Οσο μεγαλώνουμε θυμόμαστε ελάχιστα από την παιδική μας ηλικία – η ανάμνηση των πρώτων μας πράξεων ξεθωριάζει αργά αλλά σταθερά. Ελάχιστοι θυμόμαστε την πρώτη μας μέρα στο σχολείο, την πρώτη φορά που κλοτσήσαμε μια μπάλα, το πρώτο ταξίδι με τους γονείς, την πρώτη μας αρρώστια και ας επιμένει η μάνα μας ότι ήταν τόσο βαριά, που όλοι είχαν κατατρομάξει. Ενας άντρας μπορεί να ξεχάσει ακόμα και τη πρώτη του σεξουαλική  εμπειρία και πολλοί αυτή την έλλειψη μνήμης την αντικαθιστούν με ωραία αθώα ψέματα: αλλά κανείς δεν ξεχνά την πρώτη φορά που είδε ένα μουντιάλ.

Πόρτα

Δεν υπάρχει ανδροπαρέα που κάποιος να μην έχει πει τη μαγική φράση «εγώ το πρώτο μουντιάλ που θυμάμαι είναι αυτό του….». Το λέει με τον τόνο που αφηγείται τις ιστορίες του από το στρατό. Μετά οι παρευρισκόμενοι αρχίζουν ένας ένας να προσθέτουν στη συζήτηση τις δικές τους μνήμες, συνήθως με μια περίεργη δόση περηφάνιας– εντελώς ακατανόητη από τις γυναίκες. Μετά, καθώς η συζήτηση προχωρά, κάποιος αναφέρει ποιο είναι το αγαπημένο του μουντιάλ, που συνήθως δεν είναι το πρώτο του, αλλά ένα άλλο. Και μετά αρχίζουν οι εξηγήσεις για το γιατί υποστηρίζουμε εθνικές ομάδες, που ίσως και να μην έχουμε δει ποτέ ζωντανά στο γήπεδο και μπαίνουν από την πίσω πόρτα της συζήτησης ιδεοληψίες και μύθοι, χαρές και πίκρες κι ένα σωρό άλλες πρώτες φορές. Η πρώτη φορά που είδα το Μαραντόνα, η πρώτη φορά που μίσησα τη διαδικασία των πέναλτι, η πρώτη φορά που άκουσα τον Γιάννη Διακογιάννη ή το Μανώλη Μαυρομάτη, η πρώτη φορά που έμενα ξύπνιος μέχρι τα χαράματα για να δω ένα Γερμανία – Μεξικό, ή η πρώτη φορά που δεν είδα το ματς της έναρξης γιατί ήμουνα φαντάρος ή γιατί είχαμε πάει στον πεθερό μου και, αν είναι δυνατόν, οι άνθρωποι στο εξοχικό δεν είχαν τηλεόραση.

Ρωσία

Οσο περνάνε τα χρόνια, όταν φτάνει ο καιρός του μουντιάλ, ακούω ολοένα και περισσότερες προσδοκίες από φίλους που ζουν το παγκόσμιο κύπελλο ως ευκαιρία για να χτίσουν μνήμες: όλοι ελπίζουν ότι θα δουν πράγματα που δεν έχουν ξαναδεί. Κάπως έτσι έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι κάθε μουντιάλ είναι στη ζωή του άντρα μια πρώτη φορά. Αλλωστε κι αυτό το μουντιάλ είναι μια πρώτη φορά: η πρώτη φορά της Ρωσίας.

Ζέστη

Τέσσερα χρόνια πριν στη Βραζιλία οι Γερμανοί κέρδισαν κυρίως γιατί προετοιμάστηκαν καλύτερα από όλους. Είχαν φτιάξει ένα προπονητικό κέντρο έξω από το Ρίο, που συνδύαζε βουνό και θάλασσα. Προπονούνταν στη ζέστη όταν έπρεπε να αγωνιστούν στις πόλεις της κεντρικής Βραζιλίας, που είχαν υγρασία και στο βουνό όταν έπρεπε να πάνε να παίξουν στο υψόμετρο. Η εντυπωσιακή τους νίκη επί της Βραζιλίας στο Μπελ Οριζόντε ήταν αποτέλεσμα της προετοιμασίας τους: οι Βραζιλιάνοι, όλοι παίκτες ευρωπαϊκών ομάδων πια, δεν είχαν στο κρισιμότερο ματς το πλεονέκτημα του γηπεδούχου – ήμουν εκεί και το θυμάμαι σαν χθες. Και συγχρόνως κάνω μια μεγάλη προσπάθεια να το διαγράψω γιατί ως γεγονός αποτελεί απόδειξη του πόσο το ποδόσφαιρο άλλαξε: τώρα τη διαφορά την κάνει αυτό το είδος της προσεχτικής προετοιμασίας – η σχεδόν μανιακή οργάνωση. Εμείς, όμως, τα μουντιάλ τα θέλουμε αλλιώς. Τα προτιμούμε γεμάτα από ιστορίες των οποίων οι εξηγήσεις παραπέμπουν στο φαντασιακό της παιδικής μας μνήμης: θέλουμε οι Γερμανοί να είναι «Πάντσερ», οι Βραζιλιάνοι  «υπερτεχνίτες που μιλάνε στη μπάλα», θέλουμε οι Αργεντίνοι να έχουν μακριά μαλλιά και να είναι σκληροί και οι Ιταλοί να παίζουν άμυνα – αλήθεια που είναι; Θέλουμε το μουντιάλ της πρώτης μας φοράς, αυτό στο οποίο τις εξηγήσεις δεν τις χρειαζόμασταν, αφού οι απαντήσεις υπήρχαν στο μυαλό μας πριν ακόμα και από τις ερωτήσεις.    

Φαβορί

Εχει φαβορί το μουντιάλ που ξεκινάει την Πέμπτη; Δύσκολο να το πεις. Οι Βραζιλιάνοι είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι τέσσερα χρόνια πριν, αλλά δεν τρομάζουν. Ο Μέσι πριν τέσσερα χρόνια κέρδιζε τα Τσάμπιονς λιγκ με την Μπαρτσελόνα θαμπώνοντας τον κόσμο, αλλά στη Βραζιλία το άγχος και η κόπωση τον οδήγησαν στο να κάνει εμετούς στο γήπεδο. Οι Γερμανοί θα στηριχθούν πάλι στη μεθοδικότητά τους, αλλά δεν έχουν την σοφία του Λαμ, τα γκολ του Κλόζε και τα τρεξίματα του Σβάινσταϊγκερ, ενώ ο ήρωας του 2014 τερματοφύλακας Νόγιερ πάει στη Μόσχα μετά από οκτώ μήνες αδράνειας λόγω τραυματισμού. Οι Γάλλοι έχουν μια καλή ομάδα, αλλά Ζινεντίν Ζιντάν δεν υπάρχει ούτε στην ενδεκάδα τους, ούτε στον πάγκο τους. Οι Ισπανοί παραμονή της έναρξης των αγώνων άλλαξαν προπονητή και οι Πορτογάλοι εξαρτιόνται από τον Ρονάλντο. Αν υπάρξει έκπληξη βάζουν υποψηφιότητα να την κάνουν οι Αγγλοι, οι Βέλγοι, ή κάποια άλλη ομάδα από την Ευρώπη από αυτές που πριν αρχίσει η γιορτή δεν μας γεμίζουν το μάτι. Πάντα στο παγκόσμιο κύπελλο μπορεί να διακριθεί ένα αουτσάιντερ, αρκεί να έχει παίκτες που τους χαρακτηρίζει το πατριωτικό καθήκον: αν υπάρχουν ποδοσφαιριστές που αντιμετωπίζουν μια τέτοια γιορτή σαν επιστράτευση, η ομάδα που τους έχει είναι ικανή για όλα! Η Ουρουγουάη το 2010, η Νότιος Κορέα το 2002, η Κροατία το 1998, η Βουλγαρία το 1994, το ηρωϊκό Καμερούν του 1990, τέτοιους είχαν. Και μακάρι τώρα να δούμε κι άλλες τέτοιες – χωρίς μια έκπληξη όλα γίνονται βαρετά και προβλέψιμα.                 

Μνήμες

Δεν με νοιάζει ποια θα είναι η επόμενη πρωταθλήτρια  - ποτέ δεν με ένοιαζε. Λαχταρώ το δράμα και τις εικόνες του χθες: αν τα αγαπάμε παράφορα τα μουντιάλ είναι γιατί ο ερχομός του μας γυρίζει πίσω στο χρόνο, σε εκείνες τις ηλικίες που όλα έμοιαζαν σημαντικά, γιατί δεν είχαμε προλάβει όλα ακόμα να τα ισοπεδώσουμε. Θέλω να ξαναδω το Περού να παίζει με ζογκλέρ που κάνουν μαγικά, τον Ριζοσπάστη να γράφει για τις αδικίες της Σοβιετικής Ένωσης, τον Μαραντόνα να βάζει το χέρι του και μετά να παριστάνει τον προπονητή του Μέσι. Θέλω πάλι να στεναχωρηθώ γιατί η Αγγλία αποκλείστηκε στα πέναλτι, να γελάσω με ένα διαιτητή, που θα χάσει τον έλεγχο του παιγνιδιού – κι ας υπάρχει πλέον και το VAR, να δω ένα Σεϊχη που να μπαίνει στο γήπεδο και να παίρνει την ομάδα της Σαουδικής Αραβίας και να φεύγει. To ξέρω πως το πιθανότερο είναι να μην συμβεί τίποτα από όλα αυτά, και πως μάλλον θα δούμε πολλά ματς που θα κριθούν στο γκολ -  παιγνίδια ασήμαντα μπροστά στις παλιές παιδικές συγκινήσεις μας. Αλλά όπως και να χει, όταν φτάνει το μουντιάλ, δεν μπορείς παρά να χαίρεσαι με τις μνήμες σου, πριν ακόμα και με τα ματς που θα δεις. Θυμάσαι που ήσουν στα προηγούμενα, τι έκανες, με τι στεναχωρήθηκες, με τι χάρηκες, μπερδεύεις στο μυαλό σου τα πάντα και όλα τα προηγούμενα σου φαίνονται καλύτερα από αυτό που περιμένεις να αρχίσει – δεν πειράζει. Ένα ωραίο ταξίδι στο σύμπαν της νοσταλγίας μια φορά στις τόσες κακό δεν είναι. Ετσι κι αλλιώς το ξέρεις πως κάθε μουντιάλ, πριν αρχίσει, σου μοιάζει χειρότερο από τα προηγούμενα. Θα το αγαπήσεις μόνο όταν τελειώσει και θα το καταλάβεις μόνο αν αρχίσεις σιγά σιγά να το νοσταλγείς.

Δεν ξέρω αν θα δούμε καλή μπάλα – κι εμένα ο ιός της νοσταλγίας μου θολώνει την κρίση. Αλλά θα περάσουμε ένα ωραίο μήνα, σας το υπόσχομαι…

(Ομάδα, Ιούνιος του 2018).