Είναι λίγες οι φορές που ο όρος «παγκόσμιο σοκ» έχει πραγματικά νόημα – αυτό συνέβη χθες βράδυ όταν ο χαρισματικός Δανός Κρίστιαν Ερικσεν κατέρρευσε στη διάρκεια του ματς Δανία – Φινλανδία σε παγκόσμια τηλεοπτική μετάδοση. Για δυο τουλάχιστον ώρες δεν υπάρχει καμία άλλη είδηση στον πλανήτη κι όλοι περιμένουν την κατάληξη της ιστορίας με τρόμο, μήπως ο επίλογός της είναι ο χειρότερος. Δεν ήταν. Στο τέλος της βραδιάς ο Κρίστιαν Ερικσεν έχει κερδίσει τη μάχη. Και είναι ήδη ο MVP του Euro. Όχι γιατί το κέρδισε. Αλλά γιατί το έσωσε.

Μια σειρά από πρωταγωνιστές

Από τη στιγμή που ο Ερικσεν καταρρέει, χωρίς να το ξέρει αφού εκείνη τη στιγμή δεν έχει τις αισθήσεις του, γίνεται ο ήρωας μιας δραματικής ιστορίας, μέσω της οποίας αναδεικνύονται προσωπικότητες και εικόνες απίστευτης δύναμης. Ο Σίμον Κιάερ, γεννημένος αμυντικός, δηλαδή σωτήρας, (κι όπως αποδείχτηκε ψύχραιμος και γρήγορος), δείχνει στον κόσμο γιατί μια ομάδα πρέπει να έχει ένα αληθινό αρχηγό. Δεν είναι κοντά στον συμπαίκτη του, αλλά είναι ο πρώτος που αντιλαμβάνεται την κρισιμότητα της κατάστασης – φροντίζει να μην γυρίσει η γλώσσα του, του κάνει μαλάξεις. Στη συνέχεια τοποθετεί τους συμπαίκτες γύρω του για να μην καταγραφεί από κάμερες, φωτογράφους και κινητά η δραματική σκηνή – ο Ερικσεν πρέπει να δώσει τη μάχη μόνος του και καμία εικόνα της δεν πρέπει να τον συνοδεύει στην υπόλοιπη ζωή του θυμίζοντας τον εφιάλτη αυτό. Ο συμπαίκτης του Κάσπερ Σμάιχελ τρέχει για να αγκαλιάσει τη γυναίκα του Ερικσεν και να της δώσει δύναμη. Ο γιατρός της Εθνικής Δανίας Μόρτεν Μπόεσεν οργανώνει υποδειγματικά τις απαραίτητες και καθοριστικές, όπως αποδείχτηκε, πρώτες βοήθειες.

Οι δηλώσεις του γιατρού στο τέλος της βραδιάς είναι συγκλονιστικές. «Όταν μπήκα στο γήπεδο έτρεξα και του πήρα το σφυγμό. Διαπίστωσα ότι είχε σφυγμό, αλλά πριν ηρεμίσουμε, ο σφυγμός του χάθηκε. Από εκεί κι έπειτα όλα γίνονται πάρα πολύ γρήγορα. Δεν μας έχει ξανατύχει κάτι τέτοιο. Οι πράξεις μας βασίστηκαν στην  απόφαση να κάνουμε τα πάντα για να κρατήσουμε στη ζωή το παιδί. Όταν του κάνουμε τις μαλάξεις ο Κρίστιαν δεν αναπνέει. Αλλά δίνει μάχη και αποφασίζει να κρατηθεί στη ζωή» λέει ο γιατρός που είναι σίγουρα ο άνθρωπος που έσωσε τον Ερικσεν. Σίγουρα βοήθησαν και οι προσευχές όλων όσων βρίσκονται στο γήπεδο και που δείχνουν μια υποδειγματική συμπεριφορά. Οι Φιλανδοί φωνάζουν το όνομα του (Κρίστιαν) και οι Δανοί το επίθετό του (Ερικσεν), ενώ οι συμπαίκτες του έχουν σχηματίσει ένα κύκλο γύρω του σαν χορός αρχαίας τραγωδίας. Κανείς δεν φεύγει κι όλοι περιμένουν το ματς να συνεχιστεί – είναι το πρώτο το όποιο θα κερδίσουν τελικά όλοι τους.  

Μια φωτογραφία ενός φωτογράφου που δείχνει τον ποδοσφαιριστή να βάζει το χέρι στο μέτωπο, ενώ αποχωρεί με φορείο και μια ανακοίνωση του πρακτορείου Ρόιτερ ότι έφτασε στο νοσοκομείο έχοντας τις αισθήσεις του, θυμίζουν σε όλους μας ότι μπορεί και να υπάρχει ακόμα ο απαραίτητος στην ιστορία από μηχανής Θεός. Και η σκηνή που έχει σοκάρει τον πλανήτη, γίνεται στο τέλος της βραδιάς μια στιγμή ιερή: μια εικόνα που μαρτυρά ότι μερικές φορές η ζωή μπορεί να νικήσει τον θάνατο. Η ανθρωπότητα ανακουφίζεται. Αλλά ο προβληματισμός παραμένει.

Ερωτήσεις που απαιτούν απάντηση

Μπορεί οι ποδοσφαιριστές να συνεχίσουν να δίνουν όλα αυτά τα παιγνίδια; Μπορεί να μετατραπεί ένα λαϊκό και υπέροχο σπορ σε ένα βασανιστήριο των καλύτερων του πλανήτη; Μπορεί ο επαγγελματισμός να είναι συνώνυμο του κινδύνου – και μάλιστα ενός κινδύνου σε απευθείας μετάδοση; Μπορεί να παίζονται στοιχήματα με τις αντοχές των ποδοσφαιριστών και την κράση τους; Ισως αυτό που έπαθε ο Ερικσεν να μην έχει καμία σχέση με όλα αυτά – να οφείλεται σε κάτι άλλο. Η ιστορία όμως δημιουργεί συνειρμούς και ερωτήσεις: βάζει όσο ποτέ στην επικαιρότητα την ανάγκη να υπάρξει ένα όριο στην χρησιμοποίηση των ποδοσφαιριστών. Και για αυτό ο Ερικσεν είναι ο MVP του Euro. Αφού υπήρξε στο κέντρο μιας τρομακτικής βραδιάς, που ανήκει πια στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού (κι όχι απλά του ποδοσφαίρου), σήμερα μπορεί να προκαλεί και προβληματισμούς και ερωτηματικά, που για χρόνια το ποδόσφαιρο κρύβει κάτω από το χαλάκι των χορηγών και των μυθικών εσόδων του. Η χθεσινή ιστορία μοιάζει να είναι η τελευταία προειδοποίηση: ή θα βρεθεί ένας τρόπος να υπάρξει τάξη και σειρά σε αυτό το απέραντο χάος που αποκαλούμε ποδοσφαιρικό καλαντάρι ή αργά ή γρήγορα το ίδιο το σύστημα θα καταρρεύσει.

Αν ο Ερικσεν έφευγε από τη ζωή δεν ξέρω αν και υπό ποιες συνθήκες θα μπορούσε να συνεχιστεί η διοργάνωση. Για την ακρίβεια δεν γνωρίζω ποιοι θα είχαν τόσο γερές πλάτες ώστε να σηκώσουν το βάρος των αντιδράσεων.

Η εικόνα μιας σωτηρίας

Και τα media; Σε μια τέτοια βραδιά δεν θα μπορούσαν να μην έχουν κι αυτά την τιμητική τους – μόνο που η δική τους συμμετοχή στην ιστορία είναι σαφώς δευτερεύουσα. Οι κάμεραμαν και οι τηλεσκηνοθέτες στην Κοπεγχάγη, σοκαρισμένοι από την εξέλιξη, ξέχασαν τον γενικό κανόνα της UEFA και συνέχιζαν να μεταδίδουν την εικόνα, αρχικά της πτώσης του και στη συνέχεια της προσπάθειας των γιατρών: αν οι παίκτες δεν είχαν σχηματίσει την ασπίδα θα βλέπαμε πιθανότατα τα πάντα – κι αυτό δεν είναι πρέπων γιατί βρισκόμασταν μπροστά σε μια σκηνή που ένας άνθρωπος χαροπαλεύει και για την κάλυψη της μάχης του δεν έχει δώσει την συγκατάθεσή του. Από την άλλη αυτό που τελικά μεταδόθηκε δεν ήταν ένας θάνατος, αλλά μια νίκη επί του θανάτου: θέλω να θυμίσω σε όσους διαμαρτύρονται για την κάλυψη πως ο παίκτης είναι ζωντανός και κανείς τελικά δεν έδειξε το θάνατό του. Επίσης η ίδια η ανάγκη του κόσμου για ενημέρωση στην προκειμένη περίπτωση ήταν μεγάλη: η ανθρωπότητα κρατούσε την αναπνοή της και τα κανάλια έπρεπε να ενημερώσουν τον κόσμο για το τι συνέβη γιατί υπάρχουν και για αυτό. Ολη αυτή η διαδικασία δεν ήταν εύκολη και δεν θα συνοδευόταν από κανένα «μπράβο»: αν τα κανάλια σταματούσαν την μετάδοση αφήνοντας την ενημέρωση στο Internet των fake news το τι θα συνέβαινε δεν το βάζει ο νους του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα η σκηνή απαιτούσε από τους δημοσιογράφους να κάνουν τη δουλειά τους καταφεύγοντας στο μόνο κανόνα που οφείλουν να σέβονται σε αυτές τις περιπτώσεις: στη δεοντολογία που επιβάλει η ίδια τους η αξιοπρέπεια.

Εχοντας την τρομακτικά δυσάρεστη εμπειρία να ζήσω αυτό το σκληρό δράμα με την υποχρέωση να το μεταδώσω μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως δεν είχα ποτέ μου δυσκολότερη αποστολή: γιατί έπρεπε  να υπάρξει κάλυψη μιας διαδικασίας τόσο σκληρής, που κάνει δύσκολη της αποστασιοποίηση, αλλά και γιατί συγχρόνως έπρεπε να επιλεγούν προσεχτικά οι φήμες που κυκλοφορούσαν – ειδήσεις πραγματικές είχαμε μετά από πολύ ώρα και μόνο όταν ο παίκτης μπήκε στο νοσοκομείο. Νομίζω ότι ο έμπειρος Δημήτρης Παπανικολάου στην αρχισυνταξία έκανε την καλύτερη επιλογή: μεταδόθηκαν αυτά που έπρεπε, μίλησαν οι άνθρωποι που έπρεπε και ό,τι κυκλοφορούσε φιλτραρίστηκε σωστά. Κι όλα ήταν σε συνθήκες πίεσης που δεν έπρεπε να εξελιχτεί σε πανικό.  

Να μην χαθεί ο προβληματισμός

Ομως στην ιστορία αυτή οι όποιες ευθύνες των media είναι μια δευτερεύουσα υπόθεση καθώς πάντα θα υπάρχουν αυτοί που θα τα κατακρίνουν ό,τι κι αν αποφασίσουν: το σημαντικό είναι να μην χαθεί, πλακωμένος από ένα πλήθος από ασημαντότητες, ο βασικός προβληματισμός που η τρομακτική αυτή σκηνή δημιούργησε. Και που δεν έχει να κάνει με την όποια κάλυψή της αλλά με την ουσία της, δηλαδή με την υπερβολική, αδικαιολόγητη και εν τέλει επικίνδυνη πίεση των ποδοσφαιριστών από ένα καλαντάρι φορτωμένο από υποχρεώσεις που γίνονται σιγά σιγά απάνθρωπες. Δεν έχουμε να κάνουμε με θέματα συμπεριφοράς, αλλά με διοργανωτικές επιλογές. Που πρέπει να τις ξαναδούν όσοι αποφασίζουν.

Για αυτό ο Ερικσεν είναι ο MVP του Euro. Είναι ο πρώτος που βάζει στο τραπέζι την ερώτηση τι ποδόσφαιρο θέλουμε. Δίνοντας και την απάντηση: θέλουμε ένα ποδόσφαιρο που να ομορφαίνει τη ζωή. Αν είναι να τη βάζει σε κινδύνους δεν μας χρειάζεται. Μπορούμε και χωρίς την ομορφιά του…