Δεν χωράει αμφιβολία πως αυτός ο καταπληκτικός αθλητής Μίλτος Τεντόγλου μας πρόσφερε αυτές τις μέρες μια ιστορία από τις αληθινά σπάνιες. Όχι γιατί απάντησε με τον τρόπο του σε μια απόφαση που μοιάζει καταφανώς άδικη, ούτε γιατί μια μέρα μετά την οργή του, έκανε ένα αγώνα τόσο εντυπωσιακό που δείχνει τι αθλητής είναι. Αλλά γιατί κατέδειξε πως η τυπολατρία δεν έχει σχέση με τον αθλητισμό. Είναι κάτι άλλο. Πολλές φορές υποκριτικό, άλλες μέρος του παιγνιδιού. Αλλά ποτέ δεν είναι αθλητισμός: ο αθλητισμός είναι η προπόνηση κι ο αγώνας. Η δουλειά και η δικαίωση.

Ας θυμηθούμε τι ακριβώς έγινε. Ο Μίλτος Τεντόγλου στις 8 Φεβρουαρίου συμμετείχε στο μίτινγκ του Τορούν και στη δεύτερη προσπάθεια του έκανε 8,40 μ. στο μήκος, επίδοση που αποτελεί την καλύτερη φέτος στο κόσμο. Μια εβδομάδα αργότερα, η World Athletics, ακύρωσε την επίδοσή του κάνοντας γνωστό ότι φορούσε αντικανονικά παπούτσια! Σημειωτέων το ζήτημα των παπουτσιών προέκυψε μετά τον αγώνα, ενώ κανείς δεν είχε ενημερώσει τον αθλητή για το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα απαγορευόταν. Ο Τεντόγλου έγινε έξω φρενών και με μια ανάρτηση τα έβαλε με όλους. Κατηγόρησε τη World Athletics ότι έχει στις τάξεις της ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα για τα παπούτσια και για τον αθλητισμό, κι αποφασίζουν ποια spikes παπούτσια είναι εντάξει ή όχι για τους αθλητές, χωρίς κριτήρια. Αποκάλυψε ότι του ακύρωσαν μόνο το άλμα στα 8,40μ και ότι δέχτηκαν κανονικά τα άλλα, και εξήγησε γιατί από το γεγονός δεν είχε κανένα αβαντάζ. «Νομίζουν ότι το πάχος της πλάτης του παπουτσιού είναι κάτι που είναι καλό. Στην πραγματικότητα, όχι μόνο είναι άχρηστο ,αλλά κάνει την ακίδα βαριά και δυσκολεύει το τρέξιμο» έγραψε σε μια ανάρτησή του.

Φυσικά δεν έκανε καμία ένσταση στην απόφαση. Κατέβηκε στο επόμενο μίτινγκ την Τετάρτη το απόγευμα και το μετέτρεψε σε σόου προσωπικό. Όχι μόνο κέρδισε άνετα, αλλά έκανε και νέο ρεκόρ σεζόν, αυτή τη φορά με 8.41μ.

Ένα σωρό άλλοι

Στον κόσμο του αθλητισμού δεν υπάρχουν δυστυχώς μόνο αθλητές, προπονητές και φίλαθλοι: υπάρχουν κι ένα σωρό άλλοι που είτε αναζητούν ένα μερίδιο λάμψης, είτε βγάζουν ωραία χρήματα προσφέροντας υπηρεσίες – άλλες φορές απαραίτητες, άλλες φορές παρασιτικές. Γιατί ακύρωσαν στην περίπτωση του Τεντόγλου μια επίδοση που γνώριζαν πως θα την βελτίωνε στον επόμενο αγώνα του; Απλά για να δικαιολογήσουν την παρουσία τους και την εξουσία τους.

Μιλάμε πολύ τελευταία για κανόνες και κανονισμούς μπερδεύοντας τα πράγματα. Στον αθλητισμό υπάρχουν δυο λογιών κανόνες: οι κανονισμοί του αθλήματος και οι κανόνες διεξαγωγής του. Οι πρώτοι είναι ιεροί και δεν χωράνε συζήτηση: χρειάζονται για να υπάρχει το σπορ – ο Τεντόγλου πχ δεν θα μπορούσε ποτέ να διαμαρτυρηθεί γιατί έκανε ένα άλμα στα εννιά μέτρα αλλά δεν μετρήθηκε γιατί δεν πάτησε σωστά στη βαλβίδα.

Οι κανόνες διεξαγωγής ενός αγώνα είναι κάτι άλλο: είναι ένα ολόκληρο πλαίσιο που πολύ συχνά δεν αφορά την αθλητική επίδοση, αλλά ένα είδος γενικότερης τάξης που υπάρχει για να εξυπηρετεί την όλη διαδικασία. Τέτοιοι κανόνες αφορούν το πότε πχ ένας αγώνας θα αρχίσει ή το κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να αναβληθεί. Με τον καιρό αυτοί οι κανόνες άρχισαν να γίνονται ολοένα και ποιο αναλυτικοί, μπορεί πχ να αφορούν το ποια πρέπει να είναι η περιβολή των αθλητών (στο Γουίμπλεντον πχ οι τενίστες παίζουν φορώντας άσπρα), ενώ μερικές φορές προβλέπουν και πράγματα εντελώς δευτερεύουσα σημασίας αλλά για το φαίνεσαι του πράγματος (στο ποδόσφαιρο πχ οι διαιτητές πρέπει να είναι να είναι ξυρισμένοι και καλοχτενισμένοι). Αυτό το δεύτερο κανονιστικό πλαίσιο υπάρχει συχνά για να επιτρέπει την ύπαρξη μιας βασανιστικής, αλλά πανίσχυρης γραφειοκρατικής τάξης παραγόντων που - και καλά - προστατεύουν το άθλημα. Ενώ συχνά κάνουν απλά επίδειξη εξουσίας.   

Τα παπούτσια και ο αθλητής

Στην περίπτωση των παπουτσιών του Ελληνα αθλητή έγινε ακριβώς αυτό: κρύφτηκαν πίσω από κάτι που υπάρχει, δηλαδή την ανάγκη σεβασμού για κάποιους πρόσθετους διοργανωτικούς κανόνες (όχι κανονισμούς), για να κάνουν επίδειξη τυπολατρικής εξουσίας. Ο Τέντογλου εξευτέλισε την τυπολατρία και με την δημόσια παρέμβασή του, αλλά και με την εμφάνισή του στους αγώνες. Κατέδειξε με τη νίκη και τις επιδόσεις του την ασημαντότητα όσων τον πίκραναν. «Το παπούτσι δεν κάνει τον αθλητή. Ο αθλητής κάνει το παπούτσι» είπε χαρακτηριστικά ο προπονητής του, ο σοφός Πομάσκι και προσέθεσε ότι η «αδικία σε πνίγει πολλές φορές, και ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση γιατί το παπούτσι δεν είναι φτιαγμένο για να προσθέσει ούτε ένα πόντο στην επίδοση του αθλητή».

Αξιοπρέπεια και τιμωρία  

Οι σκηνές που στον αθλητισμό πράγματα κρίνονται με βάση την τυπολατρία είναι συνήθως εξοργιστικές. Πριν λίγες μέρες είδαμε μια τέτοια σκηνή και στο Καραϊσκάκη όταν ο διαιτητής Γκορτζίλας έβγαλε κίτρινη κάρτα στον ποδοσφαιριστή Κανός γιατί έδειξε στο πλήθος ένα t shirt το οποίο έγραφε ένα μήνυμα αγάπης για την πρόσφατα χαμένη μητέρα του. Ο διαιτητής εισέπραξε τις αποδοκιμασίες του κάνοντας νεύμα ότι δεν μπορεί να κάνει αλλιώς: μπορούσε και παρά μπορούσε. Με βάση τον ανόητο κανονισμό θα ήταν λάθος να μην τιμωρήσει τον παίκτη, αλλά εκτός από τον κανονισμό, υπάρχει και η αξιοπρέπεια. Όταν μιλάμε για ανθρώπους που συμμετέχουν στο αθλητικό δρώμενο αυτή πρέπει να είναι κανόνας. Κι αξιοπρέπεια δεν είναι το να μην σταθμίζεις τι συμβαίνει μένοντας αυστηρά στο γράμμα του κανονισμού: αξιοπρέπεια είναι να δεχτείς να τιμωρηθείς από το να συναινέσεις σε κάτι άδικο. Αλλά προφανώς αυτό είναι λεπτομέρεια.

Με τα χαρτιά ή με το Μίλτο;  

Για τον Τεντόγλου υπήρξε ένα τρομερό κύμα συμπαράστασης. Ολοι καταλάβαμε ότι η ακύρωση ενός ρεκόρ για λόγους που είχαν να κάνουν με τα παπούτσια είναι μια άδικη απόφαση: μια απόφαση που δεν έχει σχέση με τον αθλητισμό, αλλά με το περιτύλιγμα του. Ετσι όλοι χαρήκαμε τα ρεκόρ του Τεντόγλου που ακολούθησαν, γιατί τα είδαμε ως αθλητικές επιδόσεις που ρεζίλεψαν μια απόφαση κανονιστική, δηλαδή μια απόφαση που έβγαλαν κάποιοι που ενδιαφέρονται για τη δική τους σημαντικότητα κι όχι για τους αθλητές. Ολοι είμαστε με τον Μίλτο που μας ευχαρίστησε κιόλας για την συμπαράσταση.

Ο Τεντόγλου θέλει να αγωνίζεται και αγωνίζεται και κόντρα στη γραφειοκρατική τυπολατρία: την εξευτέλισε. Είναι παράδειγμα. Αλλά για ποιόν;  Είμαστε όντως όλοι με τον Τεντόγλου; Κι αν είμαστε όλοι με τον Τεντόγλου πως γίνεται να συζητάμε για νίκες στα χαρτιά στο ποδόσφαιρο πχ και να τις θεωρούμε και μέρος του παιγνιδιού κατά κάποιο τρόπο; Πως γίνεται να φωνάζουμε υπέρ της τήρησης των κανόνων (σε σημείο που να μην γίνονται παιγνίδια για αυτό!) και την ίδια στιγμή να συμπαραστεκόμαστε στον Ελληνα αθλητή για μια ιστορία με παπούτσια; Πως γίνεται άραγε σε αυτή τη χώρα να υπάρχουν τόσοι πολλοί που δεν έχουν πρόβλημα με τις νίκες στα χαρτιά, ενώ κατά τα άλλα σιχαίνονται την τυπολατρία και αποθεώνουν τον Τεντόγλου;

Υπάρχει φυσικά εξήγηση. Διότι όταν μιλάμε στην Ελλάδα για αθλητισμό η μεγαλύτερη τυπολατρία είναι η ίδια η υποκρισία μας: αυτή βάζει τους κανόνες μιας τελείως αλα καρτ ηθικής. Είμαστε τυπολάτρες όποτε αυτό μας βολεύει και καταγγέλλουμε την τυπολατρία όποτε δεν μας βολεύει. Αν ο Τεντόγλου πχ ήταν ποδοσφαιριστής θα ζητούσαμε να κερδίσουμε το ματς που αγωνίστηκε στα χαρτιά, ακόμα και για ένα ζευγάρι παπούτσια. Και δεν θα είχαμε και πρόβλημα αν οι δικηγόροι της ομάδας υποστήριζαν πως θα πρεπε να παίξει ξυπόλητος…