Η είδηση της απόλυσης του προπονητή Ιβάν Γιοβάνοβιτς προκάλεσε μεγαλύτερη έκπληξη από την εξέλιξη της ιστορίας, δηλαδή την αντικατάσταση του Σέρβου από τον Τούρκο Φατίχ Τερίμ. Πολύς κόσμος (κι όχι μόνο φίλοι του Παναθηναϊκού) δεν το πίστευαν όταν το άκουσαν. Ολοι σχεδόν θεωρούσαν ότι ο Σέρβος προπονητής ήταν κατά κάποιο τρόπο υπεράνω κριτικής και κατά συνέπεια δεν τελούσε υπό κρίση. Προφανώς δεν ήταν έτσι τα πράγματα.

Η τελική δοκιμασία

Τώρα που η ιστορία ολοκληρώθηκε, δεν έχει τίποτα το ανεξήγητο. Η αντικατάσταση του Γιοβάνοβιτς από τον ιδιοκτήτη του ΠΑΟ κ. Γιάννη Αλαφούζο είχε – επί της ουσίας – αποφασιστεί πριν από το ματς με την Μακάμπι Χάιφα. Εκείνο το παιγνίδι ήταν για τον Γιοβάνοβιτς ένα είδος τελικής δοκιμασίας. Αν ο ΠΑΟ συνέχιζε στην Ευρώπη, πιθανότατα  ο Ιβάν θα ολοκλήρωνε την σεζόν – σίγουρα θα κέρδιζε κάποιους μήνες παρουσίας ακόμα στον πάγκο των Πρασίνων. Αν ο ΠΑΟ αποκλειόταν, ο Γιοβάνοβιτς θα έφευγε. Αν δεν απολύθηκε αμέσως μετά τον αποκλεισμό ήταν γιατί δεν υπήρχε αντικαταστάτης του άμεσα: ο Αλαφούζος δεν θα αντικαθιστούσε ποτέ τον Γιοβάνοβιτς με κάποιο άγνωστο ή φέρελπη – σαφώς και καταλαβαίνει ότι ο επόμενος έπρεπε να έχει περγαμηνές. Ωστόσο το κατηγορητήριο ήταν καιρό τώρα έτοιμο κι από την μεριά του Αλαφούζου θεωρείται απολύτως τεκμηριωμένο. Ο Γιοβάνοβιτς δεν είχε στην Ευρώπη τα αποτελέσματα που ήθελε ο Παναθηναϊκός. Οι τέσσερις μόνο βαθμοί που συγκέντρωσε με αντιπάλους όπως η Βιγιαρεάλ, η Ρεν και η Μακάμπι Χάιφα κρίθηκαν λίγοι. Επιπλέον οι εμφανίσεις της ομάδας στα ντέρμπι του πρωταθλήματος έμοιαζαν με συνέχεια των όσων (λίγων) είχε κάνει η ομάδα και πέρυσι στα play off, όταν κι έχασε το πρωτάθλημα με τέσσερις ισοπαλίες (με Βόλο, ΠΑΟΚ, ΑΕΚ και Αρη) στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Πιο πολύ κι από πρόοδο της ομάδας, ο Αλαφούζος πίστευε ότι βλέπει και φέτος την επανάληψη του ίδιου περσινού έργου. Είχε δυο επιλογές. Η θα συνέχιζε να το παρακολουθεί (κουβαλώντας στο μυαλό του την ενοχλητική βεβαιότητα ό,τι πάλι το πράγμα θα τελείωνε όπως πέρυσι) ή θα προχωρούσε σε μια δραστική αλλαγή: αποφάσισε το δεύτερο. Αφού στο μεταξύ είδε την ήττα του ΠΑΟ στο Περιστέρι και την νίκη στο Βόλο.

Απλά πήρε την ευθύνη

Τα δυο αποτελέσματα αυτά έπαιξαν πολύ μικρό ρόλο στην απόφαση: νομίζω ότι απλά την έκαναν για τον ιδιοκτήτη του ΠΑΟ περισσότερο απαραίτητη. Συμβαίνει και στους απλούς χωρισμούς των ζευγαριών. Οποιος έχει αποφασίσει το τέλος, καταλήγει να βλέπει παντού σημάδια που δικαιολογούν στο μυαλό του την απόφασή του. Στο Περιστέρι όλοι σχεδόν έβλεπαν τα λάθη του τερματοφύλακα Μπρινιόλι: ο Αλαφούζος, κι όποιος από τους συνεργάτες του συμφωνούσε μαζί του, έβλεπε ότι ο προπονητής ολοκλήρωσε τον κύκλο του, έβλεπε δηλαδή μια ομάδα που επανέλαβε απέναντι στον Ατρόμητο τα λάθη που έκανε στα ματς με τον Αρη ή την Μακάμπι Χάιφα – τα παιγνίδια, υπό αυτό το πρίσμα, ήταν ίδια. Επίσης στο Βόλο, ενώ όλοι έβλεπαν μια μεγάλη νίκη του ΠΑΟ, όσοι εντός του ΠΑΟ τον Γιοβάνοβιτς δεν τον άντεχαν άλλο, έβλεπαν άλλα πράγματα. Έβλεπαν μια ομάδα που στο πρώτο ημίχρονο είχε παίξει περίπου όπως στο Περιστέρι και που στο δεύτερο ημίχρονο έφτασε στην νίκη χάρη στον Γερεμέγιεφ, δηλαδή ένα ποδοσφαιριστή που ο Γιοβάνοβιτς έχει αδικήσει.

Δεν λέω ότι οι κρίσεις αυτές ήταν δίκαιες: λέω πως αν το γυαλί ραγίσει, ράγισε. Ηττες, ισοπαλίες και νίκες δεν έχουν μεγάλη σημασία: το θέμα είναι τι βλέπεις. Ο Αλαφούζος έβλεπε καιρό τώρα τα συμπτώματα μιας στασιμότητας. Κατά την γνώμη του, αν μια ομάδα είναι στάσιμη, και ψηλά στην βαθμολογία να βρίσκεται, το πράγμα δεν παίζει ρόλο. Πόσο μάλλον όταν οι αντίπαλοι του ΠΑΟ για το πρωτάθλημα κάνουν, κατά κάποιο τρόπο, κάποια πράγματα καλύτερα. Η ΑΕΚ στα ντέρμπι έχει την περσινή της σταθερότητα και ίσως πάλι το πρωτάθλημα κριθεί σε αυτά. Ο ΠΑΟΚ  βελτιώνεται συνεχώς και η πρόοδός τους εξηγείται κυρίως από το γεγονός ότι ο προπονητής δουλεύει σε αυτόν αρκετά χρόνια: ανάλογη πρόοδο δεν υπάρχει στον ΠΑΟ που είχε τον Γιοβάνοβιτς επίσης πολύ καιρό. Στο ελληνικό ποδόσφαιρο οι συγκρίσεις είναι ασταμάτητες. Και είτε είναι σωστές, είτε λάθος πάντα δημιουργούν εξελίξεις. Η ευθύνη των οποίων ανήκει πάντα στις διοικήσεις των ΠΑΕ. Που έχουν την υποχρέωση της τελικής απόφασης και συχνά έχουν και τα δικά τους κριτήρια. Που είναι διαφορετικά από αυτά του απλού κόσμου ή των δημοσιογράφων.   

Η ενημέρωση όσων ενημερώνουν

Γιατί η συγκεκριμένη εξέλιξη δημιούργησε έκπληξη; Κυρίως για ένα λόγο: διότι η περιγραφή των όσων συνέβαιναν εντός της ομάδας από όσους καλύπτουν την επικαιρότητα της δεν επέτρεπε στον κόσμο να φανταστεί τέτοιου είδους εξελίξεις. Παραποιούσαν οι ρεπόρτερ την αλήθεια συνειδητά και περιέγραφαν ένα Παναθηναϊκό ήρεμο στο εσωτερικό του, ενώ δεν είναι έτσι το πράγμα; Όχι ακριβώς. Τα τελευταία χρόνια οι περίφημες μεγάλες ομάδες (όλες χωρίς εξαιρέσεις…) έχουν οργανωθεί πολύ σοβαρά στα ζητήματα της επικοινωνιακής διαχείρισης. Υπάρχουν άνθρωποι η δουλειά των οποίων είναι η ενημέρωση όσων ενημερώνουν τον κόσμο - και νομίζω πως όλοι το κάνουν καλά, τόσο καλά, ώστε ακόμα και κρίσεις κρύβονται επιμελώς. Πόσα χρόνια έχετε να διαβάσετε ότι υπάρχει δυσφορία από ένα ποδοσφαιριστή για τις αποφάσεις ενός προπονητή του ή ενός προπονητή για την απόδοση ενός παίκτη του; Για να μείνω στην περίπτωση του ΠΑΟ ποτέ πχ δεν μάθαμε τι πιστεύει πραγματικά ο Γιοβάνοβιτς για τον Μπρινιόλι, αν δηλαδή έχει απαιτήσει την ανανέωση του συμβολαίου του ή αν τον θεωρεί χαμένο στοίχημα. Μάθαμε απλά ότι θα τον άφηνε για λίγο στον πάγκο – αλλά αυτό δεν είναι είδηση, είναι λογικό επακόλουθο. Όταν δεν υπάρχει κάποιου τύπου περισσότερη ενημέρωση ακόμα και για αυτά τα πολύ απλά, ποιος τρελός θα έγραφε ποτέ ότι υπάρχει διοικητική δυσφορία για τον Γιοβάνοβιτς, ακόμα κι αν το ήξερε;

Οποιος αφηγείται την καθημερινότητα των ομάδων βασίζεται σε στοιχεία: τα στοιχεία που δίνονται είναι αρκετά για να ωραιοποιούνται καταστάσεις. Ετσι όλες οι ομάδες είναι «οικογένειες», οι προπονητές κάνουν «καταπληκτική δουλειά», δεν υπάρχουν μουρμούρες και οι διοικητικοί προβληματισμοί προκύπτουν μόνο μετά από μεγάλες αποτυχίες, που σπανίως ονομάζονται έτσι. Για τον Αλαφούζο πχ ο ευρωπαϊκός αποκλεισμός υπήρξε τεράστια αποτυχία: σε κάποια από τα ρεπορτάζ του ΠΑΟ ονομάστηκε «ευκαιρία για να συγκεντρωθεί η ομάδα στο σκοπό που ήταν πάντα η κατάκτηση του πρωταθλήματος».

Η αντίθεση των οπαδών

Υπάρχουν φυσικά και οι οπαδοί του ΠΑΟ που αιφνιδιάστηκαν και στα Social Media κατέθεσαν την αντίθεσή τους. Αυτούς θα τους συμβούλευα να πάρουν ένα μάθημα από αυτή την ιστορία και να δείχνουν την στήριξή τους σε ένα προπονητή χωρίς να το πολυσκέφτονται. Διότι αν αυτοί προτιμούν τον εύκολο ρόλο μιας σιωπηλής πλειοψηφίας, είναι δεδομένο πως τέτοιες αποφάσεις θα προκύπτουν πάντα γιατί υπάρχουν πολλοί άλλοι που αγαπάνε να στήνουν στον τοίχο προπονητές έπειτα από κάθε στραβοπάτημα. Τον Γιοβάνοβιτς π.χ καιρό τώρα υπήρχαν οπαδοί του ΠΑΟ που τον αποκαλούσαν «Νίκο Καρβέλα της προπονητικής», που φώναζαν για τις επιλογές του, που του καταλόγιζαν αποκλειστική ευθύνη για κάθε αποτέλεσμα που στα μάτια τους έμοιαζε απαράδεκτο κτλ. Δεν λέω βέβαια ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτοί προκάλεσαν την απόλυσή του: επισημαίνω απλά πως όταν οι πολλοί αφήνουν τους λίγους να δημιουργήσουν αρνητικό κλίμα, οι διοικητικές αποφάσεις αλλαγής προπονητών έρχονται εύκολα. Το μεγάλο λαϊκό έρεισμα του Γιοβάνοβιτς φάνηκε μετά την απόλυσή του. Αργά δηλαδή.

Είδηση και η διαδοχή

Αδικήθηκε ο Γιοβάνοβιτς; Για μένα κάθε προπονητής που απολύεται, ενώ δεν έχει κάνει ζημιά, έχει αδικηθεί. Ο Σέρβος σουλούπωσε τον ΠΑΟ αλλά είχε και στήριξη για να το κάνει και χρόνο κι αυτά ανεβάζουν τον πήχη. Δεν είχε να επιδείξει κατακτήσεις τίτλων που να του έδιναν το δικαίωμα σε μια ακόμα αποτυχία, αλλά έκανε καλή δουλειά. Είχε κλείσει ο κύκλος του; Εγώ λέω πως μεσούσης της περιόδου κανένας κύκλος δεν κλείνει. Αλλά αν με ρωτούσε κάποιος αν οι πιθανότητες του ΠΑΟ να κερδίσει το πρωτάθλημα μειώθηκαν ή αυξήθηκαν μετά την απόλυση του Γιοβάνοβιτς, δεν θα ήξερα τι να απαντήσω. Διότι ο ΠΑΟ έχασε πέρυσι ένα πρωτάθλημα που δύσκολα χάνεται και η απώλεια αυτή δεν άφησε μόνο πληγές, αλλά δημιουργεί και μια δυσκολία στην αξιολόγηση και της εφετινής ομάδας. Που για να είμαστε δίκαιοι με την πραγματικότητα, χωρίς τη νίκη στα χαρτιά στο ντέρμπι με τον Ολυμπιακό, θα είχε χειρότερα αποτελέσματα από πέρυσι, παρόλο που το καλοκαίρι έκανε επτά μεταγραφές ικανοποιώντας απόλυτα τον πρώην προπονητή της. Πιθανότατα θα ήταν καλύτερα ο Γιοβάνοβιτς να έμενε μέχρι το τέλος της σεζόν. Τι πιθανότητες επιτυχίας θα είχε όμως αν υπήρχε διοικητική δυσπιστία για τις ικανότητές  του; Αντικειμενικά λίγες.   

Φυσικά είδηση σημαντική είναι και η διαδοχή του Γιοβάνοβνιτς: ο Φατίχ Τερίμ που έρχεται στη θέση του είναι μια προπονητική φίρμα, πέραν πάσης αμφιβολίας. Ο αποκαλούμενος και «Αυτοκράτορας» πρέπει απλά να δείξει πως στα 70 του χρόνια έχει όρεξη για να εντυπωσιάσει: αυτό υπήρξε η ειδικότητα του. Αλλά για αυτόν έχουμε καιρό να τα πούμε. Για την ώρα η είδηση είναι ότι έφυγε από τον ΠΑΟ ο Ιβάν. Όχι τόσο ξαφνικά.