Έβρεχε πολύ στο Παρίσι στην διάρκεια της τελετής έναρξης, τόσο πολύ που σύμφωνα με τους ανταποκριτές αρκετοί από τους επίσημους έφυγαν χωρίς να περιμένουν το μεγάλο φινάλε της στο Τροκαντερό. Κάπου πήρε το μάτι μου στον ξένο Τύπο πως αυτό που παρακολουθήσαμε υπήρξε το πιο μεγάλο σε διάρκεια Dancing in The Rain της ιστορίας χωρίς μάλιστα εφέ. Ο ήλιος, που έπρεπε να υπάρχει στο πρώτο μέρος της τελετής κομμάτι έλειψε και η βροχή ζόρισε το δεύτερο μέρος όταν το σκοτάδι έπρεπε να λαμπρύνει από τα φωτορυθμικά και τα λέιζερ. Δεν έλειψαν και τα μεγάλα λάθη: το μεγαλύτερο ότι η Ολυμπιακή Σημαία τοποθετήθηκε ανάποδα – το πρόσεξαν μάλλον λίγοι, αλλά συνέβη. Όμως εν τέλει όλα αυτά είχαν μικρή σημασία. Η βροχή έκανε τις προσπάθειες των χορευτών πιο εντυπωσιακές. Βγήκε στην επιφάνεια χάρη σε αυτή ο απαράμιλλος γαλλικός επαγγελματισμός: η Τέχνη θέλει εκτός από τρόπο και κόπο και η βροχή έκανε τον κόπο όλων ακόμα περισσότερο αξιοσέβαστο. Στο τέλος οι Γάλλοι πέτυχαν αυτό που ήταν ο βασικός σκοπός τους: να δείξουν στον κόσμο κάτι που δεν έχει ξαναδεί και που δύσκολα θα ξαναδεί. Μια σπάνια ανατροπή των δεδομένων όσων ξέραμε, ένα νεωτεριστικό παραμύθι αφιερωμένο περισσότερο στην πόλη που φιλοξενεί τους Αγώνες, παρά στους ίδιους τους Αγώνες. Σε τελική ανάλυση όταν έχεις τον Σηκουάνα, τον Πύργο του Αϊφελ, την Παναγία των Παρισίων,  τον Πολ Βερλαίν, τον Ζινεντίν Ζιντάν, την Ζιζι Ζενμέρ, την Σελίν Ντιόν, τον Κρίστιαν Ντιόρ και άλλα πολλά και άλλους πολλούς την βροχή μπορείς κι αυτή να την κάνεις μέρος των δρώμενων – ίσως τελικά έπρεπε και να βρέχει.

Θέαμα για τηλεθεατές

Οι Γάλλοι είχαν μια πρωτοποριακή ιδέα: να βγάλουν την  γιορτή της έναρξης από ένα Στάδιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Τι συνεπάγεται; Πρώτα από όλα ότι δεν θα προέκυπτε ένα θέαμα για θεατές σταδίου, που παρακολουθούν όσα συμβαίνουν μπροστά τους σε ένα αγωνιστικό χώρο που μεταμορφώνεται σε σκηνή χωρίς να χρειάζονται επεξηγήσεις. Αυτή τη φορά κανείς από τους 300 χιλιάδες παρευρισκόμενους δεν μπορούσε να δει όλη την τελετή – ούτε καν ο πρόεδρος Μακρόν, οικοδεσπότης της οικουμένης. Ολοι μπορούσαν να δουν απλά το μέρος των δρώμενων που διαδραματίζονταν μπροστά τους: ο σκηνοθέτης τους κολάκευε με την ιδέα ότι αυτό το βλέπουν μόνο αυτοί αποκλειστικά. Κι αυτοί ωστόσο δεν μπορούσαν να δουν παρά μόνο από γιγαντοοθώνες τα εμβόλιμα βίντεο – όλα εντυπωσιακά. Αυτή τη φορά – και για πρώτη φορά – η τελετή ήταν αφιερωμένη στο ένα δισεκατομμύριο των τηλεθεατών που την παρακολούθησε.

Αλλά το τηλεοπτικό πρόγραμμα, και μάλιστα ένα τέτοιο τηλεοπτικό πρόγραμμα, χρειάζεται αφήγηση και επεξήγηση κι όταν από τους τηλεσχολιαστές ακούς  για τους σημαιοφόρους των αποστολών που δεν βλέπεις και μια σειρά από γενικότητες περί διαφορετικότητας το πρόγραμμα γίνεται δύσκολο να το χαρείς. Αλλά για το αν η τελετή έναρξης μεταδόθηκε από την ΕΡΤ σαν τελετή έναρξης της Γιουροβίζιον από κάποιους που θα ήθελαν να κάνουν ρεπορτάζ για αγροτικές κινητοποιήσεις, για αυτό δεν φταίνε οι Γάλλοι.

Επέλαση και ομορφιά

Η γιορτή βασίστηκε σε ένα αισθητικό νεοτερισμό που βρήκα πολύ στοχευμένο. Η περίφημη επέλαση με τα σκάφη έκανε την όλη διαδικασία να μοιάζει με ένα είδος απόβασης των αθλητών στο Παρίσι, σαν όλοι να έμπαιναν στην πόλη για να την κατακτήσουν. Γράφτηκε ότι ο σκηνοθέτης ξέχασε τους αθλητές: στην πραγματικότητα όλο το θέαμα χτίστηκε γύρω τους. Η κάθοδος προς το Τροκαντερό βοηθούσε τους αθλητές με όσα διαδραματίζονταν δεξιά κι αριστερά στον υπο κατάληψη αλλά εορταστικό Σηκουάνα να ανακαλύψουν το ίδιο το Παρίσι, την ιστορία του, αλλά κυρίως την μοντερνιτέ του. Το πράγμα θα ήταν τέλειο αν οι κάμερες είχαν τοποθετηθεί μέσα στα σκάφη, αν βλέπαμε ό,τι και οι αθλητές, αλλά προφανώς αυτό δεν μπορούσε να γίνει κι αυτό ήταν ένα από τα μείον της εξιστόρησης. Πλην όμως δεξιά κι αριστερά υπήρχαν πολλά και εξαιρετικά.

Τι ξεχώρισα; Την Lady Gaga να τραγουδά το Mon Truc en Plumes αποδίδοντας φόρος τιμής στη μεγάλη Ζιζι Ζενμέρ και στο μιούζικαλ της Belle Époque – όλο έμοιαζε με πίνακα του Μονέ, που ζωντάνεψε. Τις χορεύτριες του Can Can  εντέχνως πιστεύω ελαφρώς ασυντόνιστες. Τους επισκευαστές των πληγών που άφησε η φωτιά στην Παναγία των Παρισίων να τις φροντίζουν χορεύοντας αιωρούμενοι. Την μετατροπή της γαλλικής επανάστασης ώστε να θυμίζει σκηνές του μιούζικαλ Les Misérables. Τις Μαρίες Αντουανέτες να τραγουδάνε με το κομμένο κεφάλι τους στα χέρια και τα δυο αγόρια που χόρεψαν με ένα κορίτσι που φορούσε ένα  μπερεδάκι για να μας θυμίσουν ότι κι ο Φρανσουά Τριφό κάπου εδώ έπινε τον καφέ του και παρατηρώντας τα γαλλικά καφέ βρήκε την έμπνευση για το Ζιλ και Ζιμ. Και η βραδιά είχε και ραπ και χέβι μέταλ και πασαρέλες.   

Αυτό ήταν το ένα δρώμενο. Σε ένα δεύτερο παράλληλο ο θεατής παρακολουθούσε την ίδια την διαδρομή της φλόγας μέσα στο Παρίσι. Ενας κομιστής δίχως πρόσωπο, μια φιγούρα βγαλμένη από το video game Assasin's Creed που συμβολίζει το ίδιο το αθεράπευτα νεανικό πνεύμα της πόλης, την παρέλαβε από τον εθνικό σταρ Ζινεντίν Ζιντάν για να την ταξιδέψει στην ιστορία. Την πέρασε από το Λούβρο, όπου τα αγάλματα μας έκλιναν παιγνιδιάρικα το μάτι, από την Βαστίλη που ξαναέζησε μια επανάσταση, ενώ η μεσόφωνος Μαρίνα Βιότι με μια άρια από την Κάρμεν του Μπιζέ μας θύμιζε πως στο Παρίσι υπάρχει πόνος πολύς.

Βέβαια η πόλη ξέρει κυρίως να αγαπάει, δηλαδή και να υιοθετεί και να υιοθετείται. Μια μεγάλη ροζ καρδιά στον ουρανό ξεπρόβαλε πριν μια από τις πιο γνωστές γαλλόφωνες τραγουδίστριες του κόσμου,  η Αγια Νακαμούρα, γεννημένη στο Μάλι και μεγαλωμένη στις γειτονιές του ΕμΠαπέ, τραγουδήσει ντυμένη στα χρυσά. Χρυσά και τα αγάλματα των μεγάλων Γαλλίδων που ξεπρόβαλαν μέσα από τον Σηκουάνα: η Σιμόν Σινιορέ και η Σιμόν Βέιλ αλλά και η Ζαν Μπαρέ η παριζιάνα φιλόσοφος που για να κάνει τον γύρο τους κόσμου ντύθηκε άντρας, δεν θα μπορούσαν κι αυτές να λείπουν από την εξιστόρηση της πόλης τους. Όπως δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και λίγη άγια προβοκατόρικη γαλλική ειρωνεία: μυστικοί δείπνοι και καθολικισμοί και αρχαιοπρέπειες παρωδούνται – είμαστε στην πόλη που για αυτή τους την τόλμη οι σκιτσογράφοι του Σαρλί Εμπντό έχασαν την ζωή τους.   

Και πολλούς ξένους

Ακομπλεξάριστοι και με την βεβαιότητα πως όλοι θα ήθελαν να βρουν στο Παρίσι μια αγκαλιά που τους περιμένει οι Γάλλοι χρησιμοποίησαν ένα πλήθος από ξένους για να δείξουν την παγκοσμιότητα της πόλης τους, αλλά και της στιγμής. Εκτός από την Lady Gaga είδαμε κι άλλους. Ο Ρώσος πιανίστας Κανταρόφ έπαιξε υπο τον ήχο της βροχής «το παιγνίδια του νερού» του Ραβέλ – σαν να περίμενε την καταιγίδα. Τα Μίνιονς έκαναν την εμφάνισή τους για να κλέψουν την Μόνα Λίζα και να μας θυμίσουν  πως κι αυτό έχει γίνει στο Παρίσι. Την «Μασσαλιώτισσα» τραγούδησε από ένα μπαλκόνι του Γκραν Οτέλ η σοπράνο Αξέλ Σεν Σιρέλ από την Γουαδελούπη – φανταζόμουν την Μαρί Λεπέν και γελούσα. Το Imagine του Τζον Λένον, έκλεισε την παρέλαση, σαν ένα φύλλο που έπεσε στον Σηκουάνα και τον διασχίζει. Αλλά η πιο ευχάριστη έκπληξη για μένα ήταν ότι όταν ο Ζιντάν ξαναεμφανίστηκε για να κλείσει την παρένθεση της ιστορίας παραλαμβάνοντας ξανά την ολυμπιακή φλόγα την έδωσε ένα ξένο, αλλά παριζιάνο όσο λίγοι: τον Ράφα Ναδάλ. Κι αυτός την έφερε στο Τροκαντερό με την Σερένα Γουίλιαμς και τον Καρλ Λίουις πριν την παραδώσει στην Μορεσμό, τον Τόνι Πάρκερ και τους άλλους Γάλλους ήρωες αθλητές: ο συμβολισμός υπήρξε καταπληκτικός – οι μεγάλοι αθλητές είναι οι αληθινοί πολίτες του κόσμου.

Voila Paris

Στο φινάλε ήταν αναμενόμενο οι Γάλλοι να βάλουν στο παιγνίδι, σαν ένα είδος κεντρικού παρουσιαστή τον Πύργο του Αϊφελ, που η φλόγα θα φωτίζει: το πιο μεγάλο σύμβολο της Πόλης έχει το αποκλειστικό προνόμιο της προβολής. Και πριν σβήσουν τα φώτα, μια άλλη παριζιάνα εξ υιοθεσίας, κάτοικος της πόλης πριν αρρωστήσει, η Σελίν Ντιόν μας αποχαιρέτησε τραγουδώντας L'hymne a l'amour, (ο ύμνος της αγάπης) ένα σουξέ της Εντιθ Πιάφ αφιερωμένο κάποτε από την ίδια την Πιάφ σε ένα αθλητή και τεράστιο ερωτά της, τον Μαρσελ Σερλάν, βασιλιά του μποξ – ο ξαφνικός θάνατος του οποίου την οδήγησε σε κατάθλιψη.    

Ηταν καλή η κακή η γαλλική τελετή έναρξης; Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν καλές και κακές τελετές: υπάρχουν αυτές στις οποίες προβάλλεται το παρελθόν κι αυτές στις οποίες προβάλλεται το παρον. Το Παρίσι είναι μια μεγαλούπολη – δεν έχει ανάγκη το παρελθόν του παρά μόνο για να παίξει με αυτό: μας έδειξε πιο είναι σήμερα. Ισως με λίγη παραπάνω θεατρικότητα (πράγμα λογικό αφού ο σκηνοθέτης της τελετής είναι ο διευθυντής του γαλλικού Εθνικού Θεάτρου Τομα Ζολί), ίσως με μια μικρή δόση αυταρέσκειας – συμβαίνει με τις ωραίες και το Παρίσι είναι μια ωραία πόλη. Αλλά πρωτοποριακά, μοντέρνα και εν τέλει γαλλικά.

Voila Paris κι όποιος γουστάρει – με τους άλλους δεν ασχολούμαστε…