Γιατί αποτυγχάνουν ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ στην Ευρώπη; Η απλούστερη των απαντήσεων τελικά είναι ότι αυτό συμβαίνει γιατί εμφανίζονται με ομάδες που δεν είναι φτιαγμένες για να σταθούν καλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεν είναι ότι δεν θέλουν να τα πάνε καλύτερα – το θέλουν και πάρα πολύ. Αλλά μοιάζουν ομάδες που διοικούνται από διοικήσεις εντελώς ξεκομμένες από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Παντελής έλλειψη σχεδίου  

Στο ποδόσφαιρο δεν είναι όλα θέμα χρημάτων: αν ήταν, ο ΠΑΟΚ του Ιβάν Σαββίδη θα έπρεπε να έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τον ΠΑΟΚ του Θόδωρου Ζαγοράκη στην Ευρώπη. Αν αυτό δεν ισχύει, είναι γιατί λείπει πάρα πολύ η γνώση της κατασκευής μιας ομάδας που να μπορεί να είναι ευρωπαϊκά αξιόπιστη – φυσικά φταίει και η αδυναμία στην διαχείρισή της.

Ο ΠΑΟΚ τα τελευταία χρόνια έχει πετύχει πολλά και σημαντικά. Αλλά το κόστος αυτής της αύξησης της δύναμής του στην Ελλάδα είναι οι ευρωπαϊκές του αποτυχίες. Οποιοι διοικούν τον ΠΑΟΚ μπόλιασαν την ομάδα στη λογική ότι αυτό που μετράει είναι μόνο το ελληνικό πρωτάθλημα – αντιμετώπισαν π.χ αποκλεισμούς από την Βίντι και την Μπάτε Μπορίσοφ σαν κάτι απολύτως λογικό, αφού η ομάδα έχει άλλους στόχους. Θα το καταλάβαινα, αν την ίδια στιγμή δεν έβαζαν ως στόχο το να μπει η ομάδα στο Τσάμπιονς λιγκ: μιλάμε για σχιζοφρένεια! Είναι σαν να ζητάς από ένα παιδάκι, που του λες να μην διαβάζει στο δημοτικό, να πάει να δώσει πανελλήνιες.

Πέρα από την πλάκα η αντιφατικότητα αυτή σκοτώνει κάθε χρόνο τον ΠΑΟΚ. Η είσοδος στο Τσάμπιονς λιγκ προβάλλεται ως κάτι απαραίτητο για τα οικονομικά της ομάδας. Δεν αντιμετωπίζεται ως ένα είδος διάκρισης (στην οποία πρέπει να φτάσεις με σταθερά βήματα ανεβαίνοντας επίπεδο) αλλά σαν ριφιφί που πρέπει να γίνει για να βρεθούν λεφτά! Για να μπεις στο Τσάμπιονς λιγκ, περνώντας προκριματικούς πρέπει ευρωπαϊκά να μεγαλώσεις, δηλαδή να τα καταφέρεις σε αποστολές μικρότερες: αυτό έκαναν η Φερεντσβάρος, η Μίτιλαντ, η Σάλτσμπουργκ, η Σλάβια Πράγας, η Μπασακσεχίρ, η Βασιλεία παλιότερα, ο ΑΠΟΕΛ, η Κοπεγχάγη κτλ. Προόδευσαν στο Γιουρόπα λιγκ, πέρασαν προκριματικούς, πήραν προκρίσεις από ομίλους και έφτασαν στην μεγάλη διοργάνωση ωριμάζοντας. Το έβαλαν στόχο και τον στόχο τον υπηρέτησαν αγωνιστικά: στον ΠΑΟΚ πιστεύουν ότι με κάποιο μαγικό τρόπο το πράγμα θα κάτσει! Αν δεν κάτσει, καληνύχτα κι όνειρα γλυκά.

Μια ομάδα πρέπει να συνηθίσει να αγωνίζεται στην Ευρώπη, αν αυτό δεν συμβεί δεν προοδεύει. Στον ΠΑΟΚ οι διοικητικοί παράγοντες συγχωρούν διαρκώς όλες τις ευρωπαϊκές αποτυχίες, είτε με δικαιολογίες, είτε γιατί καταλαβαίνουν ότι η ομάδα πληρώνει δικά τους λάθη. Φέτος πριν τα ματς με την Κρασνοντάρ άφησαν τον Ακπομ να φύγει και μετά την ισοπαλία με τη Γρανάδα άλλαξαν προπονητή για να πάρουν τον Πάμπλο Γκαρσία, που πρέπει να μάθει τι είναι τα ευρωπαϊκά ματς. Με κόστος ένα αποκλεισμό από την Ομόνοια.

Είχε φτιάξει κάτι και το χάλασε

Η ΑΕΚ έχει άλλου τύπου προβλήματα στις ευρωπαϊκές της περιπέτειες. Η ΑΕΚ το 2017 είχε φτιάξει μια καλή μαχητική ομάδα που έκανε βηματάκια προόδου. Τα πήγε καλούτσικα μια χρονιά στο Γιουρόπα λιγκ, πέρασε με άγχος προκριματικούς στο Τσάμπιονς λιγκ και έφτασε στη μεγάλη διοργάνωση, όπου δεν έκανε πόντο, δείχνοντας μια συμπεριφορά πρωτάρας. Αλλά αντί την ομάδα του 2018- 19 να την ενισχύσει, σχεδόν την διέλυσε κι όχι γιατί οι παίκτες της έφεραν χρήματα γιατι πωλήθηκαν σε ευρωπαϊκές ομάδες. Η άμυνα της άλλαξε εντελώς: σήμερα δεν υπάρχει ούτε Βράνιες, ούτε Γκάλο, ούτε καν Λαμπρόπουλος. Από την κάποτε δυνατή μεσαία της γραμμή έμειναν μόνο ο Μάνταλος και ο Σιμόες. Στην επίθεση κάθε χρόνο αλλάζουν τα φορ και οι ακραίοι. Και μαζί φυσικά και οι προπονητές και οι τεχνικοί διευθυντές.

Δεν είναι ποτέ εύκολο να κάνει μια ομάδα ένα νέο ξεκίνημα. Μέχρι η ομάδα να βρει μια σειρά κινδυνεύει καλοκαιριάτικα να αποκλειστεί: αυτό συνέβη πέρυσι. Κι όταν βάζεις στοιχήματα (επιλέγοντας να έχεις πολλούς παίκτες κι όχι παίκτες που κάνουν τη διαφορά) είναι αρκετά πιθανό τα στοιχήματα να τα χάσεις: αν αυτό συμβεί έρχονται ήττες από τη Ζόρια και τη Μπράγκα – στην Ευρώπη δεν γλυτώνεις γιατί όλοι βλέπουν τις αδυναμίες σου και τις χτυπάνε.

Αυτό που φέτος συνέβη στην ΑΕΚ ποδοσφαιρικά είναι απολύτως φυσιολογικό, αρκεί να δεις ποιοι παίζουν στην επίθεση και ποιοι στην άμυνα. Αν ο Μάσιμο Καρέρα προσπαθεί να βρει μια άμυνα είναι γιατί έχει στα χέρια του πολλούς ίδιους μέτριους για τα ευρωπαϊκά στάνταρ παίκτες. Ποιος ανάμεσα στους Μπακάκη, Βασιλαντανώπουλο, Παουλίνιο είναι καλύτερος; Εμένα μου φαίνονται και οι τρεις λιγότερο καλοί από το Γκάλο. Ποιος ανάμεσα στους Λόπεθ και Ινσούα θα έπαιζε στη Μπράγκα; Για τα στόπερ δεν λέω τίποτα: το ότι ο Σβάρνας π.χ έφτασε να παίξει στην Εθνική, δεν σημαίνει ότι είναι και επιπέδου Γιουρόπα λιγκ.       

Η σιωπή των αθλητικογράφων

Ο κόσμος σοκάρεται με τις τριάρες, τις τεσσάρες και τις ήττες από την Ομόνοια και γιατί οι εμείς οι αθλητικογράφοι συμμετέχοντας στο σκηνοθετημένο παιγνίδι των φαντασιώσεων των ΠΑΕ, το καλοκαίρι ή δεν λέμε πλέον τίποτα για όσους νέους παίκτες έρχονται (εγώ πχ) ή τους παρουσιάζουμε όλους σαν «λαβράκια» κτλ. Συμβαίνει κάτι απλό: κανείς δεν θέλει να βρει το μπελά του από διοικήσεις και οπαδούς, οπότε προτιμά να μην μιλάει ή να μιλάει για «έξυπνες κινήσεις», «τρομερά κόλπα τεχνικών διευθυντών», κτλ. Κάποιοι νομίζουν πως άρρωστοι οπαδοί δημοσιογράφοι αυτά τα πιστεύουν – ίσως να είναι κι έτσι, αλλά δεν έχει και τόση σημασία: σημασία έχει ότι τελικά καλλιεργείται στην κοινή γνώμη η φαντασίωση για ομάδες δυνατότερες, έτοιμες να κάνουν στην Ευρώπη καταπληκτικά πράγματα κτλ κτλ. Το εμπόριο των φαντασιώσεων βολεύει τις ΠΑΕ. Αλλά δημιουργεί κακές συνθήκες εργασίας για προπονητές.

Όταν λες ότι όλοι οι παίκτες που έρχονται είναι καλοί, το ρόστερ πλήρες (άντε να χρειάζεται ένα παίκτη…), ο τεχνικός διευθυντής θαυματοποιός κτλ μόλις έρθουν οι πρώτες σφαλιάρες η μόνη σου λύση είναι να στήσεις στον τοίχο τον προπονητή. Σου φταίει ο Φερέιρα που είναι φοβιτσιάρης, ο Καρέρα που παίζει 5-3-2, ο Καρντόσο που έφερε Πορτογάλους κτλ κτλ. Ο προπονητής φεύγει, ένας άλλος έρχεται, η ομάδα συνεχίζει τα ίδια λάθη, στο πρωτάθλημα κερδίζει κάνοντας περιπάτους τις Λαμίες και τους Απόλλωνες – άμα χρειαστεί και με τρία πέναλτι. Και την επόμενη σεζόν στην Ευρώπη πάλι κυνηγάς την ουρά σου. Ο ΠΑΟΚ και η ΑΕΚ μπορεί να κατακτήσουν το πρωτάθλημα. Του χρόνου δύσκολα θα χουν καλύτερες ομάδες όμως.  

Η συνταγή είναι απλή

Μια ελληνική ομάδα για να περπατήσει αξιοπρεπώς στην Ευρώπη χρειάζεται πρώτα από όλα έμπειρους και ικανούς αμυντικούς: είναι κανόνας. Πέρασαν οι καιροί που ελληνόπουλα, που είχαν μια μαχητικότητα, μπορούσαν να σταθούν καλά: τώρα όλες οι ομάδες έχουν στην επίθεση τους πολλούς και καλούς παίκτες. Μια ελληνική ομάδα χρειάζεται επίσης ένα προπονητή που τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις να τις ξέρει ή που να έρχεται από ένα σπουδαιότερο πρωτάθλημα από το δικό μας: αν θες να «φτιάξεις» προπονητές, θα το πληρώσεις ακριβά.

Τίποτα δεν γίνεται στην Ευρώπη χωρίς σχέδιο, αλλά για να γίνει αυτό κάποιος πρέπει να το κάνει. Στην Ελλάδα σχέδιο πρωταθλητισμού είναι οι Ενώσεις, οι γραμμένοι και οι ξεγραμμένοι, οι Φωτιάδες και οι Σιδηρόπουλοι: στην Ευρώπη αυτά δεν μετράνε, ποτέ δεν μετρούσαν.

Η ιστορία δείχνει πως φυσικά και μπορείς να το πάρεις το πρωτάθλημα: αλλά με τόσα που θα ξοδέψεις, σε κανα χρόνο θα ψάχνεις να πουλήσεις κανένα ποδοσφαιριστή, μπας και γλυτώσεις την χρεοκοπία. Γιατί λεφτά φέρνουν μόνο οι ευρωπαϊκές διοργανώσεις και χωρίς αυτά δεν υπάρχει πρόοδος. Στον ΠΑΟΚ και στην ΑΕΚ αρέσουν οι συγκρίσεις με τον Ολυμπιακό. Το κακό είναι ότι κάνουν τις λάθος συγκρίσεις. Τα τελευταία είκοσι χρόνια π.χ ζηλεύουν τις συμμετοχές του στο Τσάμπιονς λιγκ. Θα πρεπε να ζηλεύουν τις συμμετοχές του στο Γιουρόπα λιγκ, γιατί όποτε βρέθηκε σε όμιλό του πέρασε πάντα. Το 2009 διέλυσε την Μπενφίκα και την Χέρτα. Το 2016 είχε προκριθεί από την τέταρτη ήδη αγωνιστική. Το 2018 απέκλεισε τη Μίλαν. Αν ο Ολυμπιακός αγωνίζεται στο Τσάμπιονς λιγκ είναι γιατί στους ομίλους του Γιουρόπα λιγκ κάνει απλά κι ωραία τη δουλειά του. Ας τη μάθουν αυτή τη δουλειά και οι άλλοι. Γιατί τώρα απλά δεν  ξέρουν τίποτα…