απλά βάζει τους κανόνες και πραγματοποιεί ελέγχους: οι προσλήψεις δεν είναι δική του υπόθεση. Στη Γερμανία το 45% των σκουπιδιών ανακυκλώνονται, το 17% καταλήγει στην κομποστοποίηση και το 37% αποτεφρώνονται. Στην Ολλανδία δίνεται μεγάλη προσοχή στον διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των απορριμμάτων να επαναχρησιμοποιείται. Στους ΧΥΤΑ της χώρας καταλήγουν μόλις 280.000 τόνοι απορριμμάτων ετησίως, όταν στην Ελλάδα πέφτουν πάνω από 6 εκατ. τόνοι. Στη Σουηδία από το 2007 η ταφή απορριμμάτων σχεδόν τερματίστηκε, ενώ η ανακύκλωση έφτασε το 36%, και η ενεργειακή αξιοποίηση το 52%. Ακούγεται απίθανο αλλά το 2012 οι Σουηδοί είχαν προτείνει στους Πολωνούς να αγοράσουν τα σκουπίδια τους! Στη Δανία υπάρχουν τριάντα μονάδες αποτέφρωσης, που μετατρέπουν τα σκουπίδια σε ενέργεια: εκατό πόλεις θερμαίνονται χάρη σε αυτές τις μονάδες που βοηθάνε τη χώρα να καταναλώνει λιγότερο πετρέλαιο. Σύμφωνα με τη Eurostat, ο τομέας της επεξεργασίας σκουπιδιών στις έξι αυτές χώρες απασχολεί περίπου δύο εκατομμύρια εργαζομένους, ενώ το 2015 απέφερε κέρδη ύψους 195 δις ευρώ. Ποια είναι η τελευταία χώρα στην ανακύκλωση και στην αξιοποίηση των σκουπιδιών εντός της ΕΕ; Αυτή που απορροφά τα λιγότερα κεφάλαια από τα κοινοτικά προγράμματα, γιατί οι Δήμοι της δεν έχουν κανένα σχεδόν δικαίωμα στον τρόπο διαχείρισης των ρύπων. Είναι η χώρα στην οποία ζούμε. 

Κρυμμένο κάτω από το χαλί

Φώναξε πριν τρεις μέρες ο πρωθυπουργός τους συνδικαλιστές και τους είπε ότι κάνει δεκτά όλα τους τα αιτήματα κι απλά δεν μπορεί να διορίσει όλους τους συμβασιούχους, όπως προεκλογικά τους είχε τάξει. Δεν κακίζω τους ανθρώπους που κάνουν αυτή τη δουλειά και θέλουν να μονιμοποιηθούν: η μονιμοποίηση επι τη ουσίας θα τους γλυτώσει από αυτή την ανυπόφορη εργασία, την οποία θα συνεχίσουν να κάνουν συμβασιούχοι που θα προσληφθούν στις θέσεις τους, μέχρι κι αυτοί να κάνουν τις απεργίες τους. Το πρόβλημα δεν είναι οι απεργίες είναι τα σκουπίδια. Ακόμα κι αν ο Τσίπρας τους προσλάμβανε όλους, πάλι το πρόβλημα θα παρέμενε κρυμμένο κάτω από το μεγάλο χαλί ενός πολιτικού ωχαδερφισμού, που θεωρεί ότι λύση των προβλημάτων θα υπήρχε αν απλά είχαμε λεφτά να μοιράζαμε. Το χειρότερο είναι ότι πολλοί το πιστεύουν κιόλας.

Κανένα πρόβλημα δεν λύνεται

Ξέρετε τι με διαβολίζει πραγματικά και με τούτη την Κυβέρνηση; Είναι ότι δεν ψάχνει λύσεις για κανένα απολύτως πρόβλημα. Υπάρχουν ένα σωρό προβλήματα που θα μπορούσαν να λυθούν με καλύτερη διαχείριση των λιγοστών έστω χρημάτων του Κράτους και με μεγαλύτερη απορρόφηση κοινοτικών πόρων, αρκεί να υπήρχε ένα σχέδιο. Κι όμως για αυτά κανένας πραγματικά δεν ενδιαφέρεται. Οι δημοσιονομικές δυσκολίες, η ευλαβική τήρηση των μνημονίων, τα πλεονάσματα που δημιουργούνται αποκλειστικά γιατί το Κράτος δεν πληρώνει τις οφειλές του στο εσωτερικό, έγιναν με τον καιρό το modus vivendi, όσων νοιάζονται για την καρέκλα κι όχι για το πώς θα λύσουν κάποιο πρόβλημα. Προβλήματα τραγικότερα και από το εξωτερικό μας χρέος είναι η κατάσταση των νοσοκομείων, η φοροδιαφυγή, η διαφθορά, το χάλι των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ακόμα και η διαχείριση των σκουπιδιών. Που αλλού δημιουργούν πλούτο, ενώ εδώ προκαλούν μόνο μια απερίγραπτη μπόχα, που μάλλον έχουμε συνηθίσει…