Κάθισα χθες να δω την τελετή της απονομής των βραβείων Οσκαρ – εννοώ την τηλεοπτική της επανάληψη. Παλιά τα έβλεπα σε απευθείας μετάδοση: δεν είμαι κανένας μεγάλος fun, αλλά μου αρέσουν οι φροντισμένες αμερικανιές και οι μεγάλες τηλεοπτικές παραγωγές κι αυτό ήταν πάντα η τελετή αυτή. Λέω ήταν γιατί κάτι μου λέει πως από δω και πέρα και μέχρι οι Αμερικάνοι να ξεμπλέξουν με τον Ντόναλντ Τραμπ, η συγκεκριμένη βραδιά θα γίνει ένα είδος ευκαιρίας για κάτι ολότελα βαρετό, δηλαδή αυτό που ονομάζουμε «πολιτική ορθότητα». Τα τελευταία χρόνια όπου αυτή εμφανίζονται ακολουθείται από μια παράξενη ισοπέδωση: όλα μοιάζουν ίδια και προβλέψιμα. Πρώτα από όλα οι άνθρωποι που πρέπει να μιλάνε με τον ίδιο τρόπο.

Δεν κάνεις απολύτως τίποτα

Ο Τραμπ είναι πρόβλημα για την ανθρωπότητα πιο πολύ από όσο είναι για το Χόλυγουντ – δεν χωράει αμφιβολία. Οι διχαστικές του τοποθετήσεις, ο εντελώς ρατσιστικός και επιθετικός του λόγος, η υποψία ότι θα υποστηρίξει και θα ενθαρρύνει κάθε εθνικολαϊκίστικο κόμμα οπουδήποτε και κυρίως στην Ευρώπη, η μεταναστευτική του πολιτική που τονώνει την ξενοφοβία δημιουργούν νέα δεδομένα που κάνουν τον κουρασμένο κόσμο μας να μοιάζει ακόμα πιο επικίνδυνος. Ωστόσο μεγαλύτερο πρόβλημα και από τον ίδιο τον Τραμπ είναι ό,τι όλες αυτές οι επικίνδυνες ιδέες του υπερψηφίστηκαν: αποδείχτηκε με την εκλογή του ότι στην Αμερική υπάρχει ένα τεράστιο ακροατήριο που περίμενε την έλευση ενός τέτοιου τύπου πολιτικού – και πολύ φοβάμαι πως ανάλογα μεγάλο ακροατήριο διαμορφώνεται και σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες. Ο επιθετικός λόγος του Τραμπ είναι πολιτικός λόγος και αντιμετωπίζεται με πολιτικό λόγο: οφείλεις να τον αποδομήσεις και να πείσεις τον κόσμο ότι όλα αυτά που αυτός πρεσβεύει οδηγούν μόνο σε ένα χειρότερο αύριο. Κοροϊδεύοντας, δαιμονολογώντας ή απαιτώντας από τον Τραμπ να μην υπάρχει δεν κάνεις απολύτως τίποτα. Η μάλλον κάνεις. Την τελετή των Οσκαρ.  

Ολοι ήταν εναντίον του

Το Χόλυγουντ είχε συστρατευτεί εναντίον του Τραμπ και στη διάρκεια της αμερικανικής προεκλογικής περιόδου. Η Μέριλ Στριπ γυρνούσε την Αμερική με τη Χίλαρι, ο Ντε Νίρο τον έβριζε, ηθοποιοί που ποτέ δεν μιλούσαν για τίποτα θεώρησαν σωστό να επισημάνουν τον κίνδυνο μιας πιθανής νίκης του και μετά από αυτή σταρ κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν: η Σαρλίζ Θερόν, η Ντρου Μπάριμορ, η Σερ, η Εμα Γουάτσον δημοσίευσαν και τις σχετικές φωτογραφίες. Καλά έκαναν και καλά θα κάνουν αν το ξανακάνουν, αφού έτσι νοιώθουν. Μόνο που αμφιβάλω πολύ αν αυτό το προβλέψιμο πανηγύρι μπορεί να δημιουργήσει το ελάχιστο πρόβλημα στον Αμερικάνο πρόεδρο. Σίγουρα δεν τον χάλασε απολύτως τίποτα από όσα προβλεπόμενα συνέβησαν στην απονομή των Οσκαρ.

Βαθιά χασμουρητά

Τι προσπαθούν οι σταρ όταν εκμεταλλεύονται το μεγάλο παλκοσένικο της απονομής για να τον χλευάσουν ή να του επιτεθούν; Να δημιουργήσουν στον κόσμο που τους παρακολουθεί ένα είδος ευαισθητοποίησης. Πως το κάνουν; Κατά τη γνώμη μου με το χειρότερο δυνατό τρόπο, δηλαδή συνθηματολογώντας, λέγοντας κρύα κατά βάση αστεία, δημιουργώντας την εντύπωση κακομαθημένων παιδιών που θύμωσαν γιατί στις αμερικανικές εκλογές δεν έγινε το δικό τους. Πρώτος από όλους ο παρουσιαστής της βραδιάς, ο κατά τα άλλα εύστροφος Τζίμι Κίμελ έδειξε στον εναρκτήριο λόγο την αμηχανία του. «Ίσως δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλές αυτό που θα κάνω αλλά θέλω να συγχαρώ τον Ντόναλντ Τραμπ. Πέρυσι τα Όσκαρ είχαν κατηγορηθεί για ρατσισμό. Αυτό πλέον τελείωσε. Χάρη σε αυτόν» είπε. Στη συνέχεια ο Κίμελ, παρουσιάζοντας την Μέριλ Στριπ είπε ότι «είναι κοντά μας και μια υποψήφια στην κατηγορία «υπέρ-εκτιμημένες ερμηνείες», θυμίζοντας ότι  ο Τραμπ είχε γράψει στο Τwitter ότι «η Στρiπ είναι υπερ-εκτιμημένη». Ολα αυτά συνοδεύτηκαν από χαχανητά στην αίθουσα.  Το ίδιο συνέβη και όταν κατά τη διάρκεια της βραδιάς ο Κίμελ αναρωτήθηκε εάν ο Αμερικανός πρόεδρος παρακολουθεί την τελετή: «Έχουν περάσει δύο ώρες και ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει γράψει κάτι στο twitter σχετικά με τα Όσκαρ» σχολίασε και έστειλε ο ίδιος tweet στον Τραμπ. «Γεια σου Ντόναλντ Τραμπ, είσαι εκεί; Η Μέριλ στέλνει χαιρετισμούς» έγραψε. Κι ο κόσμος μάλλον άρχισε τα βαθιά χασμουρητά.

Ο Τραμπ επέβαλε τους νικητές

Πολιτική παρέμβαση που ίσως κάποιους προβληματίσει είναι η απόφαση των έξι μη αμερικάνων σκηνοθετών που ήταν υποψήφιοι για το Οσκαρ Ξένης Ταινίας να μην παραστούν στην απονομή. Η κοινή επιστολή τους, όπως και αυτή του του νικητή ιρανού Ασγκαρ Φαραντί, περιείχε μια θέση, σαφώς επικριτική και αρκετά ξεκάθαρη ώστε να προκαλέσει ένα κάποιο προβληματισμό: όλα τα υπόλοιπα έμοιαζαν με διαγωνισμό πολιτικής ορθότητας – ακόμα και τα ίδια τα βραβεία. Δεν έχω δει όλες τις ταινίες για να έχω γνώμη για τις ερμηνείες των ηθοποιών, το δίκαιο της νίκης τους ή το γιατί της επιλογής κάποιων ταινιών έναντι άλλων. Μου έμεινε όμως ως τελική εντύπωση από τη βραδιά πως φέτος περισσότερο και από το αποτέλεσμα μετρούσε η πρόθεση: έπρεπε να βραβευτούν όσοι ο Τραμπ δεν θα ήθελε να βραβευτούν ποτέ. Εντέλει ήταν σαν η δική του παρουσία να επέβαλε τις επιλογές των νικητών, σαν να διοργανώθηκε μια εκδήλωση που στόχος της ήταν να δει ο Τραμπ και οι ψηφοφόροι του όλη την ευαισθησία του Χόλυγουντ – μόνο που η ευαισθησία δεν λειτουργεί κατά παραγγελία. Πολύ φοβάμαι πως οι ψηφοφόροι του Τραμπ είδαν απλά κάποιους πολύεκατομμυριούχους να χαριεντίζονται μεταξύ τους μιλώντας για ένα σωρό πράγματα που τους ίδιους δεν τους απασχολούν καθόλου. Όχι τυχαία η τελετή της απονομής, παρά το επεισοδιακό και αστείο της φινάλε με το λάθος στην ανακήρυξη της καλύτερης ταινίας της χρονιάς, είχε φέτος κάποια εκατομμύρια τηλεθεατές λιγότερους από πέρυσι. Όταν ο άλλος ξέρει τι θα δει και τι θα ακούσει απλά βαριέται.

Δεν έχει σχέση με τον κόσμο

Το πρόβλημα με την πολιτική ορθότητα είναι ότι προκαλεί πολύ συχνά ένα είδος ισοπέδωσης: όλοι πρέπει να εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο, να έχουν τις ίδιες ευαισθησίες, να χαίρονται με τα ίδια, να μιλάνε με τις ίδιες λέξεις – ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για ένα είδος νέας γλώσσας, στην οποία λέξεις επιτρέπονται και λέξεις απαγορεύονται.  Παρακολουθώντας την τελετή της απονομής των Οσκαρ καταλάβαινες τι έχει φέρει τον Τραμπ. Τον έφερε κι ένας κόσμος που έχει βαρεθεί να του λένε τι πρέπει να κάνει. Τον έφερε μια περίεργη πολιτική ορθοδοξία που επιβλήθηκε από κάμποσους αυτόκλητους υπερασπιστές της προόδου αλλά και της ηθικής. Ολοι αυτοί συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο, λένε τα ίδια, απαιτούν να λες κι εσύ τα ίδια για να είσαι μέρος του κόσμου τους. Μόνο που ο κόσμος τους είναι μικρός, περιορισμένος, πανάκριβος και δεν έχει σχέση με τον πραγματικό κόσμο. Εντέλει οι μικροί πολυεκατομμυριούχοι του Χόλυγουντ παίζουν το παιγνίδι του μεγάλου πολυεκατομμυριούχου Ντόναλντ. Δεν το χάνουν απλά, αλλά αδυνατώντας να κάνουν κατανοητό το πόσο μεγάλο πρόβλημα είναι ο Τραμπ, παίρνουν και την ανθρωπότητα στο λαιμό τους…