Παράλληλα με το Euro2024 γίνεται και το γνωστό μας Κόπα Αμέρικα, το οποίο δεν γνωρίζει, τηλεοπτικά τουλάχιστον, την επιτυχία του Πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος στην Ευρώπη – στην Λατινική Αμερική το πράγμα είναι αλλιώς. Η αλήθεια είναι ότι δεν βοηθάνε οι ώρες τηλεοπτικής μετάδοσης των αγώνων. Θα ήταν ωραία να βλέπαμε τι θα κατέγραφε η ΑGΒ αν τα ματς γινόντουσαν την ίδια ώρα. Θα μπορούσαν; Δύσκολα κι ευτυχώς. Είναι προτιμότερο τα ματς του Πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος να προορίζονται για τον πολύ κόσμο και τα ματς του Κόπα Αμέρικα που μεταδίδονται τα χαράματα να απευθύνονται στους μερακλήδες. Όχι τόσο του ποδοσφαίρου (αφού στα πιο πολλά το θέαμα είναι μέτριο) όσο των ιστοριών του ποδοσφαίρου. Θα δω τους ημιτελικούς και τον τελικό του όπως κάνω πάντα. Για την ώρα διαβάζω ότι ζορίζονται οι Βραζιλιάνοι που πρέπει να αποκλείσουν την Ουρουγουάη για να φτάσουν στον ημιτελικό: και στις ΗΠΑ όπου γίνεται η διοργάνωση τα δράματα των μεγάλων είναι ανάλογα.

Του χρωστά την ύπαρξη   

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι το πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου χρωστά πολύ από την ύπαρξή του στο Κόπα Αμέρικα. Γράφοντας την ιστορία του Euro πέρυσι το καλοκαίρι («Δυσκολότερο από ένα μουντιάλ» εκδόσεις Παπαδόπουλος) ανακάλυψα ότι ο εμπνευστής της δημιουργίας του Πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος Ανρί Ντελονέ ήταν εντυπωσιασμένος από την ύπαρξη του Κόπα Αμέρικα και ήθελε κάτι ανάλογο και στην Ευρώπη: μάλιστα το όνειρό του ήταν τα δυο τουρνουά να ολοκληρώνονται ταυτόχρονα και να ακολουθεί ένα ματς μεταξύ των νικητών τους που θα ήταν ο Υπερπρωταθλητής κόσμου. Η FIFA που ήθελε ο μόνος παγκόσμιος πρωταθλητής να βγαίνει στο παγκόσμιο κύπελλό της δεν ήθελε να ακούει κι έτσι για να δημιουργηθεί το Euro έπρεπε να δημιουργηθεί η UEFA και να το διοργανώσει.

Το Κόπα Αμέρικα παραμένει ο αρχαιότερος ποδοσφαιρικός θεσμός. Όταν οι λατινοαμερικάνοι το πρωτοδιόργανωσαν στην Ευρώπη δεν υπήρχαν διοργανώσεις Εθνικών ομάδων – οι Λατινοαμερικάνοι ήταν πολύ μπροστά για αυτό άλλωστε και το πρώτο μουντιάλ διοργανώθηκε στην Ουρουγουάη. Με τον καιρό βέβαια οι Ευρωπαίοι προχώρησαν, κατάλαβαν την δύναμη της τηλεόρασης, άλλαξαν πολλά φορμάτ μέχρι να βρουν το καλύτερο, έφτιαξαν μια σούπερ διοργάνωση που όπως βλέπουμε και στην Γερμανία δημιουργεί σούπερ έσοδα. Στους Λατινοαμερικάνους έμεινε το μυστήριο. Αντίθετα από το Euro που είναι μια ιστορία γεμάτη από κατορθώματα διάσημων ποδοσφαιριστών (και οι εκπλήξεις του έχουν συχνά να κάνουν με τις αποτυχίες διάφορων σούπερ σταρ) το Κόπα Αμέρικα είναι γεμάτο από κατορθώματα πολλών που ποτέ δεν κατάφεραν να δείξουν στον υπόλοιπο κόσμο γιατί στο λατινοαμερικάνικο θερμοκήπιο υπήρξαν τεράστιοι.

Ιστορίες ατελείωτες 

Το Κόπα Αμέρικα είναι η ιστορία του Τεόφιλο Κουμπίλιας που το κέρδισε με το Περού το 1975 – τον αποκαλούσαν «μωρό» γιατί έπινε μόνο γάλα ενώ οι συμπαίκτες του ήταν κάθε βράδυ μεθυσμένοι. Είναι η ιστορία του Πάολο Βαλεντίμ που το 1959 ήταν ο μεγάλος σταρ της Βραζιλίας πετυχαίνοντας πέντε γκολ στο τουρνουά. Με αυτόν κι όχι με τον νεαρό Πελέ και τον μεγάλο Γκαρίντσα ασχολιόντουσαν τότε όλοι, αλλά ο άσος της Μποταφόγκο δεν έκανε τίποτα στην συνέχεια – εννοώ στο ποδόσφαιρο γιατί κατά τα άλλα πέρασε τόσο καλά ώσρε πέθανε από κύρωση του ύπατο πριν γίνει 50 χρονών. Το Κόπα Αμέρικα είναι η διοργάνωση  του Βίκτορ Αριστιζάμπαλ που το κέρδισε με την Κολομβία του το 2001 κι έπαιξε και δυο ημιτελικούς πριν έρθει στην Ευρώπη και αποτύχει παταγωδώς στην Βαλένθια και στην Μπλάκμπουρν μολονότι ήταν τρεις φορές πρώτος σκόρερ στο πρωτάθλημα Κολομβίας και μια στο πρωτάθλημα Βραζιλίας. Είναι η διοργάνωση στην οποία ο Μάρτιν Παλέρμο στις 4 Ιουλίου του 1999 έχασε τρια πέναλτι στο ίδιο ματς (Κολομβία – Αργεντινή 3-0) και ειπε πως αν ο διαιτητής έδινε και τέταρτο θα το χτυπούσε κι αυτό γιατί οι Αργεντινοί δεν φοβούνται. Το Κόπα Αμέρικα έχει αποκλειστικούς πρωταγωνιστές όπως ήταν ο Χόρχε Βαντίγια που το κέρδισε με την Χιλή το 2015 θυμίζοντας στον κόσμο τι θα πει να φοράς την φανέλα με το «δέκα», δηλαδή να ντριπλάρεις σαν να μην υπάρχουν αντίπαλοι και να επιχειρείς ότι κατεβάζει το μυαλό σου χωρίς να υπακούς σε καμία οδηγία. Η όπως ο Μάρκο Ετσεβερί, ο «Διάβολος» της Βολιβίας που πήγε την ομάδα του στον τελικό απέναντι στους Βραζιλιάνους το 1997, ενώ οι συνολικές του εμφανίσεις στο μουντιάλ κράτησαν πέντε λεπτά: το 1994 μπήκε σε ένα ματς με την Γερμανία κι αποβλήθηκε για φάουλ στον Ματέους.

Γούστα και Μέσι

Το Κόπα Αμέρικα δεν είναι προφανώς απολύτως συμβατό με τα ευρωπαϊκά μας γούστα και για αυτό δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε την σημασία του. Το πόσο μεγάλη είναι το καταλαβαίνεις αν δεν την απίστευτη ιστορία του Λίο Μέσι. Δυο ήττες της Αργεντινής σε τελικούς τον οδήγησαν στο να ανακοινώσει κάποτε με κλάματα το αντίο του στην Εθνική, αμήχανος μπροστά στην αποτυχία κι ανίκανος να δεχτεί πως ακόμα και σε αυτόν, όταν μιλάμε για το ποδόσφαιρο, όλα μπορεί να συμβούν. Κι από την άλλη, μια κατάκτηση του Κόπα Αμέρικα το 2021 στο Μαρακανά, όχι απλά τόνωσε την πληγωμένη αυτοπεποίθησή του αλλά τον έκανε αυτό που οι Αργεντίνοι περίμεναν: τον αληθινό διάδοχο του Μαραντόνα που οδήγησε στο Κατάρ την Σελέστε στην κορυφή του κόσμου. Το τουρνουά είναι από αυτά που αλλάζουν καριέρες – τις σώζουν ή τις καταστρέφουν.                

Για πιστούς

Οσο το σκέφτομαι ίσως είναι καλύτερα που τα παιγνίδια μεταδίδονται από τα τηλεοπτικά κανάλια σε ώρες απαγορευτικές και ίσως θα ήταν ακόμα καλύτερα αν δεν μεταδίδονταν ποτέ. Χωρίς την εικόνα της τηλεόρασης ο μύθος θα λειτουργούσε ακόμα πιο πολύ. Θα είχαμε όλοι την σιγουριά πως εκεί μακριά στην Λατινική Αμερική παίζεται ένα άλλο ποδόσφαιρο, πιο θεαματικό από το ευρωπαϊκό, γεμάτο τρελούς και μάγους, γεμάτο καλλιτέχνες που ζωγραφίζουν και χαμένους ποιητές την Τέχνη των οποίων δεν αξίζουμε. Φαντασιώσεις θα ήταν όλα αυτά αλλά ποιος λέει πως δεν τις έχουμε ανάγκη; Κι αν η μυθοπλασία είναι λόγος ύπαρξης του συγκεκριμένου τουρνουά ακόμα καλύτερα: από καλό ποδόσφαιρο δεν έχουμε ανάγκη – στο Euro θα βλέπουμε πάντα ωραία ματς και στο μουντιάλ πάντα ωραία δράματα. Μύθους δεν έχουμε πια. Σαν τον Ουρουγουανό μοναδικό σκόρερ Χοσέ Λεάντρο Αντράντε για τον οποίο ο Εντουάρντο Γκαλεάνο έγραφε πως ήταν ο μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής πριν τους μεγάλους πολέμους γιατί κέρδισε τρία Κόπα Αμέρικα έχοντας «το ελαστικό βήμα ενός χορευτή, την αναιδή έκφραση ενός ζεν πρεμιέ και τα μισόκλειστα μάτια που σχημάτισαν το πιο δολοφονικό βλέμμα που υπήρξε σε γήπεδο». Δεν καταγράφεται από κάμερα κανένα από τα κατορθώματα του. Ποιος δεν πιστεύει όμως στον Γκαλεάνο;

(Τα Νέα Σαββατοκύριακο, Ιούνιος 2024)