Από τη βραδιά που ο Ολυμπιακός έφερε ισοπαλία με την Βικτόρια στο Πλζέν το ακούω να επαναλαμβάνεται ασταμάτητα: «στη ρεβάνς θα μιλήσει το Καραϊσκάκη». Οι πιο παλιοί θυμήθηκαν και μια ακόμα φράση της δεκαετίας του ‘70 και του ΄80: «όταν ο Ολυμπιακός χρειάζεται ένα γκολ για να προκριθεί το βάζει ο κόσμος του» λέγανε τότε. Μακάρι για τον Ολυμπιακό όλα αυτά να αποδειχτούν αληθινά και οι Τσέχοι να λυγίσουν στο καμίνι του Φαλήρου το βράδυ. Αλλά μια μεγάλη αλλαγή που έχει υπάρξει στο ευρωπαϊκό (τουλάχιστον) ποδόσφαιρο τα τελευταία χρόνια είναι ότι η δύναμη της έδρας είναι πλέον περισσότερο θεωρία και λιγότερο πραγματικότητα. Παίζει σίγουρα ρόλο η έδρα, αλλά όχι τόσο μεγάλο, όσο ο κόσμος νομίζει.

Δυο νίκες σε εννιά ματς

Η περσινή σεζόν είναι ενδεικτική. Ο Ολυμπιακός, ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ  έπαιξαν στους ομίλους –οι δυο πρώτοι στο Γιουρόπα και η Ενωση στο Τσάμπιονς λιγκ. Από τα εννέα ματς που έδωσαν εντός έδρας κέρδισαν δυο. Μόνο ο Ολυμπιακός κατάφερε να κερδίσει την Μίλαν και βέβαια την Ντουντελάνζ. Ο ΠΑΟΚ έχασε από την Μπάτε, την Βίντι και την Τσέλσι, και η ΑΕΚ δεν πήρε ούτε βαθμό από την Μπάγερν, τον Αγιαξ και την Μπενφίκα. Ο Ολυμπιακός μπορεί να ισχυριστεί ότι πέρυσι στο Καραϊσκάκη δεν έχασε κανένα ματς αφού έφερε ισοπαλία με 0-0 με την Μπέτις και 2-2 με την Ντινάμο Κιέβου – ενώ είχε κερδίσει στα προκριματικά την Λουκέρνη και την Μπέρνλι. Αλλά μια ισοπαλία με την Πλζεν δεν είναι καλό αποτέλεσμα και οι Τσέχοι είναι σίγουρα καλύτεροι από τις άπειρες ομάδες που ο Ολυμπιακός αντιμετώπισε πέρυσι στα καλοκαιρινά προκριματικά.

Η μεγάλη εικόνα

Αν αφήσουμε στην άκρη τις ελληνικές ομάδες, (που τα τελευταία οκτώ χρόνια δυσκολεύονται στην έδρα τους περισσότερο από όσο εκτός έδρας…) και δούμε τη μεγάλη εικόνα και πάλι το συμπέρασμά μας είναι ότι η έδρα παίζει μικρότερο ρόλο από ό,τι παλιότερα. Πέρυσι η Παρί κι ο Αγιαξ αποκλείστηκαν με ήττες εντός έδρας (από την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και την Τότεναμ) μετά από ρεβάνς στις οποίες είχαν κερδίσει. Ο Αγιαξ είχε αποκλείσει τη Ρεάλ Μαδρίτης και την Γιουβέντους με νίκες στο Μπερναμπέου και στο Τορίνο χωρίς να έχει νικήσει κάποια από τις δυο εντός έδρας. Δεν εκμεταλλεύτηκαν την έδρα τους ούτε η Μπάγερν Μονάχου, ούτε η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ούτε η Μάντσεστερ Σιτυ (που, ως γηπεδούχος, αποκλείστηκε από την Τότεναμ παρόλο που την κέρδισε). Η μόνη που εν τέλει τα κατάφερε είναι η Λίβερπουλ που ανέτρεψε το σε βάρος της 0-3 από τη Μπαρτσελόνα στον ημιτελικό. Το Ανφιλντ είναι σίγουρα μια τρομερή έδρα, αλλά αν η Λίβερπουλ απέκλεισε τη Μπαρτσελόνα αυτό οφείλεται και σε πολλά άλλα πράγματα. Το πιο βασικό ήταν ότι η Λίβερπουλ ξέρει να παίζει εντός έδρας ματς για τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις – πράγμα που οι πιο πολλές ευρωπαϊκές ομάδες αγνοούν. Αυτό είναι κυρίως το πρόβλημα: με τον καιρό η προσοχή των προπονητών εστιάζεται ολοένα και περισσότερο στα εκτός έδρας ματς. Εχει γεννηθεί η ψευδαίσθηση πως όποιος τέτοια ξέρει να κερδίζει είναι περίπου άτρωτος. Δεν είναι έτσι – ποτέ δεν ήταν.

Ευκολότερα τα εκτός έδρας

Οι πιο πολλές ευρωπαϊκές ομάδες πια ξέρουν να παίζουν εκτός έδρας. Είτε με τρεις, είτε με τέσσερις κεντρικούς αμυντικούς, φροντίζουν να μην δίνουν στους αντίπαλους εξτρέμ και φορ το δικαίωμα να παίζουν «ένας εναντίον ενός». Παίζουν πάντα με όσους μέσους απαιτεί η περίσταση – και με πέντε αν χρειαστεί. Βλέπουν τους ακριβούς παίκτες που έχουν στη δική τους επίθεση να παίζουν σωστά στους χώρους – στα εντός έδρας ματς κάμποσοι από δαύτους δεν μπορούν να στρίψουν. Αν σκεφτείτε οποιοδήποτε ματς έχετε στο μυαλό σας και το πώς ο φιλοξενούμενος πρέπει να παίξει – από εκεί και πέρα τη διαφορά την κάνει η ένταση του παιγνιδιού, τα τρεξίματα, οι αντεπιθέσεις, μιλάμε σε γενικές γραμμές για απλά πράγματα. Για τον γηπεδούχο, όμως, τίποτα δεν είναι πια απλό. Πρέπει να ανεβάσει την άμυνα του, αλλά όχι πολύ για να μην είναι ευάλωτος στις αντεπιθέσεις. Πρέπει να πιέσει ψηλά, αλλά όχι υπερβολικά για να μην μείνει από δυνάμεις. Πρέπει να πάρει πράγματα από τα ακραία του μπακ, αφού είναι δεδομένο ότι οι εξτρέμ και οι επιθετικοί του θα έχουν κάποιον κολλημένο πάνω τους και κάποιον που θα ρθει σε βοήθεια. Ακόμα και η κατοχή μπάλας είναι ένα θέμα: παίζοντας εκτός έδρας, όταν την κάνεις σωστά αναπνέεις, παίζοντας εντός έδρας, αν αυτή δεν περιλαμβάνει κάθετες πάσες και ωραία ανοίγματα σε οποίον κινείται χωρίς τη μπάλα, δεν είναι παρά μια στείρα υπεροχή, που μερικές φορές κοιμίζει το γήπεδο.

Αυτό το τελευταίο είναι συνήθως το μυστικό: όποιος περιμένει το γήπεδο να τον σπρώξει, κινδυνεύει να αγχωθεί, να μπερδευτεί, να οδηγήσει στο τέλος το ίδιο το γήπεδο σε βαθιά χασμουρητά. Οποιος μπει στο γήπεδο για να ξεσηκώσει την εξέδρα, έχει πάντα μεγαλύτερες πιθανότητες να πάρει το αποτέλεσμα που θέλει μετατρέποντας το ματς σε γιορτή. Αλλά τις γιορτές τις δημιουργείς εσύ: δεν προκύπτουν κατά παραγγελία. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Ολυμπιακός στην ιστορία του έχει προκριθεί μετά από 0-0 εκτός έδρας, μόνο μια φορά: όταν κάποτε απέκλεισε τον Αγιαξ με δυο γκολ του Αναστό στην παράταση μετά από μάχη. Παραδόξως ο Ολυμπιακός θα προσπάθήσει να κάνει απόψε κάτι για πρώτη φορά: να προκριθεί κερδίζοντας σε ένα κανονικό ενενηντάλεπτο. 

Σχεδόν τίποτα

Εχω μεγάλη περιέργεια για το τι θα κάνει ο Ολυμπιακός με την Πλζεν το βράδυ γιατί η ελληνική ομάδα δεν μπορεί να κρατήσει σχεδόν τίποτα από το πρώτο ματς. Ακόμα και η καλή άμυνα που ο Ολυμπιακός έπαιξε στην Τσεχία, απόψε θα πρέπει να γίνει εντελώς διαφορετικά: σε αυτό το επίπεδο κάθε ομάδα σε τιμωρεί αν την περιμένεις ή αν τις δώσεις χώρους να τρέχει. Η Πλζεν έπαιξε για το 0-0 στο πρώτο ματς γιατί πιστεύει πως σκοράρει εύκολα: στο πρωτάθλημα της έχει 8 γκολ σε τρία ματς – σε όλα έχει δεχτεί και γκολ. Από εκεί και πέρα ο Ολυμπιακός πρέπει να κάνει απόψε στην επίθεση όλα όσα δεν έκανε στην Τσεχία, ενώ οι Τσέχοι για να αντιμετωπίσουν την επίθεσή του πρέπει να κάνουν ακριβώς το ίδιο που έκαναν μια εβδομάδα πριν! Από αυτό και μόνο καταλαβαίνει κανείς το μπλέξιμο.

Εχουν χαλάσει κάμποσα

Θα αλλάξει ενδεκάδα ο Μαρτίνς; Πιθανότατα. Ισως αλλάξει και σχήμα: ένα 4-4-2 σε ρόμβο με τον Βαλμπουενά πίσω από δυο κυνηγούς μπορεί να είναι μια λύση απόψε. Αλλά το πιο βασικό είναι η ομάδα να ξέρει πως για να προκριθεί πρέπει να παίξει όσο καλύτερα μπορεί αυτή την εποχή. Αν έχει προετοιμαστεί για μάχη, θα τα καταφέρει. Αν πάει για να πάρει μέρος σε μια γιορτή θα καταλάβει πως απέναντί της έχει κάτι τύπους που πάρτι έχουν χαλάσει κάμποσα…