Είναι τρομερά περίεργη η αυριανή διπλή εκλογική αναμέτρηση. Ψηφίζουμε για Ευρωεκλογές και για αυτοδιοικητικές. Ψηφίζουμε για κάτι που οι πιο πολλοί δεν έχουμε ιδέα (δηλαδή για το Ευρωκοινοβούλιο και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης) και για κάτι που θα πρεπε να μας απασχολεί πιο πολύ από όλα, δηλαδή για την διοίκηση του τόπου μας. Κι όμως το βάρος των Ευρωεκλογών είναι μεγαλύτερο από αυτό των αυτοδιοικητικών, ενώ θα πρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.  

Να απαντήσουν αμέσως

Αν για να ψηφίσει κάποιος στις Ευρωεκλογές έπρεπε, πριν πάρει τα ψηφοδέλτια και μπει στο παραβάν, να απαντήσει σωστά σε πέντε απλές ερωτήσεις που αφορούν το Ευρωκοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Ενωση πιστεύω ότι οι μισοί Ελληνες δεν θα ψήφιζαν – και αναφέρομαι σε αυτούς που θέλουν να ψηφίσουν. Τριάντα οκτώ χρόνια μετά τις πρώτες Ευρωεκλογές το Ευρωκοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή για τους πιο πολλούς παραμένουν περίπου μυστήρια. Λίγοι μπορεί να απαντήσουν αμέσως ποιες και πόσες είναι οι πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου και σε ποιες από αυτές ανήκουν οι δικοί μας εκλεγμένοι αντιπρόσωποι - αλλά τι λέω τώρα; Πιστεύω ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε ούτε καν πόσες είναι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης – ίσως να την θεωρούμε κάτι σαν τη Eurovision και να πιστεύουμε πως σήμερα ψηφίζει και η Αυστραλία. Παρά την μάλλον φτωχότατη γνώση για τα ευρωπαϊκά πράγματα εν τούτοις αύριο θα ψηφίσουμε. Θα το κάνουμε για τον ίδιο λόγο που ψηφίζαμε πάντα στις Ευρωεκλογές: για τα δικά μας.

Οι μεγάλες διαφορές

Εδώ και μέρες ακούω διαρκώς συζητήσεις για διαφορές που θα καθορίσουν εξελίξεις, ψαλίδες που ανοιγοκλείνουν κτλ. Η ίδια η συζήτηση, ακριβώς επειδή έχουμε μπροστά μας Ευρωεκλογές, είναι παράξενη: στην ιστορία των Ευρωεκλογών, ποτέ σε Ευρωεκλογές που προηγήθηκαν προγραμματισμένων εθνικών εκλογών που ακολουθούσαν, δεν είχαμε μεγάλη διαφορά των δυο πρώτων, μολονότι σχεδόν πάντα αυτές έγιναν σε συνθήκες πόλωσης. Μεγάλες διαφορές είχαμε μόνο στις πρώτες Ευρωεκλογές (αυτές του 1981) που έγιναν μαζί με τις εθνικές και στις Ευρωεκλογές του 2004, που έγιναν τρεις μήνες μετά τις εθνικές. Αν τα δυο πρώτα κόμματα έχουν  διαφορά πέντε μονάδων θα είναι κάτι πρωτοφανές. Θα έχουν; Υπομονή και αύριο θα το ξέρουμε.

Για δυο λόγους

Τι ξέρουμε για την ώρα; Ότι, ακόμα και όσοι ψηφίσουμε, δεν θα ψηφίσουμε για Ευρωεκλογές – πιθανότατα για Ευρωεκλογές δεν έχουμε ψηφίσει ποτέ ακριβώς γιατί μας λείπει η γνώση του αντικειμένου. Κακώς ψηφίζουμε; Όχι. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει η καλύτερη πληροφόρηση η διαδικασία είναι χρήσιμη για δυο λόγους. Πρώτον γιατί μας επιτρέπει να επιβραβεύσουμε ή να τιμωρήσουμε κόμματα και υποψηφίους. Το αποτέλεσμα ξεκαθαρίζει πάντα το πολιτικό τοπίο: όποιο κι αν είναι  ο μήνυμα που στέλνουμε είναι πάντα δυνατό και σχεδόν πάντα προάγγελος εξελίξεων. Δεύτερον γιατί στην χαλαρότητα της διαδικασίας διακρίνεις καλύτερα τους ανθρώπους και το λόγο τους. Οι Ευρωεκλογές βασίζονται λιγότερο σε συνθήματα, ακόμα κι αν είναι πολωτικές. Όποιος πολιτικά μιλάει, συνήθως ξεχωρίζει και επιβραβεύεται: όχι τυχαία, ιστορικά, πολλά από τα περίφημα μικρά κόμματα έχουν σε αυτές τις καλύτερες επιδόσεις τους. Το σχήμα δυστυχώς λειτουργεί κι αντίστροφα: όποιος στις Ευρωεκλογές δεν μπορεί να πείσει, είναι ώρα να το κλίνει το μαγαζί.

Για το καλύτερο και το χειρότερο

Και οι αυτοδιοικητικές; Αυτές νομίζω έχουν μεγαλύτερη σημασία για τη ζωή μας διότι χάρη σε αυτές προκύπτουν δήμαρχοι και περιφερειάρχες που όπως η ιστορία έχει αποδείξει είναι ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο – σε σημείο που να επηρεάζουν τη ζωή μας πολύ περισσότερο από το μακρινό Ευρωκοινοβούλιο. Τα τελευταία χρόνια, (σίγουρα μετά τις υποχρεωτικές συνενώσεις που έφεραν ο Καποδίστριας και ο Καλλικράτης) οι εξουσίες των Δήμων μεγάλωσαν και οι περιφερειάρχες είναι μικροί πρωθυπουργοί: όσοι δεν έχετε ενημερωθεί για το τι θέλουν να κάνουν και τι υπόσχονται κάν’ τε το όσο προλαβαίνετε. Επίσης μην πειραματίζεστε με τους δημάρχους και με τους Περιφερειάρχες: ό,τι σας μοιάζει στοίχημα αφήστε το στην άκρη γιατί πιθανότατα θα χτυπάτε το κεφάλι σας αύριο. Οπου κι αν ζείτε τα προβλήματα της περιοχής σας τα ξέρετε και μπορείτε να τα αξιολογήσετε καλά: στις αυτοδιοικητικές διαλέγουμε ανθρώπους που εμπιστευόμαστε. Αν τους έχουμε δει σε θέσεις είναι εύκολο να τους κρίνουμε. Εδώ δεν υπάρχουν δεύτερες ευκαιρίες κτλ. Οσο είναι απαραίτητο να επιβραβεύομε όποιον έκανε καλά τη δουλειά, άλλο τόσο είναι χρέος μας, όποιον δεν βοήθησε τον τόπο μας να τον στείλουμε σπίτι. Δεν στέλνουμε μηνύματα: αποφασίζουμε αληθινά. Κι αλίμονο μας, αν κριτήριο μας είναι κάτι διαφορετικό από τις ανάγκες του τόπου μας.

Οι αυτοδιοικητικές είναι σοβαρότερες από τις Ευρωεκλογές γιατί το διακύβευμα είναι πολύ συγκεκριμένο: αν στις Ευρωεκλογές οι υποψήφιοι πρέπει να μιλήσουν, στις αυτοδιοικητικές πρέπει να κριθούν. Και θέλω να πιστεύω πως όσοι διοίκησαν θα κριθούν και για τις αμέλειές τους και για τις συμπεριφορές τους κι όχι απλά και μόνο για τις αποφάσεις τους ή τις εξαγγελίες τους.

Εχουμε πολλούς λόγους

Όταν δεν υπάρχουν κυρίαρχα ρεύματα διαμαρτυρίας στις εκλογές ψηφίζουμε οι περισσότεροι με δικά μας κριτήρια. Όταν δεν υπάρχουν κινήματα αγανάκτησης που συνήθως συναισθηματικά μας παρασέρνουν (επιτρέποντας σε όποιους έχουν ικανότητα στο ψέμα και στην υποκρισία να στήσουν καριέρες), μένουμε συνήθως μόνοι απέναντι στην κάλπη αναζητώντας το δικό μας προσωπικό κριτήριο. Το ίδιο θα γίνει και τώρα στις Ευρωεκλογές. Εχουμε πολλούς λόγους να ψηφίσουμε.  Άλλος θα τιμωρήσει αλλαζονικές συμπεριφορές, άλλος θα θυμηθεί τους φόρους που πληρώνει, άλλος θα ψηφίσει για το όνομα της Μακεδονίας και γιατί δεν τον ρώτησαν πριν το παραχωρήσουν με αντιπαροχή κι άλλος θα ψηφίσει για να δείξει ότι βαρέθηκε να τον κοροϊδεύουν. Άλλος γιατί απλά έχει περάσει από το Μάτι. Φυσικά άλλος θα ψηφίσει για τα επιδόματα, άλλος για να τιμωρήσει το «παλιό», άλλος γιατί ελπίζει πως θα διοριστεί κι άλλος γιατί περνάει ωραία. Ο καθένας έχει τους μικρούς ή μεγάλους προσωπικούς του λόγους κι αύριο θα τους δούμε αθροισμένους. Το ότι αυτή τη φορά δεν θα συνταχθούμε πίσω από ψεύτικα μεγάλα συνθήματα, το ότι δεν θα διχαστούμε στο όνομα αγαπημένων παραλογισμών, είναι ήδη μια πρόοδος. Στις προηγούμενες Ευρωεκλογές είχαμε ψηφίσει για να καταστρέψουμε την Ευρώπη, τρομάρα μας…

Προσωπικά είμαι τυχερός: έχω φίλους που κατεβαίνουν σε αυτές τις εκλογές και θα τους ψηφίσω. Τους γνωρίζω ως ανθρώπους και ευτυχώς γιατί η γνώση με διευκολύνει στην επιλογή. Σας δίνω μόνο μια συμβουλή: ψηφίστε όσους νοιώθετε ότι αύριο δεν θα σας κάνουν ρεζίλι. Ισως αυτό είναι το καλύτερο κριτήριο.