Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες δημοσιεύω και τη λίστα μου με τις ταινίες της χρονιάς. Δεν ήταν η καλύτερη χρονιά για το σινεμά το 2022, αλλά το 2023 θα είναι εντυπωσιακό: έχω δει τι ταινίες πρόκειται να βγουν στις αίθουσες και είμαι αισιόδοξος. Το παράξενο το 2022 είναι ότι δεν υπήρξε αυτό που λέμε «ταινία της χρονιάς» - καλές ταινίες είδαμε καμία όμως που να την θυμάσαι για πάντα. Βρήκα δέκα, θα μπορούσα να βρω και είκοσι όμως οι πέντε πρώτες της σχετικής λίστας θα μπορούσαν να είναι στο «νούμερο 1» η κάθε μια για άλλους λόγους. Οπότε τις παρουσιάζω βάζοντας τες σχεδόν όλες στην ίδια σειρά: η λίστα δεν εμπεριέχει αξιολόγηση. Είναι όλες ταινίες που είδα στις αίθουσες. Στο τέλος αναφέρω και μερικές που είδα στις πλατφόρμες.

• Χαμογέλα, του Πάρκερ Φιν. Οι κριτικοί ελάχιστα το κατάλαβαν χαμένοι στην προσπάθειά τους να βρουν ένα δεύτερο επίπεδο, ενώ ο κόσμος αντιθέτως το λάτρεψε. Εντυπωσιακό ντεμπούτο ενός πολλά υποσχόμενου σκηνοθέτη που θα μας δώσει κάτι ακόμα καλύτερο προσεχώς. Θρίλερ τρόμου, πραγματικά εμπνευσμένο B movie και σίγουρα από τα πιο ενδιαφέροντα των τελευταίων χρόνων – γεγονός που αποτελεί παράσημο διότι ταινίες τρόμου βγαίνουν ασταμάτητα. Δεν κορυφώνεται με τον καλύτερο τρόπο, αλλά δεν πειράζει: σημασία έχει πως πετάγεσαι από τη θέση σου ή θέλεις αυτή να σε καταπιεί.
• Τα πάντα όλα, των Νταν Κουάν, Ντάνιελ Σέινερτ. Όταν είχα δει την ταινία είχα γράψει πως το «Τα πάντα όλα» είναι σαν κοκτέιλ στο οποίο βάζεις λίγο Μatrix, λίγο Sence8, πολλούς κινέζους, το χτυπάς στο σέικερ, το πίνεις και μετά κάνεις κεφάλι! Ισχύουν όλα. Αλλά ομολογώ πως μετά από λίγες μέρες μου χε λείψει και θα ήθελα να ξαναδώ το «Τα πάντα όλα νουμ 2». Η υπόθεση της απερίγραπτης αυτής ταινίας δεν περιγράφεται κι αυτό είναι τελικά το όπλο της. Μακριά από σοβαροφάνειες, σεναριακούς καταναγκασμούς και με ένα τίτλο που παραπέμπει σε Νίκο Αλέφαντο το απίθανο αυτό κοκτέιλ πετυχαίνει το στόχο του: ζαλίζεσαι…

• Απόφαση φυγής, του Παρκ Τσαν-γουκ. Δεν είναι «Old Bοy» και δεν έχει τον αισθησιασμό της «Υπηρέτριας», αλλά είναι μια ακόμα καλή ταινία του μεγάλου Κορεάτη που ξέρει να αφηγείται θεαματικά ιστορίες για ενδιαφέροντες ανθρώπους που κάτι κακό τους βρήκε: στην προκειμένη περίπτωση είναι ο έρωτας. Δεν είναι μια ταινία, αλλά δυο αφού το πρώτο και το δεύτερο μέρος θα μπορούσαν να είναι αυτοτελή επεισόδια μιας σειράς στο NETflix αλλά μιλάμε πάντα για σινεμά. Με βλέμματα, σενάριο, καδραρισμένες εικόνες κι ένα φόρο τιμής στο Χίτσκοκ και στο «Δεσμώτη του ιλίγγου» που ο Παρκ κάποτε λάτρεψε. Απερίγραπτο το τέλος, αλλά ας μην κολλάμε σε επιλόγους. Ο,τι προηγείται είναι ωραίο.
•  Aftersun, της Σάρλοτ Γουελς. Πήγα να το δω παρακινούμενος από γυναικεία παρακάλια και με όλη την προκατάληψη που μπορεί να έχει στο μυαλό του κάποιος που έχει ακούσει πως πρόκειται για μια ιστορία όπου ένας μπαμπάς κάνει διακοπές με την εντεκάχρονη κόρη του κάπου σε ένα θέρετρο στα τουρκικά παράλια. Βγήκα από το σινεμά εντυπωσιασμένος από όλα. Μια ταινία που δείχνει πόσο πιο καθαρά βλέπουν τον κόσμο τα παιδιά με σκηνοθεσία κινηματογραφική και διεύθυνση ηθοποιών που απογειώνει τον Πολ Μεσκάλ και την εκπληκτική Φράνκι Κόριο που σου κλέβει την καρδιά. Μια ταινία απόδειξη πως η πραγματικότητα μπορεί να είναι ό,τι πιο θεαματικό μπορεί να σου συμβεί.       

• Belfast, του Κένεθ Μπράνα. Βγήκε στις αίθουσες τον Ιανουάριο του 2022 και ίσως για αυτό πολλοί την ξεχνάνε όταν γράφουν για τις ταινίες της χρονιάς. Ασπρόμαυρη, αυτοβιογραφική, γλυκιά κι ανθρώπινη η ταινία του Μπράνα του δίνει την ευκαιρία να διηγηθεί τις τελευταίες του μέρες στην πόλη που μεγάλωσε και σε πάει μια ωραία βόλτα στην Ιρλανδία του 1960 χάρη και στο υπέροχο σάουντρακ. Κρίμα που νιώθεις πως τελειώνει πάνω στο καλύτερο.

• Πίτσα γλυκόριζα, του Πολ Τόμας Αντερσον. Κι αυτή βγήκε τον περασμένο Ιανουάριο – άνοιξε τη χρονιά. Λατρεύτηκε από πολλούς κι έκανε πολλούς άλλους να αναρωτιούνται για το γιατί. Και στους μεν και στους δε έλεγα ότι είναι απλά μια ταινία του Πολ Τόμας Αντερσον, δηλαδή μια ταινία στην οποία η αναζήτηση της εσωτερικής αλήθειας των πρωταγωνιστών είναι κάτι σημαντικότερο από το σενάριο, την ιστορία, το δέσιμό της και τις τρύπες της. Αν υπάρχει μια ταινία που είδες το 2022 και ένιωσες να μεγαλώνει μέσα σου λίγες μέρες μετά είναι αυτή η ανερμάτιστη ερωτική ιστορία ανάμεσα σε παιδιά που βιάζονται ή αρνούνται να ενηλικιωθούν – όπως ο κόσμος μας, ένα πράγμα…
•  Avatar, the way of water του Τζέιμς Κάμερον. Η επιστροφή στην Πανδώρα είναι η επιστροφή στο σινεμά, δηλαδή στις αίθουσες και την αγάπη για αυτές. Φοράς τα κατάλληλα για το 3D γυαλάκια και χάνεσαι. Ο Κάμερον αποδίδει ένα φόρο τιμής σε δεκάδες ταινίες που αγαπάει (από το Αποκάλυψη τώρα μέχρι το Τζουράσικ Πάρκ και από τα Star Wars μέχρι το Μόμπι Ντικ), βάζει και πολλά από τα προηγούμενα δικά του (κυρίως από τον Τιτανικό του που θεωρεί έργο ζωής) αλλά όλα αυτά είναι δικά του θέματα: το σπουδαίο είναι πάντα το ταξίδι. Αν δεν είχαμε δει το πρώτο Avatar θα ήταν η ταινία της χρονιάς.  

• Τοp Gun, Μάβερικ του Τζόζεφ Κοζίνσκι. Η ταινία αρχίζει με ένα εξηντάρη Τομ Κρουζ που από καρδιάς μας μιλάει για το γιατί πρέπει να αγαπάμε το σινεμά. Μετά ως δια μαγείας ο ίδιος γίνεται σαράντα χρονών – άντε σαρανταπέντε - και σπάει τα ρεκόρ οδηγώντας αεροπλάνα σε ταχύτητες ασύλληπτες. Σαφώς καλύτερο από το πρώτο, το δεύτερο Top Gun συγκίνησε όσους εξακολουθούν να πιστεύουν πως η δεκαετία του ‘80 (δηλαδή τα εφηβικά και νεανικά τους χρόνια) ήταν η ωραιότερη όλων των εποχών. Επειδή οι πιο πολλοί είναι συνομήλικοί μου το χω πολύ ψηλά για χάρη τους. 

• Ελβις, του Μπαζ Λούρμαν. Το ‘χα μαράζι που δεν είχε γίνει μια καλή αυτοβιογραφική ταινία για το Βασιλιά ενώ υπήρχαν τουλάχιστον δυο εξαιρετικά ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή του. Ανέλαβε την αποστολή να μας διηγηθεί την καριέρα του και τους δαίμονές του ο υπερταλαντούχος Λούρμαν και αυτό που προέκυψε ήταν καλοκαιριάτικα υπέροχο. Δεν ξέρω ποιες ήταν οι αυθαιρεσίες που θύμωσαν τους φανατικούς του. Συμφωνώ ότι ο Τομ Χάνκς δεν ήταν η καλύτερη επιλογή για το ρόλο του Τζένεραλ. Αλλά στο σύνολο της η ταινία είναι εξαιρετική όσο και η σχέση του Ελβις με τη μουσική του.    
• The Fabelmans του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Πάντα πίστευα πως οι μεγάλοι σκηνοθέτες κολλάνε μια ασθένεια που τους υποχρεώνει να κάνουν μια ταινία για την παιδική τους ηλικία πιστεύοντας πως όλος ο κόσμος περιμένει να χαρεί μαζί τους τα παιδικά τους χρόνια. Αν τέτοια ασθένεια υπάρχει ο Σπίλμπεργκ έχει προσβληθεί βαριά διότι σε αυτά του τα χρόνια επιστρέφει συχνά είτε απευθείας, είτε δια της τεθλασμένης – προσποιούμενος δηλαδή πως μιλά για άλλους. Ετούτη τη φορά άφησε στην άκρη της συμβάσεις και μίλησε στα ίσια για το γιατί κάποιος ερωτεύεται το σινεμά, τις εικόνες του και την ύπαρξή του. Κι αυτό ασθένεια είναι. Από την οποία χρόνια τώρα αρνούμαστε να θεραπευτούμε…      

…………

Κι ακόμα

Τελευταία στιγμή έβγαλα από τη λίστα το σπουδαίο «Αγαπημένοι Σύντροφοι» του μεγάλου Αντρέι Κονσταλόφσκι. Δεν είναι ταινία του 2021-22, αλλά  του 2020 – ήρθε αργά στα μέρη μας και ήθελα να είμαι τυπικός: παρόλα αυτά ήταν από τις καλύτερες που είδα σε αίθουσα πέρυσι. Δεν έβαλα στη λίστα το επίσης καταπληκτικό αυστραλέζικο αστυνομικό «The Stranger» του Tόμας Ράιτ, γιατί στην Ελλάδα δεν βγήκε στις αίθουσες αλλά κατευθείαν στο NETflix όπως άλλωστε και το επίσης σπουδαίο «Ουδέν νεότερο από το Δυτικό Μέτωπο» του Εντουαρντ Μπέργκερ. Δεν έβαλα και το καταπληκτικό «Gazza» το αγγλικό ντοκιμαντέρ για τον Πολ Γκασκόιν και τις ατελείωτες περιπέτειές του. Δεν μου χώρεσαν δυο ισπανικά: το «Καλό αφεντικό» και το «Επίσημη συμμετοχή» - βγήκαν καλοκαίρι, ωραία και τα δυο. Το 2023 ελπίζω να δούμε περισσότερα και καλύτερα.