Η σκηνή διαδραματίζεται πριν χρόνια σε ένα παιγνίδι Εθνικού – Καβάλας που γινόταν στο γήπεδο του Φωστήρα για το πρωτάθλημα της τότε Γ΄ Εθνικής. Ο Εθνικός έχει διαλυθεί οικονομικά, η Καβάλα πάει για άνοδο. Το ματς ήταν στο 0-3. Προπονητής του Εθνικού ήταν ο ηρωϊκός τότε Γιώργος Κωστίκος, ηρωϊκός γιατί η ομάδα του με δυσκολία συμπλήρωνε ενδεκάδα και το υλικό που είχε στα χέρια του δεν το λεγες «πρώτης γραμμής». Ενώ παρακολουθούσε όρθιος μπροστά στον πάγκο την κατάρρευση κατέβηκε ένας κύριος από την εξέδρα. Ηταν γύρω στα 70, κοντούλης και φόραγε ένα κασκέτο – νόμιζες ότι ήρθε στο γήπεδο με τον Τοτό και μετά θα πήγαιναν να συνεχίσουν το γύρισμα στο «Uccellini, Uccellacci» με τον Παζολίνι σκηνοθέτη. Κανένας δεν ασχολήθηκε μαζί του. Ο κύριος πλησίασε τον κόουτς και τον τράβηξε από το μανίκι. Ο Κωστίκος γύρισε αιφνιδιασμένος με το ύφος του ανθρώπου που αναρωτιόταν που έμπλεξε. «Κύριε Γιώργο θα κάνετε κάτι; θα κάνετε έστω μια αλλαγή; Είμαστε εδώ στην εξέδρα κάποιοι μεγάλοι άνθρωποι. Ερχόμαστε και βλέπουμε τον Εθνικό. Σας παρακαλώ πολύ, κάντε μια αλλαγή, κάνετε κάτι» του είπε χωρίς να ανεβάσει τον τόνο της φωνής του. Εκτοτε, όταν βλέπω μια ομάδα να ψιλοϋποφέρει στο γήπεδο τον θυμάμαι -  καλή του ώρα. Κι όποιος κι αν είναι ο προπονητής σκέφτομαι αυτό το «Κύριε Γιώργο θα κάνετε κάτι;». Που συνήθως δεν σημαίνει τίποτα. Αλλά σου αφήνει το περιθώριο να κατηγορείς τον κύριο Γιώργο γιατί δεν έκανε κάτι. Και να νιώθεις ήσυχος με τον εαυτό σου γιατί και ξέρεις και τα λες.

 Να έπαιζε με δώδεκα

Τη σκεφτόμουν την ιστορία ακούγοντας και διαβάζοντας τα πολλά για τον Πέδρο Μαρτίνς μετά το ματς στο Μπέργκαμο και τις αλλαγές που δεν έκανε. Φυσικά θα μπορούσε να κάνει και μια και δυο και τρεις και πέντε στο ημίχρονο. Αλλά είμαστε σίγουροι ότι θα του έφταναν για να αλλάξει την εικόνα του Ολυμπιακού που μετά το 35΄οπισθοχώρησε πιεσμένος από τους γηπεδούχους, που είχαν βγει μπροστά κάνοντας αυτό που κάνουν πάντα, δηλαδή παίζοντας ποδόσφαιρο; Πολύ αμφιβάλω. Διότι ο Ολυμπιακός χρειαζόταν στην συγκεκριμένη στιγμή όχι μια ή δυο αλλαγές, αλλά να παίξει με δώδεκα ή δεκατρείς παίκτες, κι αυτό (ακόμα) δεν γίνεται.

Ολοι συμφωνούν ότι έπρεπε πχ να μπει ο Μαντί Καμαρά τον οποίο ξαφνικά όλοι αγάπησαν και πολύ χαίρομαι. Αλλά για να έμπαινε κάποιος έπρεπε κάποιος να βγει κι αυτός θα ήταν ή ο Μασούρας, ή ο Ονιεκούρου ή ο Αγκιμπού Καμαρά. Σε κάθε περίπτωση αν αυτό το έκανε ο Μαρτίνς κι ο Ολυμπιακός έχανε, όλοι αυτοί που σήμερα φωνάζουν γιατί δεν έκανε αλλαγές, θα φώναζαν γιατί χάλασε την ομάδα που κέρδιζε. Διότι ο λόγος για το οποίο συνήθως όλοι στην Ελλάδα φωνάζουν, δεν έχει να κάνει με το παιγνίδι, αλλά με το αποτέλεσμα. Αν αυτό δεν είναι καλό φταίει πάντα ο προπονητής. Και πάντα γιατί δεν κάνει αλλαγές. Το «αλλαγή εδώ και τώρα» το λεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου το ’81 κι ο Ελληνας ποδοσφαιρόφιλος κάθε φορά που βλέπει ένα ματς στην τηλεόραση. Για πολλούς το ποδόσφαιρο δεν είναι ένα σπορ που κερδίζει όποιος βάλει πιο πολλά γκολ, αλλά όποιος κάνει αλλαγές.

Τι έγινε στα άλλα ματς

Κοίταξα από περιέργεια τι διάβολο έχει γίνει στα επτά άλλα ματς του Γιουρόπα λιγκ με τις περίφημες αλλαγές. Στα υπόλοιπα επτά παιγνίδια κανένας προπονητής ομάδας που δεν έχανε, δεν έκανε αλλαγή στο ημίχρονο: ούτε ένας! Οποιος έχανε, κάτι προσπάθησε, αλλά χωρίς πάντα να επιβραβευθεί. Στο Ντόρτμουντ – Ρέιτζερς ο προπονητής των γηπεδούχων Μάρκο Ρόζε έκανε δυο αλλαγές στο ημίχρονο και στο 49΄οι Ρέιτζερς έκαναν το 0-3. Στο Σέριφ – Μπράγα η Μπράγα έκανε τρεις αλλαγές στο 64΄και η Σέριφ το 2-0 στο 81΄. Σε όλα σχεδόν τα ματς έγιναν αλλαγές από όποιον προπονητή έχανε σχετικά νωρίς, αλλά η μόνη αλλαγή που κάτι έδωσε ήταν ο Φόρσμπεργκ στο Λειψία – Ρεάλ Σοσιεδάδ: χτύπησε το πέναλτι με το οποίο οι Γερμανοί έκαναν το 2-2. Δεν λέω προς Θεού ότι δεν πρέπει να γίνονται αλλαγές: λέω ότι η βαρύτητα τους είναι πολύ λιγότερη από όση στην Ελλάδα τους αποδίδουμε.

Οι πέντε βοηθάνε για να συζητάμε

Φυσικά η συζήτηση θεριεύει από τη στιγμή που οι αλλαγές που επιτρέπονται είναι πέντε: ο κόσμος πιστεύει πως η δυνατότητα αυτή μπορεί πραγματικά να αλλάξει προς το καλύτερο μια ομάδα, αλλά δεν ισχύει. Πριν λίγο καιρό η Ιντερ κέρδισε στο ιταλικό σούπερ καπ τη Γιουβέντους με ένα γκολ του Σάντες που ήταν η πέμπτη αλλαγή του Σιμόνε Ιντζάγκι. Όμως το ματς είχε κριθεί στην παράταση, όχι στα ενενήντα λεπτά. Οι στατιστικολόγοι της Γκαζέτα Ντε Λο Σπορτ έκαναν μια ενδιαφέρουσα έρευνα για να δουν σε πόσα ματς είχε αλλάξει το σκορ μετά από την τέταρτη αλλαγή ενός προπονητή από το ξεκίνημα της σεζόν. Βρέθηκαν όλα κι όλα 24 ματς ενώ είχαν γίνει μέχρι τότε συνολικά 215: το ποσοστό είναι 12% - κάποιος θα έλεγε ότι δεν είναι μικρό. Όμως το ενδιαφέρον είναι στη συνέχεια. 

Οι ομάδες που έχουν ωφεληθεί συχνότερα από τις αλλαγές του προπονητή  στο καμπιονάτο είναι πέντε. Μεταξύ αυτών είναι η Αταλάντα – το γιατί το είδαμε: ο Γκασπερίνι εκτός από έξυπνος προπονητής έχει κι ένα τεράστιο πάγκο. Αλλά δεν είναι αυτός που έχει πάρει τους πιο πολλούς βαθμούς: η ομάδα που έχει πάρει τα πιο πολλά γκολ και τους πιο πολλούς βαθμούς μετά την τέταρτη αλλαγή του προπονητή της είναι η Τζένοα. Φέτος μετά από τις παρεμβάσεις του Σεφτσένκο άλλαξε η ιστορία πέντε παιγνιδιών της. Η Τζένοα γύρισε το ματς με την Κάλιαρι από το 2-1 σε 2-3, ισοφάρισε 3-3 με τη Βερόνα ενώ έχανε 0-2, ισοφάρισε τη Σασουόλο (2-2 από το 1-2) και τη Σπέτσια (1 -1 από 0-1), αλλά και την Έμπολι (αποσπώντας ένα βαθμό χάρη στο τελικό 2-2). Κέρδισε 7 πόντους, και μετά από τις αλλαγές του Σέβα έχασε μόνο ένα ματς: έχασε με 1-0 στο Σαλέρνο ενώ όταν έγιναν οι αλλαγές το ματς ήταν 0-0. Αλλά η Τζένοα που παλεύει για να μείνει στην κατηγορία έδιωξε τον Σεφτσένκο! Το μάγο των αλλαγών.

Εχουμε δει πολύ μπάσκετ

Γιατί μας μαγεύει τόσο να μιλάμε για αλλαγές; Στην Ελλάδα πρώτα από όλα γιατί έχουμε δει πολύ μπάσκετ και στο κεφάλι μας όλα έχουν γίνει ένα. Έπειτα γιατί η κριτική του είδους «αν έβαζε τον τάδε κι έβγαζε τον τάδε, όλα θα ήταν αλλιώς» εκτός από εύκολη, δεν επιδέχεται και σοβαρού αντίλογου: πώς να διαφωνήσεις σοβαρά για το τι θα μπορούσε να συμβεί, όταν αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ; Και τέλος όλοι αυτή η φασαρία γίνεται γιατί παρακολουθώντας ένα ματς με το μυαλό σου το ζεις τόσο ώστε νιώθεις πως έχεις τη λύση για όλα. Κι ότι αυτός που κάθεται στον πάγκο δεν βλέπει: θα θελες, σαν τον παππού στο γήπεδο του Φωστήρα να του πεις «κάντε κάτι».

Ο Μαρτίνς δεν έχει κανένα πρόβλημα να κάνει αλλαγές στο ημίχρονο ή να βάλει και τέσσερις παίκτες μαζί αν το κρίνει απαραίτητο. Αλλά στο Μπέργκαμο το γήπεδο είχε γύρει και οι διεκριθέντες ήταν λίγοι: όσοι παλεύαν, έπαιζαν άμυνα και μπάλα δεν κρατούσαν. Το χουν κάνει κι άλλες φορές και το χουν κάνει φέτος και στο ελληνικό πρωτάθλημα και κόντρα στα θέλω του προπονητή τους: στις ομάδες που κερδίζουν πολύ, πολλά και σχετικά εύκολα, αυτό συμβαίνει. Κι όντως χρειάζεται μια αλλαγή ο Ολυμπιακός: χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας, αλλαγή αγωνιστικής συμπεριφοράς, αλλαγή προσέγγισης της ίδιας του της σεζόν. Για αυτά φωνάζω καιρό τώρα και πριν τα ματς. Κατά τη διάρκεια τους ό,τι σπέρνεις θερίζεις, με ή χωρίς αλλαγές.

Α, να μην ξεχάσω τον επίλογο της ιστορίας. Ο κύριος Γιώργος λυπήθηκε τον καλό οπαδό του Εθνικού και έκανε δυο αλλαγές. Και η Καβάλα νομίζω σταμάτησε στο 0-5…