Έβλεπα χθες βράδυ τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ να κερδίσει την Αρσεναλ για το κύπελλο Αγγλίας και αναρωτιόμουν τι να κάνει τώρα, τι να σκέφτεται και τι να λέει ο Ζοζέ Μουρίνιο στους φίλους του. Εχεις σίγουρα πολλούς τίτλους στο βιογραφικό του ο Πορτογάλος – ώρα είναι να προσθέσει ένα ακόμα: του προπονητή που περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο πρόδωσαν κάποτε οι παίκτες του.

Ενας έξυπνος άνθρωπος

Εχω δει πολλές μεταμορφώσεις ομάδων όταν αλλάζουν προπονητές: κάπου είναι και λογικό αφού οι παίκτες θέλουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του νεοφερμένου κόουτς και δίνουν το κάτι παραπάνω. Αλλά αυτό που συμβαίνει με την εφετινή Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είναι στα όρια του εξωφρενικού: δεν έχουμε να κάνουμε με μεταμόρφωση, έχουμε να κάνουμε με την απόλυτη αυτοδιαχείριση της ομάδας. Οι παίκτες της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ παίζουν για να αποδείξουν ότι είναι σημαντικότεροι από τον προπονητή που είχανε και ότι κακώς αυτό δεν είχε εκτιμηθεί: θα λεγα μάλιστα ότι παίζουν για να αποδείξουν ότι είναι σημαντικότεροι από οποιονδήποτε προπονητή, πως δεν τον χρειάζονται. Ο Όλε Γκούναρ Σόλσκιερ είναι αναμφίβολα ένας έξυπνος άνθρωπος, αλλά στη θέση του θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε. Ο ίδιος δεν έχει πειράξει το παραμικρό – απλά έχει την τύχη να διαδεχθεί κάποιον που οι παίκτες είχαν αποφασίσει να απολύσουν. Πιθανότατα μάλιστα όχι για τους ίδιους λόγους.

Ένα ζήτημα ηθικής  

Θυμόσαστε όσους έλεγαν ότι το πρόβλημα του Μουρίνιο είναι η αγάπη του για την άμυνα, το ξεπερασμένο του ποδόσφαιρο που βασίζεται μόνο σε αντεπιθέσεις, η κακή του νοοτροπία κτλ κτλ; Λυπάμαι αλλά όσα κάνει η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ τώρα αποδεικνύουν ότι όλα αυτά (ακόμα κι αν ως παρατηρήσεις έχουν κάποια βάση) είναι υπερβολές. Χθες η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ άφησε τη μπάλα στην Αρσεναλ πιο πολύ κι από όσο το έκανε τον καιρό του Πορτογάλου: οι Λονδρέζοι έφτασαν να έχουν κάποια στιγμή 63% κατοχή μπάλας. Στην επίθεση Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ δεν ήταν καταιγιστική, ούτε και πήρε ποτέ μεγάλα ρίσκα: σκόραρε δυο γκολ σε 150 δευτερόλεπτά και το τρίτο με μια αντεπίθεση στην οποία ο Πογκμπά έτρεξε με τη μπάλα στα πόδια 40 μέτρα.

Αν κάποιος δεν ήξερε ότι άλλαξε προπονητή θα έλεγε πως μετά από πολύ κόπο ο Μουρίνιο έφτιαξε την ομάδα που ήθελε. Το ίδιο θα έλεγε αν είχε δει και το ματς με την Τότεναμ πριν από λίγες μέρες, όπου και πάλι τη νίκη την έδωσε στους Κόκκινους Διαβόλους η μαχητικότητα και η αγωνιστικότητα – ό,τι δηλαδή δεν υπήρχε φέτος όσο βρισκόταν εκεί ο Μουρίνιο. Ενας προπονητής μπορεί να κάνει πολλά: αλλά αν οι ποδοσφαιριστές του δεν μάχονται και δεν καταθέτουν στο γήπεδο τίποτα, ο ίδιος είναι χαμένος από χέρι. Εχει συμβεί πολλές φορές, αλλά στη συγκεκριμένη ιστορία είναι τόσο προφανές, ώστε δημιουργεί ένα ζήτημα ηθικής. Δικαιούνται ακριβοπληρωμένοι παίκτες να έχουν μια τέτοια συμπεριφορά; Και δεν είναι η τωρινή τους μεταμόρφωση η απόδειξη ότι αυτοί – πρώτοι από όλους – κατέστρεψαν το πρωτάθλημα της ομάδας που τους χρυσοπληρώνει; Εχουν δικαίωμα να το κάνουν αυτό για ένα γινάτι; Ρωτάω χωρίς, το ομολογώ, να έχω τις απαντήσεις.

Κοιμήθηκε όπως έστρωσε

Υπήρξε κάποια στιγμή (από το 1985 μέχρι το 2005, το υπολογίζω χοντρικά) που στο ποδόσφαιρο η εξουσία του προπονητή υπήρξε απόλυτη: όχι τυχαία αυτό το διάστημα είδαμε και μερικές από τις καλύτερες ομάδες όλων των εποχών. Εκτοτε, και σιγά σιγά, το πράγμα άρχισε ν αλλάζει: όσο μεγάλωναν οι αμοιβές των ποδοσφαιριστών, τόσο μεγάλωνε και ο ρόλος τους. Παραδόξως η αύξηση των αμοιβών των προπονητών δεν οδήγησε το πράγμα σε καμία ισορροπία: ίσα ίσα που όσα έγιναν φέτος στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ με κάνουν να πιστεύω πως για τον Μουρίνιο ήταν πρόβλημα και η τεράστια προσωπική αμοιβή του – οι παίκτες νομίζω θεωρούσαν ότι δεν αξίζει τα λεφτά που παίρνει. Δεν αποκλείω αυτό να το πιστεύουν όλοι οι παίκτες για όλους τους προπονητές και ιστορίες όπως η εφετινή των Κόκκινων Διαβόλων θα μεγαλώσει αυτή την βεβαιότητα. Προς Θεού, δεν τον λυπάμαι τον Μουρίνιο: πιθανότατα έκανε κι αυτός πολλά και μεγάλα λάθη (όπως αποδεικνύεται ένα από τα μεγαλύτερα είναι ότι ζητούσε διαρκώς μεταγραφές…) – στο φινάλε κοιμήθηκε όπως έστρωσε. Αλλά η τωρινή πορεία της ομάδας αποδεικνύει ότι υπήρξε ένα τεράστιο θύμα: ένα τσούρμο νεαροί εκατομμυριούχοι αποφάσισαν να τον εκθέσουν και το έκαναν με τον πιο κυνικό και χυδαίο τρόπο, δηλαδή κοροϊδεύοντας, όσο ήταν αυτός προπονητής και πολεμώντας από τη στιγμή που έφυγε. Όλο αυτό θα ήταν λογικό, (διότι σε τελική ανάλυση μιλάμε για σχέσεις ανάμεσα σε προϊστάμενους και υπαλλήλους), αν δεν είχαμε να κάνουμε με τις τύχες μιας ομάδας: οι παίκτες της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κατέστρεψαν την σεζόν της ομάδας τους και σήμερα αποθεώνονται γιατί κάνουν την δουλειά τους – ότι δηλαδή αρνήθηκαν να κάνουν για μήνες. Τα θερμά μου συγχαρητήρια.

Ο σεβασμός είναι υποχρέωση

Διάβασα πριν λίγες μέρες τα όσα δήλωσε ο Ντέιβιντ Μπλατ, μετά την απόλυση του Γιώργου Μπαρτζώκα από τη Χίμκι. Ο προπονητής του Ολυμπιακού μίλησε για έλλειψη σεβασμού προς το επάγγελμα του προπονητή. Πιθανότατα αναφέρθηκε στον σεβασμό που πρέπει να έχουν οι διοικήσεις κι έχει κάποιο δίκιο – αλλά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα γενικότερο πρόβλημα σεβασμού.

Η ίδια η έκφραση «ο κόουτς έχει κερδίσει τον σεβασμό στα αποδυτήρια» δείχνει πόσο προβληματικά είναι όλα. Η έκφραση «ο προπονητής πρέπει τον σεβασμό να τον κερδίζει» μαρτυρά τη διάθεσή μας να δεχτούμε ότι είναι υποχρέωσή του. Η προσέγγιση είναι εντελώς λάθος. Ο σεβασμός, τουλάχιστον των ποδοσφαιριστών, πρέπει να είναι δεδομένος και πρέπει πρώτα από όλα να θεωρείται υποχρέωση τους, διότι πρέπει να είναι μέρος του κώδικα των αξιών τους. Τι διάβολο αθλητής είσαι όταν δεν σέβεσαι τον προπονητή σου; Εχεις κάθε δικαίωμα, αν κρίνεις ότι δεν σου φέρεται καλά, να συζητήσεις το πρόβλημα σου με την διοίκησή, αλλά στο γήπεδο πρέπει να τα δίνεις όλα. Αν δεν το κάνεις, δεν είσαι αθλητής.

Το μυστικό της ιστορίας

Αυτό νομίζω είναι το μυστικό της ιστορίας. Είναι αθλητές οι τωρινοί ποδοσφαιριστές; Η σωστή απάντηση είναι ότι είναι και αθλητές, αλλά αυτό μοιάζει πια να είναι το μικρότερο κομμάτι του ρόλου τους. Ο επαγγελματίας ποδοσφαιριστής έχει μετεξελιχτεί σε ένα είδος επιχείρησης. Εχει λογιστές, υπεύθυνους επικοινωνίας, αντζέντηδες και λογιών λογιών συμβούλους. Κυρίως έχει ολοένα και περισσότερο λόγο στα δρώμενα της ομάδας. Εχει άποψη για την διοίκηση, φεύγει από την ομάδα όποτε γουστάρει, θέλει να έχει λόγο για τον προπονητή και τις επιλογές του κι όπως αποδεικνύει η περίπτωση της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, δεν θεωρεί δεδομένη την υποχρέωσή του να παίζει για την ομάδα, αν κρίνει ότι κάτι δεν του αρέσει. Προφανώς δεν θεωρεί το σεβασμό ως ένα είδος προσωπικής υποχρέωσης ή τον έχει κι αυτόν τιμολογήσει. Και το αστείο είναι ότι εμείς μιλάμε για στρατηγικές, τακτικές, λάθη των προπονητών και άλλα τέτοια πολλά, ξεχνώντας εντελώς ότι όλα εξαρτιόνται πλέον από τα κέφια διάφορων εκατομμυριούχων με προσωπικές αντζέντες, που ένας Θεός ξέρει τι μυαλά κουβαλάνε.   

Βλέπω την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ να κερδίζει συνέχεια επειδή ένα τσούρμο κακομαθημένοι έδιωξαν τον προπονητή τους κι αναρωτιέμαι τι διάβολο ποδόσφαιρο είναι αυτό…