Η φάση των 16 στο Euro2024 ολοκληρώθηκε με το ματς Τουρκία – Αυστρία (2-1) και τερματοφύλακα της ομάδας του Βιντσέντσο Μοντέλα τον 36χρονο Μερτ Γκιουνόκ  να κάνει σε κεφαλιά του Μπάουμγκάρντεν την επέμβαση του αγώνα – ακολούθησε το σφύριγμα της λήξης του αγώνα. Βρήκα το πράγμα συμβολικό: η τελευταία σημαντική φάση στην φάση των 16 είχε πρωταγωνιστή ένα τερματοφύλακα γιατί οι τερματοφύλακες είναι οι αληθινοί πρωταγωνιστές του τουρνουά. Ο Μερτ εν προκειμένω είναι εξίσου σημαντικός με τον Ντεμιρέλ που πέτυχε δυο γκολ.  

Το τουρνουά των τερματοφυλάκων

Ο Γκιουνόκ δεν είναι ο πρώτος πρωταγωνιστής. Αν στη φάση των 16 μπήκαν φέτος πολύ λιγότερα γκολ απο όσα είδαμε στην αντίστοιχη φάση του Euro2020 αυτό οφείλεται στους τερματοφύλακες. Ξεχωρίζουν πολλοί. Ο Ντοναρούμα δεν ήταν απλά ο μοναδικός παίκτης της Ιταλίας που στο Euro2024 διακρίθηκε, αλλά και ο μοναδικός που έμοιαζε πρωταθλητής Ευρώπης. Η αποκάλυψη του τουρνουά δεν ήταν κάποιο «δεκάρι» που έκανε ντρίπλες, αλλά ο τερματοφύλακας τη Γεωργίας και αναπληρωματικός στην Βαλένθια Μαμαρντασβίλι: έχει 29 επεμβάσεις, όταν ο δεύτερος, ο Ρουμάνος Νίτα έχει 16. Δεν χωρά αμφιβολία πως ο Ζόμερ είναι ένα από τα μυστικά της σπουδαίας Ελβετίας που είδαμε, ενώ στους πρωταγωνιστές του τουρνουά ανήκουν και ο Σλοβένος Ομπλακ (κι όχι μόνο γιατί έπιασε το πέναλτι του Ρονάλντο) αλλά και ο Ντιόγκο Κόστα (που έδωσε την πρόκριση στους  Πορτογάλους κι όχι μόνο γιατί έπιασε τα τρία πέναλτι στο τέλος). Μέχρι τώρα στο Euro2024 μπορεί να δεις παλιούς τερματοφύλακες που ξαναβρήκαν την φόρα τους (όπως ο Νόγιερ που παραμένει ένας από τους καλύτερους των Γερμανών και χάρη στην προσωπικότητα του), νέους που έχουν όλο το μέλλον δικό τους (όπως ο Ολλανδός Φερμπούγκεν), τερματοφύλακες που γνωρίζεις και που αποδεικνύουν πως είναι σταθερές αξίες, όπως ο Σμάιχελ κι άλλους που είναι πολύ καλύτεροι από αυτό που νόμιζες όπως ο Βέλγος Καστέλς και ο Θωμάς Στρακόσια. Ένα πράγμα είναι για την ώρα δύσκολο να δεις: μεγάλα λάθη από τερματοφύλακα. Το μόνο που είδαμε είναι του Αλτάι Μπαγιντίρ στο ματς Πορτογαλία – Τουρκία: ο Μοντέλα του «χρέωσε» το αυτογκόλ του Ακαϊντίν στη φάση του 2-0 και τον άφησε έξω. Δεν είμαι ωστόσο βέβαιος πως στη φάση ευθύνη έχει κυρίως αυτός.           

Τρεις

Το ότι παρακολουθούμε ένα τουρνουά στο οποίο ξεχωρίζουν οι τερματοφύλακες, περισσότερο από τα σέντερ φορ πχ, οφείλεται σε τρεις λόγους. Ο πρώτος έχει κάνει με τα ίδια τα σέντερ φορ που θεωρητικά θα έπρεπε να απειλούν τους τερματοφύλακες. Τα παιδιά που κάνουν αυτή την δουλειά και που πρέπει να σκοράρουν μου φαίνεται πως δεν ζουν στην καλύτερη εποχή για να κάνουν  το επάγγελμα τους: θα το εξηγήσω περισσότερο αναλυτικά, αλλά το Euro2024 πρέπει να έχει τα λιγότερο αποδοτικά φορ που θυμάμαι. Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το ότι οι άμυνες μοιάζουν περισσότερο προσεκτικές από ποτέ στη Γερμανία. Δεν είναι τόσο οι σπουδαίοι κεντρικοί αμυντικοί που κάνουν τη ζωή των κυνηγών δύσκολη: είναι μια συνολική συμπεριφορά των ομάδων η οποία έχει να κάνει και με την νοοτροπία των προπονητών τους, αλλά και με άλλους παράγοντες όπως το VAR πχ. Οι ποδοσφαιριστές που αμύνονται μοιάζουν να έχουν κατά νου ότι το παραμικρό λάθος τους θα τιμωρηθεί και ότι για να μην μπλέξουν με όσους εκ του ασφαλούς παρακολουθούν φάσεις μπροστά στις οθόνες του βίντεο θα πρέπει να μη δίνουν την παραμικρή αφορμή. Δεν είναι τυχαίο ότι αν και έχουμε πολλά γκολ, που το ημιαυτόματο VAR ακύρωσε ως οφσάιντ, έχουμε ελάχιστα πέναλτι. Επίσης δεν χωρά αμφιβολία πως σε αυτό το Euro είδαμε μερικές πραγματικά παλιομοδίτικες, αλλά οργανωμένες ομάδες που έπαιξαν άμυνα με την ψυχή τους: οι Σλοβένοι και οι Σλοβάκοι πχ το καταδιασκέδασαν. Αλλά και ομάδες που σου δίνουν την εντύπωση πως παίζουν λιγότερο αμυντικά  σωστή άμυνα παίζουν. Οι Γάλλοι πχ έχουν δεχτεί μόνο ένα γκολ (κι αυτό από πέναλτι) γιατί προστατεύουν την άμυνα με τρεις χαφ που μπορεί να κάνουν τα πάντα (Καντέ, Ραμπιό, Τσουαμενί). Οι Ελβετοί παίζοντας συνήθως με τρεις που γίνονται εύκολα επτά (!) επιτρέπουν στον Ζόμερ να έχει εύκολες βραδιές: αν ο τερματοφύλακας της Ιντερ έχει κάνει τις λιγότερες επεμβάσεις στο τουρνουά (μόλις 6) είναι γιατί πιέζεται λίγο.   

Ο τρίτος όμως και ίσως σημαντικότερος παράγοντας έχει να κάνει με την πρόοδο που αφορά την ίδια την θέση του τερματοφύλακα. Βλέπουμε τερματοφύλακες που έχουν δουλέψει πολύ.

Πολύ

Μιλάμε πολύ για προπονητές. Θα έπρεπε να αρχίσουμε να μιλάμε λίγο περισσότερο για προπονητές τερματοφυλάκων. Το καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο διότι δεν μπορούμε να κάνουμε τους έξυπνους μιλώντας για παραλλαγές του 4-2-3-1, για μαγικές αλλαγές κι άλλα ανάλογα ωστόσο είναι φανερό πως κάποιοι άνθρωποι που δουλεύουν με τους τερματοφύλακες του καιρού μας κάνουν καταπληκτική δουλειά. Κάνεις σχεδόν από τους τερματοφύλακες που βλέπουμε στο Εuro2024 δεν έχει πρόβλημα με την μπάλα στα πόδια. Ολοι παίζουν εύκολα μακριά από την περιοχή σε σημείο που πολύ συχνά βλέπουμε κάποιον επιθετικό να προσπαθεί να τους βάλει γκολ με λόμπα από το κέντρο: η άνεσή ωστόσο των γκολκίπερ να βγαίνουν μακριά από την εστία είναι σημάδι εμπιστοσύνης των ικανοτήτων τους. Ολοι μου δίνουν την εντύπωση πως γνωρίζουν πως εκτελεί τα πέναλτι ο παίκτης που έχουν απέναντι. Ολοι είναι εξαιρετικά αθλητικοί: οι εικόνες με «τερματοφύλακες – ντουλάπες» με παραπάνω κιλά ανήκουν στο παρελθόν. Και οι πιο πολλοί κάνουν και εξόδους άφοβα. Ο Μαμαρντασβίλι, λέει η στατιστική, έχει 16 άψογες εξόδους, ο Σλοβάκος Ντουμπράβκα 14, ο Στρακόσια 13.

Η ειδική δουλειά

Οι τερματοφύλακες δουλεύουν λίγο με τις ομάδες και πολύ με τους προπονητές τους, δηλαδή δουλεύουν μόνοι τους. Η βελτίωσή τους ήταν πάντα θέμα δουλειάς, μιας δουλειάς που αποδίδει πλέον καταπληκτικά. Η πρόοδος σε κάθε τομέα είναι φανερή και το εντυπωσιακό είναι ότι αφορά σχεδόν όλους. Ισως η δουλειά του προπονητή τερματοφυλάκων να είναι στάνταρ – όλοι να μαθαίνουν στους τερματοφύλακες που δουλεύουν τα ίδια πράγματα. Ισως όμως και όλοι αυτή η φανερή πρόοδος να έχει να κάνει με μια εξειδίκευση (μια ειδική δουλειά δηλαδή) που ξεπερνά τα συνηθισμένα. Παλιά μιλούσαμε για σχολές τερματοφυλάκων: τώρα φανερά όποιος δουλεύει γίνεται καλύτερος χωρίς να εξαρτάται από κανένα. Τον αμυντικό μπορεί να τον εκθέσει ένας προπονητής που του ζητά να κάνει όσα δεν μπορεί. Τον κυνηγό μπορεί να τον καταστρέψει μια ομάδα που δεν ξέρει να δημιουργεί. Ο τερματοφύλακας είναι μόνος με τον προπονητή του: μόνος προσπαθεί, μόνος  προοδεύει. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό για όποιο παιδί θέλει να κάνει καριέρα.