H πραγματική διαφορά του εφετινού Euro με το Euro του 2016 είναι τα καλά σέντερ φορ. Στο Euro του 2016 τα σέντερ φορ που πέτυχαν γκολ ήταν λίγα. Ολοι σχεδόν είχαν στη θέση αυτή προβλήματα. Οι Γάλλοι έπαιζαν με το Ζιρού και περίμεναν να βάλει γκολ ο Γκριεζμάν: στον τελικό ο Σάντος μπλόκαρε τον Γκριεζμάν, που γκολ είχε βάλει έξι, και πήραν το τρόπαιο. Οι Ιταλοί έπαιζαν με φορ τον Πελέ, που μόνο Πελέ δεν ήταν. Οι Πολωνοί πόνταραν τα πάντα στο στον Λεβαντόφσκι, αλλά γκολ έβαζε ο Μίλικ που δεν έπαιζε φορ, ενώ φορ είναι. Φορ έπαιζε κι ο Κριστιάνο Ρονάλντο κι ευτυχώς για την Πορτογαλία η μετάλλαξή του είχε αρχίσει από τότε.  

Ψεύτικο εννιάρι κι άλλες κατάρες

Θυμάμαι είχα γράψει ένα κομμάτι τότε για το πώς οι πιο πολλές ομάδες ζητάνε πια από τα φορ να κάνουν άλλες δουλειές κι όχι τόσο να σκοράρουν. Διανύαμε χρόνια επιρροής του ποδοσφαίρου από τον Γκουαρντιόλα: το «εννιάρι» είχε γίνει ψεύτικο – σε πολλές περιπτώσεις δεν ήταν εννιάρι και σε άλλες ήταν ένα τεράστιο ψέμα. Θυμάμαι οι Γερμανοί είχαν παίξει στην πρεμιέρα τους στο τουρνουά κόντρα στους Ουκρανούς με φορ τον Γκέτσε – ο Λοβ τον προτίμησε από τον Μάριο Γκόμεζ, άγνωστο γιατί. Οι Γερμανοί δεν είχαν πια τον Κλόζε, αλλά ούτε καν κι ένα παίχτη σαν τον Κεβιν Κουράνι που εστία έβλεπε: όταν στη συνέχεια του τουρνουά ο Λοβ επανέφερε τον γερο Γκόμεζ κάπως είχαν βελτιωθεί. Οι Ισπανοί έπαιζαν από τότε με φορ τον ικανότατο αλλά ασταθέστατο Μοράτα που ήταν πολύ άγουρος και όταν δεν μπορούσαν να κάνουν φάση, παρά την κατοχή της μπάλας, έμπαιναν ο Νολίτο ή ο Αντούριθ ή και οι δυο: όλα αυτά έκαναν πολύ κόσμο να αναρωτιέται που είναι ο Τόρες. Οι εργάτες φορ που παίζουν για τους άλλους ήταν η μόδα: οι Κροάτες είχαν τον καλύτερο, δηλαδή το Μάντζουκιτς που στο γήπεδο δούλευε για τρεις, αλλά γκολ δεν έβάζε. Κάποιοι άλλοι είχαν απλά κάποια ψηλά παιδιά που τα σημάδευαν. Οι Τσέχοι και οι Ρώσοι περίμεναν γκολ με κεφαλιές από δυο αργούς κυνηγούς, τον Νέτσιντ και τον Σατόφ, που ήταν αδύνατο να ανοίξουν αντεπιθέσεις! Οι Ουκρανοί έπαιζαν με σέντρες για τον Ζαζούλια, οι Βορειοιρλανδοί είχαν τον Λάφερτι που έπαιζε μόνο μακριά από την περιοχή. Και οι Αγγλοι περίμεναν γκολ από τον Χάρι Κέιν και τον Βάρντι και δεν τα βρήκαν ποτέ. Αλλά αυτοί είναι σέντερ φορ κανονικοί τουλάχιστον. Το πρόβλημά τους ήταν ότι ήταν κουρασμένοι.

Περιμένοντας τον κομήτη

Το 2016 κανονικό φορ που είχε κάνει ένα καλούτσικο τουρνουά ήταν ο Λουκάκου: αν το Βέλγιο δεν είχε κάνει τρέλες με τους Ουαλλούς θα έπαιζε τελικό. Η έλλειψη των φορ είχε χαρακτηρίσει τη διοργάνωση και είχε αποδειχτεί καθοριστική. Οι Ιταλοί πλήρωσαν την έλλειψη αυτή στο ματς με τους Γερμανούς και οι Γερμανοί με τους Γάλλους. Οι Ισπανοί ίδρωναν να σκοράρουν κι έφυγαν νωρίς. Οι Αγγλοι αποκλείστηκαν για τον ίδιο λόγο από την Ισλανδία. Οι εκπλήξεις ήταν πολλές κυρίως για αυτό το λόγο. Οταν στα Euro ειδικά δεν υπάρχει ένας φορ πρωταγωνιστής (κάποιος που στην καριέρα του έχει βάλει πολλά γκολ και στο τουρνουά συνεχίζει να το κάνει) γίνονται μεγάλες εκπλήξεις. Τα τουρνουά που κέρδισαν η Ελλάδα και η Δανία ήταν τουρνουά στα οποία μεγάλα φορ βρέθηκαν με φορ σε κακή κατάσταση. Εκεί που οι μεγάλοι σέντερ φορ υπάρχουν και σκοράρουν καθορίζουν και την έκβαση των τουρνουά. Ο Χρούμπες καθάρισε για τη Γερμανία το 80 και ο Μπίρχοφ για τη Γερμανία το 1996. Ο Βαν Μπάστεν για την Ολλανδία του 88. Ο Τρεζεγκέ και ο Ανρί για τη Γαλλία του 2000. Ο Τόρες για την Ισπανία του 2008, ενώ το 2012 ο τρελο Μπαλοτέλι πήγε στην Ιταλία στον τελικό. Όταν δεν υπάρχουν επαγγελματίες κίλερ σε καλή κατάσταση εμφανίζεται κάποιος που κάνει το τουρνουά της καριέρας του και το καθορίζει: ο Αγγελος Χαριστέας του 2004 π.χ. Η εμφανίζεται κάποιος από το πουθενά και βάζει ένα καθοριστικό γκολ όπως ο κομήτης Εντερ το 2016.

Όλα είναι πλέον αλλιώς  

Σήμερα ωστόσο η κατάσταση είναι ολότελα διαφορετική: το τουρνουά που παρακολουθούμε έχει κυρίως σπουδαία φορ. Στον πρώτο γύρο ο Λουκάκου έδειξε γιατί είναι ο πιο σταθερός φέτος φορ στην Ευρώπη. Η Ιταλία πήρε πολλά (κι όχι μόνο γκολ) από τον Ιμόμπιλε. Οι Ολλανδοί άρεσαν γιατί τη θέση του φορ μπορεί να την καλύψουν τρεις και με επιτυχία: ο Ντε Πάι, ο Μάλεν και ο Βέρχοστ κάνουν διαφορετικές δουλειές αλλά είναι χρήσιμοι. Ο Κριστιάνο Ρονάλντο ως φορ καθαρό πλέον έβαλε πέντε γκολ, ο Λέβα πήγε να δώσει μια πρόκριση στην Πολωνία μόνος τους, ο Σικ έχει βάλει το γκολ της χρονιάς αλλά κάνει κι άλλα ωραία πράγματα, ο Μπενζεμά είναι ξανά στη βιτρίνα και οι Δανοί αρέσουν γιατί παίζουν με τρεις φουνταριστούς. Είναι επίσης δεδομένο ότι ο αγέλαστος Χάβερτς μαθαίνει τη δουλειά και θα γίνει ο φορ της Γερμανίας, ότι ο Μοράτα φεύγοντας από την Ισπανία θα ησυχάσει από την κριτική και θα κάνει καλύτερα πράγματα και ίσως ξυπνήσει και ο Χάρι Κέιν με τους Γερμανούς. Και επ’ ουδενί δεν υποτιμώ τον Ουκρανό Γιάρεμτσουκ, τον Σεφέροβιτς που με τους Τούρκους το γκολ του το έβαλε, τον Ισαακ που φορ είναι, αν και στη Σουηδία πρέπει να κάνει πολλές δουλειές. Και φυσικά το γέρο Αρναούτοβιτς, που μπορεί να ρθει από τον πάγκο και να βοηθήσει τους Αυστριακούς πολύ: το έχει δείξει.   

Μυστικό επιτυχίας

Τι συνέβη με τα σέντερ φορ; Κάτι απλό: επιστρέφουν παντού όχι ως σημαντικοί παίκτες στα πλάνα των προπονητών, αλλά ως μυστικό επιτυχίας. Οι προπονητές τη δεκαετία του ‘90 εξαφάνισαν τα «δεκάρια» παίζοντας οι πιο πολλοί με δυο ή τρεις κόφτες. Από τη στιγμή που έγινε μόδα το 4-2-3-1, τα «δεκάρια» επέστρεψαν, αλλά ο παίκτης που βρίσκεται στην κορυφή της επίθεσης σταμάτησε να κυνηγάει το γκολ κι, όντας μόνος του κι αβοήθητος, άρχισε να παίζει πολύ για τους συμπαίκτες που κινούνται στην πλάτη του. Το 2016, όταν έγραφα για την κρίση των κυνηγών, σημείωνα ότι τον παλιό καλό καιρό, οι ομάδες έπαιζαν πολύ για τα σέντερ φορ τους, είτε αγωνίζονταν με το κλασικό 4-4-2, είτε προτιμούσαν το πάντοτε επιθετικό 4-3-3. Σε κάθε περίπτωση ο σκοπός ήταν πάντοτε ένας: να υπάρξει ένα πλάνο ώστε ο βασικός κυνηγός να φτάσει σε θέση βολής. Μάλιστα τα χαρακτηριστικά του σέντερ φορ καθόριζαν και γενικά τον τρόπο ανάπτυξης της ομάδας. Δίπλα σε ένα βαρύ Καζιράγκι υπήρχε ένας τεχνίτης Ρομπέρτο Μπάτζιο, ικανός να τον τροφοδοτήσει. Αν υπήρχε μια κολόνα στην επίθεση (ο Μπίρχοφ πχ) τα εξτρέμ (ο Χέσλερ και ο Μέλλερ) έπρεπε να σεντράρουν και να πατάνε περιοχή. Αν ο φορ ήταν ένας καλός πασέρ, τότε πλαισιώνονταν από επιθετικούς που μπορούσαν να πάρουν τις πάσες του και να σκοράρουν: ο Τρεζεγκέ έπαιζε πολύ για τους Ανρί και Πιρέζ κι ο Βαν Μπάστεν για τον Γκούλιτ και τον Μπέρκαμπ. Τα τρία τελευταία χρόνια το 4-2-3-1 έμεινε κομμάτι στην άκρη και δυο διατάξεις που διευκολύνουν τα φορ έγιναν ξανά της μόδας. Το 4-3-3 (στο οποίο δουλεύουν για το φορ οι ακραίοι που μπορεί όμως πια να φτάνουν και σε θέση βολής) και το 3-4-3 που χωρίς φορ που να είναι και σκόρερ και δημιουργός απλά δεν έχει εφαρμογή.

Πάντα γοητευτική

Το εφετινό Euro νομίζω θα το κερδίσει ή όποιος έχει ένα φορ που θα βάλει τα γκολ που η περίσταση απαιτεί γιατί αυτή είναι η δουλειά του ή όποιος εκτελέσει τα καλύτερα πέναλτι. Περιμένοντας να αρχίσει η ψυχοφθόρα φάση των 16 που θα χει δράματα, ελπίζω να συμβεί το πρώτο. Γιατί η φανέλα με το 9 είχε πάντα τη γοητεία της…