Το Παρίσι περιμένει τον τελικό με μια έκδηλη ανυπομονησία: κάθε ξένος μοιάζει στους Γάλλους ένας Πορτογάλος που ήρθε να τους χαλάσει την γιορτή. Στην πραγματικότητα αυτό μπορεί να το κάνουν μόνο οι Πορτογάλοι που απόψε θα κατεβούν στο Σταντ Ντε Φρανς, δηλαδή ο Σάντος και οι παίκτες του.
Η σπαζοκεφαλιά του Σάντος
Ας μιλήσουμε λίγο για τακτική, γιατί κατά τη διάρκεια του Euro το κάναμε ελάχιστα: αφορμές άλλωστε πολλές δεν υπήρξαν, αφού είδαμε κατά βάση ομάδες προβλέψιμες και λίγο βαρετές. Βαρετή είναι και η Πορτογαλία του Φερνάντο – όχι όμως προβλέψιμη, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με την ενδεκάδα της. Ολο το τουρνουά ήταν για τον Σάντος μια διαρκής σπαζοκεφαλιά: ζήσαμε την αγωνία του να βρει μια ομάδα, κυρίως την άμυνα και την μεσαία γραμμή της, η οποία να παίζει όπως αυτός θέλει.
Θυμίζω ότι ο Σάντος ανέλαβε την Πορτογαλία στη χειρότερη στιγμή της, δηλαδή μετά την ήττα από την Αλβανία στα προκριματικά, τότε που ακόμα και η πρόκρισή της έμοιαζε δύσκολη. Αυτό το γεγονός, ο τρόμος ενός αποκλεισμού δηλαδή, τον διευκόλυνε διότι έκανε το αποτέλεσμα προτεραιότητα απόλυτη: το πώς και το με ποιο τρόπο δεν είχαν πλέον καμία σημασία για τους Πορτογάλους. Σε όλη αυτή τη διαδρομή ο Σάντος είχε μόνο μια υποχρέωση: την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του εθνικού σταρ Ρονάλντο. Όλα τα άλλα μπορούσαν ν αλλάξουν.
Αλλάζοντας τους μέσους
Ο Ρονάλντο είναι στην σκακιέρα της τακτικής του Πορτογάλου το δυνατό πιόνι – η σταθερή αξία. Στο Euro o Ρονάλντο παίζει σαν φουνταριστός, αλλά χωρίς στήριγμα από φορ, όπως στη Ρεαλ ή παλιότερα στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ωστόσο επειδή δεν μπορεί να είναι μόνος, ο Φερνάντο έχει την υποχρέωση να τον πλαισιώσει με ένα κυνηγό (κι αυτός είναι πάντα ο επίσης περιφερειακός Νάνι) ή με δυο κυνηγούς (στο Νάνι προστίθεται ο Κουαρέσμα ή σε κάποιες περιπτώσεις ο πολυτάλαντος Ζοάο Μάριο). Η ιστορία του τουρνουά της Πορτογαλίας είναι απλή: ο Σάντος το ξεκίνησε προσπαθώντας να αξιοποιήσει τον Ρονάλντο (φτιάχνοντας και ενδεκάδες σούπερ επιθετικές – στα ματς του ομίλου έφτασε να παίξει με τρεις κυνηγούς κι ένα «δεκάρι» πίσω τους, τον Αντρέ Γκόμεζ) και μετά τον πρώτο γύρο αποφάσισε ν αλλάξει ρότα και ζήτησε από τον Ρονάλντο να καθαρίσει επιθετικά, χωρίς πολλές βοήθειες, αφού η λογική δεν είναι πια η επίθεση, αλλά η ακύρωση του αντιπάλου. Αυτό το δεύτερο οδήγησε το Σάντος σε συνεχείς αλλαγές της μεσαίας γραμμής: η Πορτογαλία ξεκινά το τουρνουά με Ντανίλο, Μουτίνιο, Ζοάο Μάριο, Αντρέ Γκόμες, (και δυο επιθετικά ακραία μπακ) και φτάνει να παίξει κόντρα στην Ουαλία με Ντανίλο, Ζοάο Μάριο, Σίλβα, Ρενάτο Σάντσες, (και δυο ακραία μπακ που δεν αναλαμβάνουν επιθετικές πρωτοβουλίες). Μολονότι η υποχρέωση στήριξης του Ρονάλντο δεν επιτρέπει στο Σάντος ν αλλάξει το σχήμα (παίζει κυρίως 4-1-3-2 που γίνεται 4-3-3 ή και 4-2-4 και ποτέ το αγαπημένο του 4-2-3-1), ο Φερνάντο αλλάζει συνεχώς τους μέσους του: η Πορτογαλία δεν έχει παίξει ποτέ δυο φορές με τους ίδιους. Ο Σάντος έχει χρησιμοποιήσει συνολικά οκτώ και η φρεσκάδα τους απόψε θα του χρειαστεί.

Οι σταθεροί Γάλλοι
Οι Γάλλοι αντίθετα έχουν άλλη λογική και άλλα στοιχεία. Γνωρίζοντας ότι την ομάδα του ως γηπεδούχο διοργανώτριαμ περιμένουν μόνο κλειστές άμυνες, ο Ντεσάν προσπαθεί από την αρχή ν αλλάξει όσο λιγότερο γίνεται το σχήμα και την ενδεκάδα ώστε να υπάρχει μεταξύ των παικτών του ομοιογένεια. Στο τουρνουά υποχρεώθηκε ν αλλάξει σχήμα για να ανατρέψει το σε βάρος του 0-1 από τους Ιρλανδούς παίζοντας ένα δεύτερο ημίχρονο χωρίς κόφτη, άλλαξε συχνά τους κυνηγούς του, δίνοντας χρόνο συμμετοχής και στον Κομάν και στον Μαρσιάλ και στον Ζινιάκ, όμως η πεντάδα των δημιουργών και των σκόρερ του είναι σταθερά η ίδια: Ματουιντί, Παγέ, Πογκμπά, Γκριεζμάν, Ζιρού δεν λείπουν ποτέ στα ματς που μετράνε. Είναι εύκολο να πεις ότι παρόλο που οι φάτσες του Ρονάλντο και του Γκριεζμάν κυριαρχούν στο pre game της αναμέτρησης, ο τελικός θα είναι κυρίως μια μάχη μεσαίας γραμμής πράγμα που δίνει στους Γάλλους τον αέρα του φαβορί. Προσοχή όμως: στη μεσαία γραμμή των Πορτογάλων δεσπόζει η αληθινή αποκάλυψη του τουρνουά, ο άγνωστης ηλικίας Ρενάτο Σάντσες, ένα κράμα Γκούλιτ και Ντάβιντς. Καθιερώθηκε όταν ο Γκόμεζ δεν μπορούσε να παίξει, ο Σάντος άργησε να καταλάβει την βαρύτητα του στα ματς, όμως μοιάζει ικανός να τα βάλει απόψε με όλους τους Γάλλους μόνος του!
Πρόσωπα και στρατηγική
Στην ιστορία υπάρχει κι ένα μικρό αίνιγμα: περιμένουμε να δούμε αν οι Γάλλοι θα πιέσουν, όπως συνήθως κάνουν έστω και λίγο άναρχα από την αρχή του τουρνουά για να κρύψουν αμυντικές αδυναμίες, ή αν περιμένουν όπως έκαναν με τη Γερμανία. Με τη Γερμανία το έκαναν για να στερήσουν από τους μέσους του Λεβ τους απαραίτητους χώρους στη μεσαία γραμμή: όπως οι Ιταλοί του ανάγκασαν τους Μίλερ και τους Οζίλ να παίξουν σαν κυνηγοί και να τρακάρουν σε μέσους και στόπερ που τους περίμεναν ντουμπλάροντας. Οι Γαλλοι άφησαν τη μπάλα στους Γερμανούς έχοντας τη σιγουριά ότι χωρίς φορ η γερμανική υπεροχή θα είναι ευκολότερο να αναχαιτιστεί. Η λογική λέει ότι αυτό που έκαναν με τη Γερμανία, ειδικά στο πρώτο ημίχρονο, δεν υπάρχει λόγος να γίνει και με την Πορτογαλία – ο Ντεσάν θα το επαναλάβει μόνο αν του τύχει να παίξει ποτέ με τη Μπαρτσελόνα, την οποία οι πιο πολλοί προπονητές αντιμετωπίζουν έτσι. Όμως είμαστε βέβαιοι ότι θα κυνηγήσει τους Πορτογάλους ψηλά αφήνοντας χώρους στο Νάνι και στο Ρονάλντο, που από την αρχή του Euro χώρους για να τρέξουν δεν τους έδωσε κανείς; Το άσχημο παιγνίδι της Πορτογαλίας στο Euro οφείλεται και στο ότι για να δημιουργήσει έπρεπε να ιδρώσει πολύ. Αν οι Γάλλοι αφήσουν στους Πορτογάλους ευκαιρίες να τρέξουν, το ματς θα γίνει πολύπλοκο: θυμηθείτε τις ιρλανδικές αντεπιθέσεις, αλλά και τα δυο γκολ των Ισλανδών, το δοκάρι της Αλβανίας, τις επεμβάσεις του Λιορίς με την Γερμανία – κι όχι μόνο στο τέλος του ματς.
Δεν είναι ένας τελικός που θα παίξουν ρόλο οι διατάξεις: θα μετρήσουν τα πρόσωπα και η στρατηγική. Το Σταντ ντε Φρανς δεν είναι Βελοντρόμ – η ατμόσφαιρα θα θυμίζει τελικό Τσάμπιονς λιγκ. Οι Γάλλοι είναι φαβορί. Παραδόξως, όμως, δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο τι θα κάνουν: μένει να το δούμε. Αντίθετα όλοι ξέρουμε τι θα κάνουν οι Πορτογάλοι – το πλάνο τους μπορεί να μην αρέσει, αλλά είναι περισσότερο ξεκάθαρο. Ο Ρονάλντο κάνοντας γκριμάτσες στην οικουμένη, αφαιρεί από όλους τους υπόλοιπους κάθε άγχος. Ελπίζω, για να χουν τύχη, να αφαιρέσει και λίγο από τον πάντα αγχώδη Φερνάντο…