Πέρασαν είκοσι χρόνια από το θάνατο της Αλίκης Βουγιουκλάκη και ήταν λογικό η επέτειος να τιμηθεί με αφιερώματα: περίμενα για να είμαι ειλικρινής και περισσότερα. Ο Θανάσης Νιάρχος έγραψε στα Νέα μεσοβδόμαδα ότι η Βουγιουκλάκη χαρακτήρισε μια ολόκληρη εποχή και για αυτό – μας αρέσει δεν μας αρέσει – υπήρξε «πρόσωπο ιστορικό». Δεν διαφωνώ, απλά αναρωτιέμαι αν από την εποχή αυτή θα καταφέρουμε να ξεφύγουμε ποτέ.

Θυμάμαι την πρώτη φορά που είδα την Βουγιουκλάκη στο θέατρο – πήγαινα ακόμα στο Γυμνάσιο, ούτε θυμάμαι πως βρέθηκα εκεί. Επαιζε το «Ωραία μου κυρία» με «Πυγμαλίωνα» πάντα τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, το ζευγάρι ζούσε μια καλλιτεχνική επανασύνδεση εισπρακτικά απολύτως επιτυχημένη. Παρόλο που το έργο δεν το προέβλεπε (αλλά τι σημασία είχε ποτέ το έργο…) η Αλίκη άλλαζε ρούχα σε κάθε της έξοδο και η ταχύτητα στις αλλαγές ήταν το μόνο που μου χε μείνει από την παράσταση – αυτό και φυσικά το ντελίριο των θεατών που την αποθέωσαν και που ήταν στην πλειοψηφία τους γυναίκες που θα θελαν να είναι η Αλίκη – για να είμαι ειλικρινής και κάμποσοι από τους άνδρες θεατές της παράστασης το ίδιο θα ήθελαν. Δεν θυμάμαι καμία άλλη ελληνίδα ηθοποιό που να αντιμετωπίζεται από τον κόσμο (της) με τρόπους που θα ζήλευαν και οι ροκ σταρ. Ηταν κάθε βράδυ έτσι.

Σουξέ με ψυχή

Οι ατελείωτοι θαυμαστές της Βουγιουκλάκη φρόντισαν μετά το θάνατό της να την αγιοποιήσουν εκδίδοντας βιβλία για τη ζωή της, διακινώντας μεγάλες ανείπωτες ιστορίες, τονίζοντας τα ιστορικά της ρεκόρ εισπράξεων και εισιτηρίων στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Είχα πάντα την υποψία ότι αυτά τα ρεκόρ ήταν κυρίως που έκαναν την εθνική μας σταρ πολύ αγαπητή σε μια μερίδα των ελλήνων διανοούμενων που στη δεκαετία του 60 και του 70 δεν είχαν κανένα πρόβλημα να συνεργαστούν μαζί της, να την σκηνοθετήσουν ή να της γράψουν μουσική. Κάποιοι, όπως ο Μάνος Χατζηδάκης πχ μετά αποκήρυξαν αυτές τις συνεργασίες: κι αυτά ήταν πάντα χρήσιμα στο μύθο της. Ο μύθος της ήταν άλλωστε η πραγματική δουλειά της. Τη θυμάμαι πάντα να σκηνοθετεί έξοχα τις δημόσιες εμφανίσεις της για να προκαλεί πάντα συζητήσεις: είτε έδινε συνεντεύξεις στο Χατζηνικολάου αποκαλύπτοντας με τριάντα χρόνια καθυστέρηση τις σχέσεις της με το βασιλιά, είτε ξεσήκωνε την Αυτοκίνηση με το Βλάση Μπονάτσο, είτε γίνονταν καστανή για περιορισμένο αριθμό εμφανίσεων για να παίξει τη Φιλουμένα Ματουράνο, η Αλίκη ζούσε για τη λάμψη της δημοσιότητας κι έμεινε κάτω από τους προβολείς πάντα νέα. Η Βουγιουκλάκη που δίχαζε και η Βουγιουκλάκη που λατρεύονταν, δεν είχαν μεγάλες διαφορές: ο σκοπός και των δυο ήταν πάντα οι συζητήσεις και τα πάθη κι αυτός είναι ο ευκολότερος τρόπος για να κάνεις σουξέ. Η Αλίκη στο σουξέ είχε πουλήσει την ψυχή της: ας μην την επικρίνουμε για αυτό. Αλλωστε δεν νομίζω ότι η επιτυχία της ήταν ο λόγος που είκοσι χρόνια μετά το θάνατό της ασχολούνται μαζί της: στην περίπτωσή της η επιρροή σε αυτό που λέμε ελληνική κοινωνία ξεπέρασε και την ίδια – πόσο μάλλον τη επιτυχία της ή τις καπριτσιόζικες ιστορίες της που μυρίζουν πλέον ναφθαλίνη.

Μακριά από διεθνείς συνταγές

Τι ήταν η Αλίκη; Τη δεκαετία του ΄60 η εγχώρια κινηματογραφική βιομηχανία, υπό τη διεύθυνση του μεγάλου κινηματογραφόφιλου Φίνου, δημιουργούσε ελληνικά είδωλα ακολουθώντας τις διεθνείς συνταγές. Ο Κούρκουλος ήταν λίγο Ντελόν και λίγο Μπράντο. Η Καρέζη, στα κωμικά της, μια ελληνική έκδοση της Οντρεϊ Χέρμπορν. Ο Καζάκος έρχονταν από τα νουάρ και τα γουέστερν. Η Λάσκαρη ήταν η δική μας Μπαρντό – είναι εύκολο να ψάξεις να βρεις αναλογίες. Εκτός αυτής της διαδικασίας μείνανε οι έλληνες κωμικοί, γιατί το χιούμορ έχει παντού εθνικές ιδιοτυπίες, και φυσικά η Αλίκη. Χαριτωμένη περισσότερο από σέξι, ξανθιά κυρίως για να ξεχωρίζει, τσαχπίνα και συνήθως στο μυαλό όλων πλουσιοκόριτσο, η Αλίκη έπαιζε τον ίδιο πάντα ρόλο: αυτόν της Αλίκης, ένα ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της ελληνίδας που ένοιωθε πρωταγωνίστρια. Η ταύτιση ενός τεράστιου τμήματος των θηλυκών της Ελλάδας με την Αλίκη υπήρξε η μεγαλύτερη στην ιστορία και πιστεύω κάτι μοναδικό πανευρωπαϊκά. Η Αλίκη δεν ήταν μια απλή ηθοποιός, δεν ήταν η εθνική σταρ, ήταν κάτι μεγαλύτερο: η ιέρεια του γυναικείου life style, η φιλενάδα στην οποία όλες ήθελαν να μοιάσουν, η εθνική σουσουράδα σε μια χώρα που σουσουράδες ήθελαν να είναι όλες σχεδόν. Δεκαετίες αργότερα από το πρώτο της σουξέ η Αλίκη εξακολουθεί να κρατά αιχμάλωτο το γυναικείο πληθυσμό της Ελλάδας καθώς οι ταινίες της εξακολουθούν να παίζονται στην τηλεόραση: το σύνδρομο της Αλίκης εξακολουθεί να είναι ασθένεια ή λύτρωση του γυναικείου πληθυσμού κι ας έχει φύγει η Βουγιουκλάκη από τη ζωή εδώ και είκοσι χρόνια.

Λένε ότι το I wanna be Αλίκη δεν είναι τόσο πολύ της μόδας. Διαφωνώ – πάντα υπάρχει, μην έχετε αμφιβολία. Υπάρχει στους πάνω από 500 χιλιάδες followers της Μενεγάκη, στο ξανθό που κατακλύζει την τηλεόραση, στην τσαχπινιά που παραμένει διαβατήριο επιτυχίας στις θεατρικές σκηνές και στις παρέες. Οσο η ελληνίδα μάνα θα είναι στο μυαλό της η Αλίκη που ήταν (ή η Αλίκη που δεν έγινε) τόσο η Βουγιουκλάκη θα παραμένει επίκαιρη, αφού οι καλές κόρες τα βηματάκια της μαμάς ακολουθούν ειδικά στην αρχή. Σε αυτό το δρόμο η Αλίκη τις περιμένει όλες. Ιστορική προσωπικότητα, αλλά κυρίως θηλυκή πρόταση – ελληνική επιτυχημένη εκδοχή. Τουλάχιστον για τα λατρεμένα μικροαστικά μας στάνταρ.

Δεν την άντεχα, αλλά…

Μεγάλωσα συναντώντας παντού αυτή την Αλίκη, πίστευα ότι με κυνηγούσε - μας κυνηγούσε. Την έχω δει να γελάει σε παρέες, να κάνει το σόου της σε κάθε ευκαιρία, την ερωτεύτηκα ενώ αυτή έψαχνε πάντα ένα Παπαμιχαήλ, την κούρασα και με κούρασε κι όλα αυτά έχουν συμβεί σε όλους μας. Δεν άντεχα την ενοχική ηδυπάθεια της, το σκηνοθετημένο νάζι της, τα ματάκια που ανοιγοκλείνουν, την εξυπνάδα που συνήθως κάλυπτε την άγνοια. Την έβρισκα αρχικά ανυπόφορη, ψεύτικη, κατεργάρα, τη θεωρούσα κακό συναπάντημα, αλλά ήταν αδύνατο να την αποφύγω, αφού κάθε ελληνίδα την κουβαλούσε μέσα της. Με τον καιρό έμαθα να την καταλαβαίνω, αν όχι και να τη κατανοώ. Παραδόθηκα, αφού δεν μπορούσα να κάνω κι αλλιώς. Είκοσι χρόνια μετά τη φυγή της η Αλίκη είναι ζωντανή στην καρδιά κάθε ελληνίδας και δύσκολα θα γλυτώσουμε από δαύτην. Ας το παραδεχτούμε, τσα τσα τσα…