Χρειάστηκαν μόνο τρία ματς, (ούτε καν μια ολόκληρη αγωνιστική), για να αρχίσουν κάποιοι στην Ελλάδα να φωνάζουν για το VAR και τη χρήση του – οι πιο πολλοί με όσα λένε απλά επιδεικνύουν μια τρομερή άγνοια για το τι είναι το νέο αυτό σύστημα, πως λειτουργεί κτλ. Μπορώ να γράψω πολλά για το VAR τώρα που έχω δει την λειτουργία του στο Τσάμπιονς λιγκ και σε κάποια σοβαρά πρωταθλήματα – έχω αρκετούς προβληματισμούς για το αν θα κάνει το ποδόσφαιρο καλύτερο. Αλλά οι προβληματισμοί μου δε έχουν νόημα αν ο κόσμος δεν γνωρίζει πως το VAR λειτουργεί και ποιος ευθύνεται στην Ελλάδα για τον τρόπο της λειτουργίας του. Θα σας τα πω μια φορά και δεν πρόκειται να επανέρθω.

Μπροστά στις οθόνες

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι εφαρμογής του VAR. Δεν μιλάω για την χρήση του από το διαιτητή (παντού στο τέλος αυτός πάει και κοιτάζει κάτι στην τηλεόραση…), αλλά για τον τρόπο τηλεοπτικής παραγωγής και για την ίδια την αξιολόγηση των φάσεων από όσους βρίσκονται μπροστά στις οθόνες. Στο μουντιάλ, στην πρώτη και καλύτερη εφαρμογή του, οι τηλεδιαιτητές είχαν και κάμερες αποκλειστικά δικές τους: έβλεπαν γωνίες και σημεία (κυρίως της περιοχής) που δεν έβλεπαν οι τηλεθεατές. Προφανώς αυτό ήταν κάτι πολύ ακριβό και έκτοτε επιλέγονται λύσεις φθηνότερες: στην Ελλάδα ο τηλεδιαιτητής βλέπει ό,τι και ο τηλεθεατής έχοντας απλά στη διαθεσή του διάφορες λήψεις απο άλλες κάμερες που ο τηλεδκηνοθέτης δεν έχει επιλέξει να δείξει στον αέρα. Στην Αγγλία και στη Γερμανία οι τηλεδιαιτητές δεν βρίσκονται στο γήπεδο: η ανάλυση των φάσεων γίνεται στην έδρα της Κεντρικής Επιτροπής Διαιτησίας διότι κρίθηκε πως μακριά από το γήπεδο οι κρίσεις θα είναι περισσότερο δίκαιες. Εδώ επιλέχτηκε ένας πανάκριβος τρόπος, (έτσι κι αλλιώς πληρώνει το Κράτος, εμείς τα κορόιδα…), δηλαδή να υπάρχει ένα βαν σε κάθε γήπεδο, κι από εκεί κι έπειτα ο Περέιρα αποφάσισε να τοποθετείτε στο καμαράκι ένας διαιτητής από αυτούς που παίζουν τα ματς και να κάνει τον VAR, δηλαδή τον διαιτητή που χάρη στο βίντεο βοηθά τον διαιτητή του αγώνα. Διότι αυτό πρέπει να κάνει ο διαιτητής που είναι στο καμαράκι: να λέει στον διαιτητή να ξαναδεί μια φάση και να διαλέγει ποια είναι τα τέσσερα πλάνα που θα του δείξει για να πάρει αυτός την τελική απόφαση. Ο περισσότερος κόσμος δεν έχει καταλάβει πως ο VAR δεν κρίνει, δεν αποφασίζει και δεν κατευθύνει: κάνει απλά συστάσεις τις οποίες ο διαιτητής του γηπέδου τις δέχεται μόνο αν θέλει. Αν έχει προσωπική γνώμη για μια φάση δεν είναι καν υποχρεωμένος να πάει να τσεκάρει τίποτα. Βέβαια αν η βεβαιότητα του αποδειχτεί λανθασμένη θα έχει πειθαρχική κύρωση, όπως είχε πάντα ο διαιτητής όταν έκανε λάθος.

Ένα εργαλείο και τίποτα άλλο

Πάμε παρακάτω. Το VAR είναι ένα εργαλείο και ο VAR είναι ένας επιπλέον υπερεπόπτης: ο διαιτητής του αγώνα έχει πάντα (και μόνο αυτός) το δικαίωμα της τελικής κρίσης. Όταν πάει να δει τη φάση δεν διαλέγει ο ίδιος από ποια κάμερα θα δει μια φάση: κρίνει με βάση τέσσερις λήψεις. Η ιστορία δημιουργεί αμέσως δυο προβλήματα: το ένα είναι η εξοικείωση των διαιτητών με το ίδιο το σύστημα και το δεύτερο οι λήψεις. Στο Βικελίδης, στη φάση, που στο τέλος ζητά πέναλτι ο Αρης, το τηλεοπτικό ριπλέϊ που είδαμε ήρθε πολύ αργά: αν ο διαιτητής VAR δεν έχει την ευστροφία να δει γρήγορα τι έγινε, η φάση έχει περάσει και το να αποφασίσει να πει κάτι στο διαιτητή γίνεται προφανώς δύσκολο – μολονότι μπορεί να το κάνει. Στη Λαμία είναι κατανοητό ότι στο πρώτο χέρι του Βίντρα επικρατεί στο καμαράκι προβληματισμός για την πρόθεση του παίκτη να βρει τη μπάλα με το χέρι: δεν θα έπρεπε – στο VAR δεν κρίνονται οι φάσεις, απλά αναδεικνύονται. Αυτά είναι προβλήματα που υπάρχουν εξαιτίας της βιασύνης με την οποία έγιναν όλα. Επρεπε να έχουν εκπαιδευτεί καλύτερα και οι διαιτητές και οι διαιτητές VAR, αλλά στην Ελλάδα είμαστε. Στήνανε όλο το καλοκαίρι ένα βαν σε κάθε γήπεδο για να δουν αν δουλεύουν τα ηλεκτρονικά συστήματα κι αυτό το ονόμασαν εκπαίδευση. Κάναν και δυο τρία σεμινάρια και έχει ο Θεός: θα μάθουν όλοι στου κασίδι του κεφάλι.

Στην πραγματικότητα ο διαιτητής VAR πρέπει να κάνει κάτι απλό: να παραιτηθεί από κάθε διάθεση να κρίνει ο ίδιος μια φάση κι απλά να ειδοποιεί το διαιτητή ό,τι κάτι έγινε. Αλλά ο Ελληνας διαιτητής, ειδικά μπροστά σε μια τηλεόραση, θέλει να έχει γνώμη ο ίδιος. Ειδικά αν όπως στη Λαμία έχει παραγγείλει και σουβλάκια.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι φυσικά οι λείψεις. VAR χωρίς ενιαία τηλεοπτική παραγωγή δεν μπορώ να καταλάβω πως θα γίνει. Ο ΠΑΟΚ π.χ αποφάσισε να κάνει τηλεοπτική παραγωγή στα εντός έδρας παιγνίδια μόνος του: μπράβο του. Αλλά καταλαβαίνει κανείς πως η ποιότητα της παραγωγής και φυσικά και οι λείψεις για το VAR έχουν να κάνουν με την όρεξη των ανθρώπων του να τηρήσουν κάποιου τύπου fair play: αν θέλουν μπορούν να κάνουν μια φτηνιάρικη παραγωγή με δυο κάμερες και οι λείψεις να είναι από εκατοντάδες μέτρα μακριά – στο ίντερνετ θα δείχνουν τα ματς και δεν έχουν καμία υποχρέωση για τίποτα. Αλλά δεν ξέρω κατά πόσο αυτά όσοι αποφασίζουν τα έχουν λάβει σοβαρά υπόψην τους. Επίσης δεν ξέρω αν έχουν καταλάβει ότι όλα αυτά δημιουργούν ένα περίεργο προηγούμενο. Ας πούμε ότι ο ΠΑΟΚ κάνει μια καταπληκτική παραγωγή με 10 κάμερες και δεν χάνεται τίποτα. Ποιος θα με εμποδίσει εμένα του χρόνου να πάρω μια ομάδα, να μεταδίδω τα παιγνίδια της στο Ιντερνετ και να κάνω όποια ταρζανιά θέλω με τα στιγμιότυπα; Με αυτό το προηγούμενο κανείς.

Καλύτερη απο ότι περίμενα η πρεμιέρα

Πως την είδα εγώ την πρεμιέρα του VAR; Για το ελάχιστο που προετοιμάστηκαν οι διαιτητές αρκετά καλή. Στη Λαμία ο ΠΑΟ πήρε ένα πέναλτι που δεν θα το έπαιρνε χωρίς το VAR. H φάση για την οποία έγινε φασαρία στο Καραϊσκάκη είναι από αυτές που χωρίς το VAR δεν θα συζητούσε άνθρωπος: την συζήτηση προκαλεί το ριπλέι – η μπάλα δεν πάει καν στο Μπαράλες, βέβαια με μια καλύτερη λήψη ίσως ο Κουμπαράκης να έδινε πέναλτι. Η φάση του Μακέδα είναι επίσης δύσκολη: οι απόψεις διίστανται. Στο Βικελίδης γίνεται στο τέλος κακή χρήση, αλλά κι εκεί μιλάμε για κάτι που μόνο αν το δεις στην τηλεόραση προβληματίζεσαι: δεν υπάρχει η παραμικρή διαμαρτυρία.

Καταλαβαίνω τις φωνές: γίνονται για τη δημιουργία εντυπώσεων, ως συνήθως. Αυτοί που φωνάζουν όμως τι θέλουν; Να το καταργήσουμε το VAR την πρώτη μέρα που το είδαμε; Ας το κάνουμε να γελάει μαζί μας ο ντουνιάς: δεν θα είναι η πρώτη φορά. Ας φτιάξουμε ένα δικό μας, όπου δεν θα υπάρχουν κάμερες και βαν, αλλά απλά κάποιος θα παίρνει τηλέφωνο το Βαρούχα να τον ρωτάει «Παναγιώτη τι είδες;».

Ας σοβαρευτούμε. Αν κάτι δεν δούλεψε σωστά, ή αν γελοιοποιήθηκε το πράγμα γιατί στη Λαμία παρήγγειλαν σουβλάκια, υπεύθυνες για αυτό είναι η ΚΕΔ και η ΕΠΟ κι όποιος τις ελέγχει να τις χαίρεται. Οι άλλοι καταλάβαμε ότι η εξυγίανση, η διαιτησία, το VAR και τα πιτόγυρα, θέλουν απλά μια σουρωτή. Ελπίζω την επόμενη φορά με την παραγγελία να μην την ξεχάσουν…