Ήταν τελικά το καλύτερο μουντιάλ αυτό που είδαμε στη Ρωσία, όπως είπε ο Τζιάνι Ινφαντίνο; Δύσκολο να το πεις. Τα καλύτερα μουντιάλ είναι αυτά που είδαμε μικροί. Μας γεμίσανε μνήμες και μας κάνανε ποδοσφαιρόφιλους. Έχουμε να θυμόμαστε από αυτά χαρές και δάκρια. Όταν μεγαλώνουμε παρακολουθούμε τα παγκόσμιο κύπελλα με το ενδιαφέρον του ανθρώπου που νομίζει πως γνωρίζει τι τον περιμένει – όταν είσαι μικρός δεν ξέρεις τίποτα. Δεν μπορώ να πω αν το μουντιάλ ήταν το καλύτερο, αλλά ήταν σίγουρα ψυχοθεραπευτικό για όλους μας. Ηρθε στην κατάλληλη στιγμή.

Είδαμε και τι δεν είδαμε

Εχει ένα καλό το μουντιάλ: καθώς οι μέρες περνούν, η ένταση ανεβαίνει. Επειδή κρατά λίγο, (κάτι περισσότερο από ένα μήνα), όλα γίνονται πολύ γρήγορα – το ενδιαφέρον ανεβαίνει σαν πυρετός. Στην αρχή βομβαρδίζεσαι από ματς, στο τέλος τα περιμένεις. Μόλις κάτι σπουδαίο συμβεί, πριν καλά καλά προλάβεις να το χαρείς, κάτι καινούργιο προκύπτει. Είναι σαν σήριαλ με πολλά επεισόδια και φυσικά είναι γεμάτο χαρακτήρες. Φέτος είδαμε κυρίως δράματα και μάλλον αυτά θα θυμόμαστε. Είδαμε μια νέα ήττα του Λίο Μέσι στην προσπάθειά του να ξεπεράσει στην κούρσα των εντυπώσεων των Ντιέγκο Μαρανόνα – αυτόν που έδωσε στην Αργεντινή κάποτε το κύπελλο κι όχι τον κλόουν που για να γυρίσει ένα ακόμα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του έδινε φέτος παραστάσεις στις εξέδρες των ρωσικών γηπέδων. Είδαμε την σκληρή Γερμανία να λυγίζει από το βάρος της υπεράσπισης του τίτλου που κέρδισε στη Βραζιλία και να αποκλείεται για πρώτη φορά σε φάση ομίλων χάνοντας μάλιστα από τη Νότιο Κορέα. Είδαμε τις περιορισμένες εμφανίσεις του Κριστιάνο Ρονάλντο, που πέρασε από τη Ρωσία μόνο για να μας θυμίσει πως το δικό του σόου το δίνει το χειμώνα – του χρόνου με τη φανέλα της Γιουβέντους. Είδαμε τους Ισπανούς να απολύουν τον προπονητή τους πριν η διοργάνωση αρχίσει και στη συνέχεια να αποκλείονται από τους γηπεδούχους Ρώσους, κόντρα στα προγνωστικά και στην ποδοσφαιρική λογική. Είδαμε το απόλυτο χαρακίρι των Γιαπωνέζων που έχασαν από τους Βέλγους ένα ματς στο οποίο προηγήθηκαν με 2-0. Είδαμε τους Βραζιλιάνους να πληρώνουν την νευρικότητα του Νεϊμάρ, αλλά και την αστοχία τους στο ματς με τους Βέλγους. Είδαμε τους Αγγλους να παθιάζονται με την νεανική τους ομάδα, να τραγουδάνε για ένα κύπελλο που θα γυρνούσε σπίτι και να κλείνουν τελικά τη διοργάνωση άδοξα. Είδαμε τους Βέλγους να πέφτουν θύματα του γαλλικού κατενάτσιο και να θυμώνουν – ξεχνώντας ότι με τη Βραζιλία κάμποση άγια άμυνα έπαιξαν κι αυτοί. Είδαμε τους Κροάτες, υπό την ηγεσία του Μόντριτς, να μάχονται μέχρι τέλους, να μην κερδίζουν το μουντιάλ αλλά και να μην χάνουν: μόνο θαυμασμό και σεβασμό κέρδισαν. Είδαμε επίσης τον υπέροχο Οσκαρ Ουάσιγκτον Ταμπάρεζ, στηριγμένο στο μπαστούνι του, να δίνει πραγματικά μαθήματα ζωής.

Μια αίσθηση δικαιοσύνης

Ενώ οι Γάλλοι πανηγύριζαν δίκαια το μουντιάλ, το οποίο κέρδισαν με μια ομάδα γεμάτη από Αντετοκούνμπο, δηλαδή από παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη Γαλλία, όλοι θυμόμασταν τα προγνωστικά μας, τις εκπλήξεις που έγιναν, την εξέλιξη της ιστορίας που ελάχιστοι είχαμε καταφέρει να προβλέψουμε: νομίζω σχεδόν κανείς.  Το ωραίο ήταν αυτή τη φορά πως σε όλες  τις ιστορίες αποτυχιών, ο χαμένος τα ήθελε και τα έπαθε: η για πρώτη φορά χρησιμοποίηση του VAR σε παγκόσμιο κύπελλο έκανε τα πάντα πιο καθαρά – η τεχνολογία είναι σαν να έκανε δικαιότερους τους κανονισμούς και αρκετά προσεχτικότερους τους διαιτητές. Ξαφνικά το ποδόσφαιρο, το σπορ στο οποίο το διαιτητικό λάθος έγραφε κάποτε ιστορία, έπαψε να είναι καθρέφτης της ζωής, όπως έλεγαν πάντα οι μπαγαπόντηδες: η πονηριά έπαψε να επιβραβεύεται – ίσως για αυτό ακόμα και οι μικροί έχουν ελπίδες για θαύματα. Οι Νοτιοκορεάτες π.χ χωρίς τη καταλυτική παρέμβαση του VAR την Γερμανία δεν θα την είχαν κερδίσει ποτέ. Αυτή η αίσθηση δικαιοσύνης ήταν κατά κάποιο τρόπο το αληθινά καινούργιο σε σχέση με τα προηγούμενα μουντιάλ. Που για μένα ήταν και θα είναι όλα ωραία διότι ανανεώνουν τους όρκους της αγάπης μας με το ποδόσφαιρο, φέρνουν πάντα ωραίες ιστορίες, γίνονται αφορμές για ατελείωτες συζητήσεις: προσωπικά όλα αυτά μου αρκούν.

Και στο Κατάρ θα είναι ωραία

Σε τέσσερα χρόνια στο Κατάρ το παγκόσμιο κύπελλο θα γίνει χειμώνα. Μην έχετε την παραμικρή αμφιβολία πως και το επόμενο θα είναι συναρπαστικό. Όχι δεν θα είναι σαν το μουντιάλ του 1978 ή το μουντιάλ του 1982 ή το μουντιάλ του 1986 ή σαν όποιο άλλο είδατε μικροί. Σίγουρα δεν θα έχει ούτε Μαραντόνα, ούτε Πλατινί, ούτε Ρουμενίγκε, ούτε Φαλκάο, Σώκρατες και Ζίκο, ούτε καν ένα Ρομπέρτο Μπάτζιο για να χάσει ένα πέναλτι. Αλλά θα είναι το πρώτο που θα γίνει με τους παίκτες σε φουλ φόρμα και θα δούμε σε αυτό παιγνίδια πραγματικά, στα οποία η κόπωση δεν θα φρενάρει κανένα: δεν θα υπάρχουν ούτε καν αεροπορικά ταξίδια που πάντα κουράζουν – στο Κατάρ όλα τα γήπεδα θα είναι σε απόσταση σαράντα χιλιομέτρων! Θα είναι πάλι παρόντες οι εφετινοί ήρωες που με τις περιπέτειές τους μας απασχόλησαν; Μάλλον ναι. Και σίγουρα θα χουν προκύψει κι άλλοι, αφού το ποδόσφαιρό μας έχει πάντα ανάγκη από ανανέωση. Ας ελπίσουμε να είναι και η Εθνική μας, η οποία αυτή τη φορά μου έλειψε πολύ. Αν υπήρχε, θα είχαμε ακόμα πιο πολλές αγωνίες, ακόμα πιο πολλά θέματα για συζήτηση, ακόμα πιο μεγάλο ενδιαφέρον για τη διοργάνωση. Βέβαια και χωρίς αυτή αυτό δεν έλειψε: 75% τηλεθέαση έκανε ο τελικός, ας μην το ξεχνάμε.

Περάσαμε ωραία πάντως

Το σημείωμα αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο ο επίλογος σε μια σειρά από κείμενα που έγραψα προσπαθώντας να γίνουμε μια μεγάλη παρέα που παρακολούθησε αυτή την υπέροχη διοργάνωση, την οποία κι εγώ μετά από πολλά χρόνια απόλαυσα περισσότερο σαν ποδοσφαιρόφιλος τηλεθεατής, παρά σαν αθλητικογράφος. Μου κάνατε ωραία παρέα – ελπίζω κι εσείς να περάσατε καλά. Από τις 15 Ιουνίου έγραφα κάθε μέρα για το μεγάλο αυτό γεγονός – μόνο ο Φέντερερ κι ο Τζόκοβιτς μου απέσπασαν την προσοχή από τα γήπεδα της Ρωσίας. Ολο αυτό το μήνα υπήρχαν πολλά για τα οποία θα μπορούσα να γράψω: και για τον Μπλατ, και για τον Παπαπέτρου, και για τις μεταγραφές στο ποδόσφαιρο και για τον Ρονάλντο που πήγε στη Γιούβε, και για άλλα πολλά που αφήσαμε κομμάτι πίσω θα τα πούμε προσεχώς – η επικαιρότητα του μουντιάλ ήταν για μένα περισσότερο γοητευτική.

Το σημερινό σημείωμα ήταν ο τρόπος μου να πω ένα αμήχανο αντίο σε μια διοργάνωση που μας ξαναέκανε λίγο παιδιά. Θα κλείσω την ενότητα με δυο αναδημοσιεύσεις, κείμενα που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες, αλλά που δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το blog: την καλύτερη ενδεκάδα του μουντιάλ και ένα κείμενο για τα παιδιά που είδαν φέτος το πρώτο τους θα τα ανεβάζω αύριο. Θα γράψω όπως πάντα και τα πενήντα πράγματα που έμαθα στο μουντιάλ και μετά όλα τα κείμενα αυτού του μήνα θα τα βάλω σε ένα ειδικό φάκελο ώστε αν κάποιος αρχίσει να νοσταλγεί και το μουντιάλ της Ρωσίας να μπορεί και σε αυτά να βρει λίγη παρηγοριά.

Ηταν τελικά το μουντιάλ της Ρωσίας το ωραιότερο; Δεν ξέρω. Αλλά ένα μήνα μια χαρά περάσαμε: για αυτό είμαι σίγουρος…