Δεν ξέρω μέσα από ποιες ακριβώς διαδικασίες η Μαρίνα Σάττι ανέλαβε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην εφετινή Eurovision: για την ακρίβεια δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η ίδια ήθελε να μπλέξει με αυτό το πανηγύρι που ελάχιστα της ταιριάζει. Η Σάττι δεν είναι τυχαία: είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις καλλιτεχνών που υπάρχουν στην σημερινή Ελλάδα της ταλαιπωρημένης μουσικής. Από το Πολυτεχνείο βρέθηκε στην Αμερική. Οι σπουδές της στη μουσική είναι αξιοζήλευτες κι από τους ομότεχνούς της. Στις δουλειές της διακρίνονται σοβαρές μουσικές αναζητήσεις που έχουν να κάνουν με βαλκανικούς ήχους και ακούσματα – το συγκρότημά της, «οι Φωνές», υπήρξε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα των τελευταίων χρόνων. Όταν άκουσα ότι θα πάει στην Eurovision πίστεψα ότι θα εμφανίσει κάτι πολύ πέρα από τα μουσικά πλαίσια του συγκεκριμένου διαγωνισμού, με ελάχιστες ίσως πιθανότητες επιτυχίας, αλλά που θα έκανε μια κάποια εντύπωση για την πρωτοτυπία του. Σίγουρα δεν περίμενα «το Ζάρι». Αλλά το θέμα μου δεν είναι ούτε η Σάττι, που έχει δικαίωμα να κάνει όποια καλλιτεχνική τρέλα γουστάρει, ούτε φυσικά το τραγούδι, που είναι δεδομένο πως σε άλλους θα αρέσει και σε άλλους όχι. Η απορία μου αφορά το που  βρίσκουν την όρεξη όλοι αυτοί που τρεις μέρες τσακώνονται διαδικτυακά και για τη Σάττι και για το Ζάρι της.   

Πολλές ανάγκες

Τα Social Media όταν εμφανίστηκαν έπρεπε να εξυπηρετήσουν διάφορες ανάγκες που κάποιος κόσμος κουβαλούσε στα εσώψυχά του. Την ανάγκη της έκφρασης πχ. Πολύς κόσμος θέλει να λέει την γνώμη του για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο – δεν το βρίσκω κακό, το βρίσκω χαριτωμένο. Σε ποιον θέλει να την λέει την γνώμη του; Κυρίως στους φίλους του, για αυτό άλλωστε υπάρχει σε όλα τα Social Media η δυνατότητα να επιλέγεις και η συναίνεση όταν σε επιλέγουν, αλλά και η ευκολία να διώχνεις τους ενοχλητικούς.

Στην πορεία τα Social Media εξυπηρέτησαν κι άλλες ανάγκες. Την ταχύτητα στην ενημέρωση πχ. Την σύνθεση της είδησης και της άποψης. Την ματαιοδοξία – που ειδικά στο Instagram βρήκε το βασίλειό της. Σε πολλές περιπτώσεις τα Social Media χρησιμοποιούνται πλέον για γνωριμίες και για φλερτ – αν κρίνω από την αύξηση των μοναχικών ανθρώπων που παρατηρώ μάλλον δεν υπάρχει και μεγάλη επιτυχία.

Όταν ξεκίνησε η τεράστια διάδοση του FaceBook και του Twitter διάβαζες και διάφορα έξυπνα πράγματα: και τα δύο έγιναν λίγο σαν διαδικτυακές βιτρίνες του εγχώριου χιούμορ. Και μετά όλα αυτά, ενώ υπάρχουν ως ανάγκες, πήγαν στην άκρη και εμφανίστηκε ο βασικός λόγος που συντηρεί τα Social Media στην καθημερινή επικαιρότητα των ανθρώπων: η έκφραση της αγανάκτησης. Δεν θέλω να πω το ανάθεμα γιατί θα γίνω υπερβολικός. Αλλά κοντά είμαστε.

Σε κυνηγάνε, δεν τους κυνηγάς

Στην Ελλάδα το πράγμα έχει μια εξήγηση. Τα Social Medi γιγαντώθηκαν και εξαπλώθηκαν στην δεκαετία της μεγάλης κρίσης. Εργαλειοποιήθηκαν από όλα τα κόμματα, βοήθησαν για να υπάρξει σκληρή πολιτική κριτική, επέτρεψαν να διακινηθούν fake news, χρησιμοποιήθηκαν για δολοφονίες χαρακτήρων αλλά έφτιαξαν και πολιτικές καριέρες - κυρίως όμως έγιναν πεδίο μάχης. Ολη αυτή η διαδικασία ωστόσο δεν είχε να κάνει μόνο με επαγγελματίες της πολιτικής προπαγάνδας, αλλά και με όλους μας λίγο πολύ.

Χιλιάδες άνθρωποι για χρόνια τσακώνονταν μεταξύ τους, πολλές φορές ακόμα και για πράγματα που αγνοούσαν. Πίστευαν και πιστεύουν πως μια ανάρτησή τους είναι το σημαντικότερο γεγονός της ημέρας - τουλάχιστον στη χώρα. Επαίνεσαν δημόσια όσους μαζί τους συμφωνούσαν και κατήγγειλαν όσους δεν τους τα έλεγαν όπως ήθελαν. Κυρίως όμως έμαθαν να αγανακτούν με τα πάντα. Εξωτερίκευσαν θυμούς, ξέσπασαν, έβρισαν. Το έκαναν μάλιστα βρίσκοντας πολύ συχνά διάφορους άλλους, που επειδή περνούσαν τις ίδιες δυσκολίες, τους αποθέωσαν προσθέτοντας τον δικό τους θυμό. Ολο αυτό θα ήταν απλά ένας τρόπος εκτόνωσης, αν όλη αυτή η επιθετικότητα δεν είχε συχνά αποδέκτες που θέλησαν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, κάνοντας όσους αγανακτούσαν να αισθάνονται δυνατοί και να συνεχίζουν το χαβά τους. Άκουγα τις προάλλες τον καλό αρχηγό της ομάδας μπάσκετ του Ολυμπιακού Κώστα Παπανικολάου να λέει ότι διάβασε στα Social Media πολλά που τελευταία τον πλήγωσαν. Αρχικά σκέφτηκα «με τι ασχολείται». Μετά όμως τον κατάλαβα: όταν όχι μόνο ομάδες αλλά κι οργανισμοί ολόκληροι ασχολούνται με αυτά, πώς να μην ασχοληθεί ακόμα και κάποιος που όπως ο «Παπ» δεν έχει να αποδείξει τίποτα; Σε κυνηγάνε, δεν τους κυνηγάς.

Εμπλεξε με την φασαρία

Βλέποντας το χαμό που έγινε με το «Ζάρι» καταλαβαίνεις ότι είναι σχεδόν αδύνατο πλέον να γίνει κάτι στην Ελλάδα και να μην τσακωθούν όλοι μεταξύ τους – ή τουλάχιστον να μην το χρησιμοποιήσουν για να στηθεί ένας διαδικτυακός καυγάς. Πριν το Ζάρι, υπήρχαν καυγάδες για το Poor Things του Λάνθιμου, για τα ριάλιτι της τηλεόρασης, για τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών – για τα πάντα. Οι διαφορές αυτές, με τον τρόπο που εκφράζονται, απαγορεύουν συνήθως κάθε συζήτηση γιατί οι συζητήσεις δεν βασίζονται σε κραυγές. Κυρίως δηλητηριάζουν συνολικά το οποιοδήποτε πλαίσιο. Βγαίνει πχ ένα νομοσχέδιο της Υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη για το ελληνικό τραγούδι: ένα σωρό κόσμος παίρνει θέση χωρίς να έχει διαβάσει τι γράφει! Μεταφέρει απλά την αντιπάθεια του για την Υπουργό ή για τους Ελληνες δημιουργούς προχωρώντας σε συμπεράσματα που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Στο τέλος δημιουργούνται εντυπώσεις που παρασύρουν όποιον δεν ξέρει τι διάβολο λέει το νομοσχέδιο σε λάθος εκτιμήσεις: το έχω πάθει κι εγώ διότι από την φασαρία είναι αδύνατον να γλυτώσεις. Η Σάττι δεν έμπλεξε με την Eurovision: έμπλεξε κι αυτή με την φασαρία. Αλλά πλέον αν δεν θες να μπλέξεις δεν πρέπει να κάνεις απολύτως τίποτα.

Υπομονή για την επόμενη

Η κωμική φασαρία που ξέσπασε γύρω από το Ζάρι έχει τουλάχιστον ένα καλό: αποκαλύπτει ότι η χώρα μας ξεπερνά σιγά σιγά τα προβλήματα της – αν τσακώνονται για το Ζάρι τα πράγματα πάνε καλά. Κάποτε όποιοι περνάνε τις ώρες τους στα Social Media αγανακτούσαν με πιο σοβαρά πράγματα. Για τον ΕΝΦΙΑ, τα μνημόνια, τα lockdown, τα εμβόλια, το Μάτι, τα Τέμπη κτλ. Σήμερα αγανακτούν για το Ζάρι. Οποιον δεν το έχει ακούσει τον συμβουλεύω να μην το κάνει για να χαίρεται με την φασαρία. Για να έχει πλάκα πρέπει να την παρακολουθείς με μια άγνοια απόλυτη: μόνο αν βλέπεις κόσμο να τσακώνεται για το τίποτα, εκτιμάς το τίποτα. Και μετά χρειάζεται να κάνεις υπομονή για την επόμενη φασαρία: όχι πολύ. Παίζουν Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός απόψε και ξαναπαίζουν στο μπάσκετ λίγες μέρες αργότερα. Κι έχουν ένα σωρό κόσμο που ανάλογα με το αποτέλεσμα θα γίνει στόχος αγανάκτησης: τύφλα να έχει το Ζάρι…