Υπάρχει μια μικρή, αλλά σημαντική διαφορά ανάμεσα στον Χοσέ Λουίς Μεντιλίμπαρ και τους ανταγωνιστές του φέτος – αναφέρομαι κυρίως στον Ματίας Αλμέιδα και στον Ρουί Βιτόρια, διότι η περίπτωση του Ρασβάν Λουτσέσκου είναι διαφορετική. Η μικρή διαφορά που κάνει στη σεζόν την διαφορά λέγεται «συνέπεια». Ο Βάσκος είναι συνεπής: οι άλλοι δυο όχι και τόσο. Αυτό στην τελική ευθεία του πρωταθλήματος έδωσε στον Ολυμπιακό ένα μάλλον απροσδόκητα μεγάλο αβαντάζ: λέω «απροσδόκητο» γιατί πριν την προτελευταία αγωνιστική της κανονικής περιόδου ο Ολυμπιακός είχε μόλις δυο πόντους περισσότερους από την ΑΕΚ (την οποία θα αντιμετώπιζε στην Οpap Arena) και τρεις αγωνιστικές πριν το τέλος της κανονικής περιόδου είχε μόλις πέντε από τον ΠΑΟ που ολοκλήρωνε με εύκολο πρόγραμμα (Λαμία, Παναιτωλικό κι Ατρόμητο) ενώ ο Ολυμπιακός είχε δυο ντέρμπι (εκτός από την ΑΕΚ περίμενε και τον ΠΑΟΚ).

Διαφορετικές ενδεκάδες, ίδιος τρόπος

Μιλάμε πολύ για προπονητές θεωρώντας δεδομένα πολλά που μόνο δεδομένα δεν είναι. Η συνέπεια πχ δεν είναι αποτέλεσμα εμπειρίας, δεν διδάσκεται σε προπονητικές σχολές και δεν σχετίζεται με το ρόστερ μιας ομάδας: έχει να κάνει με το χαρακτήρα ενός προπονητή αλλά και με τις συνθήκες δουλειάς, δηλαδή με την εμπιστοσύνη που ο κόουτς νιώθει στο εργασιακό του περιβάλλον. Ο Μεντιλίμπαρ αποδείχτηκε φέτος πολύ συνεπής σε πολλά. Πρώτα πρώτα επέβαλε τον κανόνα της παρουσίας μόνο 25 ποδοσφαιριστών στο ρόστερ του Ολυμπιακού – πράγμα που ομολογώ ότι δεν περίμενα. Για πρώτη ίσως φορά στα χρονικά ο Ολυμπιακός, μετά την μεταγραφική περίοδο του Ιανουαρίου, βρέθηκε με λιγότερους ποδοσφαιριστές από όσους είχε πριν από αυτή, παρόλο που το πρόγραμμα που είχε μπροστά του ήταν δύσκολο. Όμως η πραγματική επίδειξη συνέπειας έχει να κάνει με το ίδιο το παιγνίδι και τις τακτικές επιλογές του Μεντιλίμπαρ.

Ο Ολυμπιακός του Βάσκου παίζει με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο, όπως ακριβώς επιθυμεί ο προπονητής του. Πρεσάρει, τρέχει, δεν φοβάται να ανεβεί στο γήπεδο, καθετοποιεί όταν ο αντίπαλός του του το επιτρέπει, παίζει με ένα φορ περιοχής που είναι σημείο αναφοράς της επίθεσής του, γεμίζει αλλά και ψάχνει μανιωδώς δεύτερες μπάλες. Το περίφημο «άμεσο ποδόσφαιρο» του Μεντιλίμπαρ δεν αλλάζει ποτέ: οι ενδεκάδες αλλάζουν, οι εκπλήξεις δεν λείπουν, η κατά περίσταση τακτικές προσαρμογές είναι συχνές – στο ντέρμπι με τον ΠΑΟ, μετά την είσοδο του Κάρμο τελείωσε το ματς παίζοντας 5-4-1. Αλλά ο τρόπος είναι από την αρχή της σεζόν ένας και μόνος. Δεν άλλαξε ούτε όταν υπήρξαν ανεκδιήγητα αποτελέσματα εντός έδρας (ισοπαλίες με Παναιτωλικό, Λεβαδειακό, Αστέρα Τρίπολης), ούτε κι όταν ήρθαν ήττες που έδειξαν αδυναμίες (στην Τρίπολη από τον Αστέρα ή στην Θεσσαλονίκη από τον Αρη), ούτε κι όταν η συνολική απόδοση της ομάδας δεν ήταν η πρέπουσα (στα δυο ματς με την Καλλιθέα πχ). Το βασικό σχήμα εξυπηρετούσε πάντα τον τρόπο, όχι ο τρόπος το σχήμα: ο Ολυμπιακός φέτος δεν είναι ούτε μια σούπερ επιθετική ομάδα, ούτε μια κυνική ομάδα που ξέρει να κλείνεται. Ακυρώνει τον αντίπαλο επαναλαμβάνοντας όσα ξέρει. Μοχθώντας ίσως πιο πολύ από όσο ιστορικά του ταιριάζει. Γεγονός που εμένα με έχει υποχρεώσει πολλές φορές να κάνω και κριτική στο ποδόσφαιρο του προπονητή του – το οποίο ωστόσο, ακριβώς επειδή είναι οργανωμένο το σέβομαι.

Μια ΑΕΚ χωρίς ταυτότητα

Από την ΑΕΚ και τον ΠΑΟ έλειψε φέτος ο τρόπος: ούτε οι καλοί παίκτες έλειψαν, ούτε οι πολλές λύσεις. Όταν μιλάμε για τον Ολυμπιακό όλοι ξέρουμε πως παίζει: αρκεί να τον δεις τρεις φορές για να το καταλάβεις. Η ΑΕΚ από την άλλη έχει αλλάξει φέτος του κόσμου τις προσεγγίσεις! Την ομάδα της που έκανε το νταμπλ την θυμόμαστε όλοι: την εφετινή δεν την ξέρει κανείς.

Ο Ματίας Αλμέιδα ξεκίνησε προσπαθώντας να βελτιώσει την περσινή ομάδα: στα πρώτα ματς υπήρχε στην ενδεκάδα της ΑΕΚ ο Αμραμπατ, αριστερό μπακ ήταν ο Πήλιος, ο Κοϊτά έπρεπε να είναι ο νέος εξτρέμ που θα έφτανε σε τελικές προσπάθειες, στη μέση έβλεπες το δίδυμο Σιμάνσκι - Πινέδα. Ακολούθησε μια δεύτερη ΑΕΚ, όταν μπήκαν ο Λαμέλα και ο Περέιρα – ο πρώτος στο πλάι με δικαίωμα να συγκλίνει, ο δεύτερος δίπλα στον Γιόνσον που εμφανίστηκε για να γίνει στήριγμα του. Αυτή η δεύτερη ΑΕΚ πρέσαρε λιγότερο κι έκανε περισσότερο κατοχή μπάλας – στο μεταξύ είχε μπει και ο Μαρσιάλ η παρουσία του οποίου άλλαξε το μηχανισμό στα αριστερά, αφού έπρεπε να παίζει ο Χατζησαφί για να τον καλύπτει. Μετά υπήρξε μια άλλη ΑΕΚ, που κάνοντας κατοχή μπάλας θα πρεπε παίζει για τον Πιερό – κάποια στιγμή υπήρξε και μια ΑΕΚ που έπαιζε κάτι σαν 4-4-2 με τον Λιβάι Γκαρσία δίπλα στον Πιερό. Μετά ο Αλμέιδα αποφάσισε να πάει σε μια επιλογή πολλών αλλαγών από ματς σε ματς – ειδικά όταν η ΑΕΚ δεν είχε τραυματισμούς είχε και πολλούς παίκτες για να το κάνει: είχε τριάντα παίκτες κι ήθελαν όλοι να είναι βασικοί. Μετά έφυγε ο Γκαρσία και η ΑΕΚ πάλι άλλαξε αφού επέστρεψε ο Ελίασον που για ένα διάστημα είχε μυστηριωδώς εξαφανιστεί. Μετά είδαμε την ΑΕΚ να παίζει ξαφνικά 5-4-1 κόντρα στον Ολυμπιακό που όφειλε να προσπαθήσει να κερδίσει, με οργανωτή από τα μετόπισθεν τον Μάνταλο. Την περασμένη Κυριακή την είδαμε για πρώτη φορά με μια μεσαία γραμμή στα μέτρα του Λαμέλα – ο Αλμέιδα με τον ΠΑΟΚ έδειξε μια ομάδα με δέκα παίκτες με συγκεκριμένους ρόλους ώστε ο Αργεντίνος καλλιτέχνης να παίζει όπου νομίζει πως θα μπορεί να είναι χρήσιμος.

Όλα αυτά μπορεί να είναι έως και διασκεδαστικά να τα παρακολουθείς (κυρίως γιατί όλο αυτό το ψάξιμο γίνεται για να βρεθεί μια παραγωγική ΑΕΚ) αλλά απλώς τα κοιτάζεις εκ των υστέρων και παθαίνεις πονοκέφαλο! Στο μεταξύ χάθηκε εντελώς ο όποιος τρόπος – αν υποθέσουμε ότι υπήρξε. Η ΑΕΚ είναι σαν να κάνει 9 μήνες προετοιμασία χωρίς να είναι φανερό τι θέλει να γίνει στο τέλος της. Φυσικά η ήττα από τον Ολυμπιακό στο κύπελλο, το βαρύ 6-0, την γέμισε αμφιβολίες αλλά το ματς αυτό έγινε πριν ένα μήνα και στην συνέχεια υπήρξε μια διακοπή – θα πρεπε να το έχει ξεπεράσει. Δεν ήταν αυτό το μεγάλο της πρόβλημα: το πρόβλημά της ήταν πως πριν από αυτή την βαριά ήττα δεν είχε αποκτήσει ταυτότητα.

Αναζητείται οργανωμένο παιγνίδι

Το ίδιο πρόβλημα έχει και ο ΠΑΟ, αλλά το ενδιαφέρον στην περίπτωσή του είναι ότι ο Ρουί Βιτόρα, αντίθετα από τον καλό Ματίας, αποφάσισε γρήγορα με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει. Ο Πορτογάλος αναλαμβάνοντας Νοέμβρη μήνα κατέληξε γρήγορα σε 15-16 παίκτες στους οποίους θέλησε να βασιστεί. Αλλά ούτε στην περίπτωση του ΠΑΟ διακρίνει κανείς ένα σαφέστατο τρόπο παιγνιδιού: υπάρχουν μόνο προθέσεις. Ο ΠΑΟ θέλει να είναι επιθετικός αλλά σχέδιο αξιοποίησης του φορ του δεν διακρίνεται: το σκοράρισμα τραβούν ο Τζούρισιτς και ο Τετέ γιατί έχουν την συνήθεια να παίρνουν πρωτοβουλίες. Ακόμα δεν έχω καταλάβει αν ο ΠΑΟ θέλει να κάνει κατοχή μπάλας ή αν αγαπάει τις αντεπιθέσεις: νομίζω κάνει το πρώτο αν και ο προπονητής του θα θελε το δεύτερο, δηλαδή μεγαλύτερη ταχύτητα. Είναι επίσης λιγότερο μαχητικός από όσο πρέπει, και μολονότι ο Βιτόρια στηρίζεται σε λίγους σχετικά παίκτες, δεν έχει πολλά στοιχεία ομοιογένειας. Τον κράτησε στην κούρσα του τίτλου (όσο τον κράτησε…) το πείσμα του, δηλαδή τα πολλά γκολ στο τελευταίο δεκάλεπτο. Αλλά αυτό δεν είναι τρόπος: καμία ομάδα δεν προετοιμάζει ένα ματς με σκοπό να σκοράρει στο τέλος. Όταν αυτό συμβαίνει πρέπει να λες «μπράβο» και την ίδια στιγμή να προβληματίζεσαι. Αλλά στον ΠΑΟ κάθε νίκη είναι «σημάδι τίτλου» και κάθε ήττα μια «απόλυτη καταστροφή». Και τα δυο είναι φυσικά υπερβολές: το πρώτο και το βασικό ζητούμενο πρέπει να είναι σαφές οργανωμένο παιγνίδι. Τα λίγα γκολ, η αδυναμία να βρεθούν νίκες εκτός έδρας, και τα σταθερά προβλήματα στην άμυνα μαρτυρούν πως αυτό δεν υπάρχει.

Δέσμιοι των συζητήσεων   

Το εφετινό πρωτάθλημα είναι χρήσιμο για να ξαναθυμηθούμε τα βασικά. Πρώτα χρειάζεται δουλειά στην  προπόνηση, ώστε μια ομάδα να τρέχει. Μετά προπονητική συνέπεια δηλαδή σαφές πλάνο που να επιτρέπει στους παίκτες εκτελώντας το να βελτιωθούν ή έστω να έχουν μια σταθερή προσφορά. Κι όλα αυτά για να γίνουν χρειάζεται να μην υπάρχει ανασφάλεια από την μεριά του προπονητή: να μην υπάρχουν συζητήσεις πρώτα από όλα. Ο Μεντιλίμπαρ κοουτσάρισε στο ντέρμπι Ολυμπιακός – ΠΑΟ (4-2) σαν προπονητής που υπέγραψε το νέο του συμβόλαιο λίγες μέρες πριν. Ο Βιτόρια σαν κάποιος, που δεν έπρεπε να χάσει το ματς, μήπως και σταματήσουν οι συζητήσεις για τις πιθανότητες παραμονής του. Κι ο Αλμέιδα; Στην περίπτωσή του σηκώνω τα χέρια ψηλά. Θα έπρεπε να είναι υπεράνω συζητήσεων. Αλλά πώς να αποφύγεις κάτι που προκαλείς;