Λίγο πριν το τέλος του ματς της Πορτογαλίας με το Μαρόκο ο τηλεσκηνοθέτης μας χάρισε ένα κοντινό πλάνο του Κριστιάνο Ρονάλντο. Τον είδαμε να κλείνει τα μάτια, σχεδόν από απόγνωση. Θέλησε να δείξει συντετριμμένος από τον επικείμενο αποκλεισμό, θλιμμένος όσο ποτέ. Πλην όμως, κάτω από τα κλειστά του μάτιαμ διέκρινε κανείς ένα μειδίαμα – το είδος του χαμόγελου που κρατά μέσα του όποιος κομμάτι χαιρέκακα νιώθει ένα είδος δικαίωσης μπροστά σε μια καταστροφή: ο αποκλεισμός της Πορτογαλίας από το Μαρόκο μετά την ήττα με 1-0 απέδειξε πως δεν αρκούσε η απουσία του από την αρχική ενδεκάδα για να γίνουν όλα καταπληκτικά – αλλά ποιος πέρα από τον ίδιο μπορεί για αυτό να νοιάζεται; Λίγα λεπτά αργότερα ο Πορτογάλος σταρ φάνηκε να κλαίει περπατώντας στο διάδρομο των αποδυτηρίων χωρίς ένα συμπαίκτη δίπλα του. Αλλά ποιος ξέρει γιατί ακριβώς. Ίσως για να δείξει ότι συμμερίζεται τον πόνο της χώρας, ίσως γιατί τελείωσε το μουντιάλ με τον χειρότερο τρόπο. Αλλά τι νόημα έχει να προσπαθείς να καταλάβεις τον Ρονάλντο, όταν το θέμα είναι η ιστορική πρόκριση του Μαρόκου στα ημιτελικά; Αν κάτι θα θυμόμαστε για αυτόν, μετά το μουντιάλ του Κατάρ είναι ότι μάλλον αρκετά ασχολήθηκαν όλοι μαζί του. Δεν είναι ούτε επιζήμιος, ούτε λυτρωτής. Είναι απλά κάποιος που αρνείται να καταλάβει ότι μεγάλωσε. Το υπαρξιακό του πρόβλημα έχει ενδιαφέρον, αλλά όχι το χθεσινό βράδυ: αυτό ανήκει στο Μαρόκο.  

 Το αριστούργημα του Βαλίντ      

Η επιτυχία του Μαρόκου είναι η καλύτερη απόδειξη πως υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν σπουδαία πράγματα στο ποδόσφαιρο και μακριά από την Ευρώπη και πρέπει να τους σεβόμαστε. Μετά το τέλος του ματς Κροατία – Μαρόκο 0-0 τα συμπεράσματα των σχολιαστών ήταν ότι είδαμε ένα ματς ανάμεσα σε δυο ομάδες που δεν θα πάνε μακριά: βρίσκονται στους ημιτελικούς και οι δυο! Το Μαρόκο το χρωστά στον προπονητή του, κυρίως γιατί βρήκε την ομάδα του σε κατάσταση χάους, πριν την αναλάβει λίγο πριν την έναρξη του μουντιάλ κι έβαλε τάξη γρήγορα.   

Ο Βαλίντ Ρεγκραγκί βρέθηκε ξαφνικά στο τιμόνι του Μαρόκου, μετά τη φυγή του Βαχίντ Χαλίλχοζιτς τον περασμένο Αύγουστο και την άρνηση του Ιταλού Βάλτερ Ματζάρι να αναλάβει πριν από λίγους μήνες. Ο Ρεγκραγκί, που πάντα προπονούσε ομάδες στην πατρίδα του κατά τη διάρκεια της καριέρας του, (εκτός από έναν χρόνο που δούλεψε στο Κατάρ και κέρδισε το πρωτάθλημα με την Αλ Ντουχάιλ), δεν δίστασε λεπτό παρόλο που το κλίμα στην Εθνική ήταν το χειρότερο. Ως παίκτης ήταν ένας κανονικός αμυντικός, που έφτασε αργά στο γαλλικό πρωτάθλημα (ντεμπούτο στα 24) αλλά και στην Εθνική όπου πρωτόπαιξε σε ηλικία 27 χρονών, φτάνοντας μαζί της στο Κύπελλο Εθνών Αφρικής του 2004: κέρδισε μια θέση στην καλύτερη ενδεκάδα της διοργάνωσης, αλλά όχι και το τρόπαιο. Με περίπου ενενήντα συμμετοχές στη Ligue 1 και περίπου 250 ως επαγγελματίας ο Ρεγκραγκί πίστεψε πως ως προπονητής θα τα καταφέρει καλύτερα: κι έτσι κι έγινε. Μέχρι στιγμής έχει κερδίσει τρία πρωταθλήματα Μαρόκου, ένα στο Κατάρ και ένα Τσάμπιονς λιγκ Αφρικής με τη Βιδάδ της Καζαμπλάνκα. Αυτές οι επιτυχίες του είναι σημαντικές: οι παίκτες του είδαν στο πρόσωπό τουμ όχι μια λύση ανάγκης, (μολονότι κάτι τέτοιο ήταν…) αλλά τον καλύτερο προπονητή της χώρας – έναν που οφείλουν να σέβονται.  

Ο Ρεγκραγκί έφτασε στο Παγκόσμιο Κύπελλο, έχοντας οδηγήσει την ομάδα του μόνο σε τρία παιχνίδια. Τρία γκολ στη Γεωργία, δύο στη Χιλή και ένα 0-0 με την Παραγουάη μαρτυρούσαν πως το Μαρόκο θα είναι σκληρό καρύδι. Όμως το καλό δεν ήταν τα αποτελέσματα στα φιλικά: ήταν όλη η προηγούμενη δουλειά του. Πρώτα έφερε πίσω τους Ζίγιες και  τον Μαζράουι: και οι δυο είχαν μπει αντίο στην Εθνική μετά από καυγάδες με τον Χαλίλχοζιτς. Επειτα στήριξε παίκτες που στις ομάδες τους δεν αγωνίζονταν: ο Αμάλα είναι εκτός ομάδας εδώ και μήνες και δεν υπολογίζεται στη Σταντάρ Λιέγης. Τέλος κάλεσε κάποιους που δεν έμοιαζαν έτοιμοι για μουντιάλ: ο Σαμπίρι κάνει κακή σεζόν με τη Σαμπντόρια, ο Ουνάχι, είναι τελευταίος στο γαλλικό πρωτάθλημα με την Ανζέ, ο Βαλίντ Σεντίρα χαλάει κόσμο αλλά στο Μπάρι – στην ιταλική Β΄ Εθνική. Ο Ρεγκραγκί εμφάνισε στο μουντιάλ μια ομάδα που παίζει για αυτόν διότι οι σχέσεις που έχει με τους παίκτες είναι μοναδικές: η μόρφωση του (έχει σπουδάσει οικονομικά και κοινωνιολογία) τον βοηθά – το Μαρόκο είναι μια μικρή πολυεθνική, η απόδειξη του πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος. Κάποτε μιλούσαμε για τους παίκτες της Γαλλίας, της Ολλανδίας, ακόμα και της Γερμανίας και τονίζαμε ότι σε αυτές αγωνίζονταν πολλοί γιοί μεταναστών – αρκετοί από τους παίκτες που αποτελούσαν αυτές τις Εθνικές είχαν γεννηθεί σε χώρες διαφορετικές, ακόμα το βλέπουμε. Όμως το βλέπουμε και σε χώρες όπως το Μαρόκο. Ο Χακίμι γεννήθηκε στη Μαδρίτη, ο Μπουνού στο Μόντρεαλ, ο Μπουφάλ στο Παρίσι, ο Σεντίρα στο Λορέτο, ο Αμάλα λίγο έξω από τις Βρυξέλες, ο ίδιος ο κόουτς Βαλίντ Ρεγραγκί στο Ιλ ντε Φρανς, περίπου τριάντα χιλιόμετρα από το Παρίσι. Μόνο κάποιος που τους καταλαβαίνει μπορεί να τους κάνει ομάδα.

Μια απλή συνταγή

Η συνταγή του Ρεγκραγκί είναι απλή: σπουδαία άμυνα, τρεις πολεμιστές στη μεσαία γραμμή (Σοφιάν Αμραμπάτ, Ουναχί και Αμάλα βγάζουν μάτια), τρέξιμο από τους κυνηγούς – όλο αυτό μοιάζει τόσο πολύ με το ποδόσφαιρο της Ελλάδας το 2004 ώστε και το γκολ του Ελ Νεσίρι χθες θύμισε το γκολ του Χαριστέα επίσης στους Πορτογάλους στον τελικό της Εθνικής μας σε εκείνο το μαγικό τουρνουά – πάλι υπάρχει μια λάθος έξοδος τερματοφύλακα. Το Μαρόκο δεν φοβάται τίποτα και κανένα: δεν φοβήθηκε χθες όταν έφυγε από το ματς ο χαρισματικός αρχηγός της άμυνας του, ο πληγωμένος Ρομέν Σαϊς της Μπεσίκτας, δεν φοβήθηκε όταν έμεινε με δέκα παίκτες, δεν φοβήθηκε όταν μπήκε ο Ρονάλντο. Ο Μπόνο κατέβασε ρολά και μπροστά του υπήρχε μια ενδεκάδα με παίκτες που ο ένας έπαιζαν για τον άλλο. Κι αυτό είναι πρώτα από όλα η καθόλου αυτονόητη προσφορά του προπονητή του στην εθνική αποστολή. Ολοι για έναν κι ένας για όλους.

Που ήταν ο Σάντος;

Μπορεί να πει κανείς κάτι τέτοιο για την Πορτογαλία του Φερνάντο Σάντος; Οσο κι αν αγαπάει κάποιος τον καλό προπονητή της όχι. Τον Σάντος τον παρέσυρε η θύελλα που λέγεται Κριστιάνο Ρονάλντο. Η σημαντική στιγμή του μάστρο Σάντος στο τουρνουά ήταν η απόφασή του να μην ξεκινήσει ο Ρονάλντο με την Ελβετία. Όμως ο αποκλεισμός ενός τέτοιου ποδοσφαιριστή μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο για τους υπόλοιπους μόνο μια φορά: στο επόμενο ματς θα φανεί αμέσως η απουσία του, όχι γιατί είναι σε σπουδαία κατάσταση, αλλά γιατί είναι δύσκολο να αλλάξει ξαφνικά προς το καλύτερο η επιθετική λειτουργία μιας ομάδας, όταν αυτή είναι στημένη πάνω σε ένα απόντα. Αν ο Ρονάλντο δεν μπορούσε να σηκώσει την Πορτογαλία κι έπρεπε να είναι ο καλός αναπληρωματικός της αυτό έπρεπε να είναι ξεκάθαρο πριν το τουρνουά ξεκινήσει: ο Σάντος έπρεπε να παρουσιάσει μια ομάδα έτοιμη και ικανή να παίζει χωρίς αυτόν βασικό. Δεν το έκανε. Αντέδρασε στο παιδιάστικο ξέσπασμά του Κριστιάνο και τον άφησε εκτός. Χθες όταν η Πορτογαλία ήταν πίσω στο σκορ του ζήτησε να παίξει τον ρόλο του σωτήρα. Ακόμα και για κάποιον σαν τον Κριστιάνο το να γίνει «από μηχανής Θεός» ενώ ήταν τρεις μέρες πριν αποδιοπομπαίος τράγος, ήταν αδύνατο. Μια τελική του προσπάθεια ήταν εύκολη δουλειά για το Μπόνο, που έχει το βλέμμα του ανθρώπου που δεν έχει φοβηθεί άλλα κι άλλα, όχι στο χθεσινό ματς, αλλά στη ζωή του ολόκληρη.

Η Πορτογαλία εμφάνισε στο μουντιάλ ένα κανονικό σήριαλ. Η ιστορία του Ρονάλντο είχε πρωταγωνιστή, είχε υπέροχους καριερίστες σε δεύτερους ρόλους, είχε σενάριο με ανατροπές, είχε πολλά επεισόδια και είχε φινάλε με εκπλήξεις. Ηταν μια υπέροχη παραγωγή που καθήλωσε την οικουμένη– λίγο fiction και λίγο reality. Αλλά στο Κατάρ παίζεται ποδόσφαιρο. Δυστυχώς για τους Πορτογάλους...