Είχα αποφασίσει να δω το «The Last Dance» το ντοκυμαντέρ του ΕSPN για τον Μάικλ Τζόρνταν μόλις ανεβούν και τα δέκα του επεισόδια στο Νetflix. H ιδέα να περιμένω μια εβδομάδα για δυο επεισόδια δεν με ενθουσίαζε: το Netflix με έχει κακομάθει. Την Δευτέρα, όταν ανέβηκαν τα δυο πρώτα, δεν είδα τίποτα. Την Τρίτη είπα να δω δυο – τρία λεπτά για να πάρω μια ιδέα: δεν μπόρεσα να κλείσω την τηλεόραση. Περιμένω πλέον τα επόμενα με αγωνία.
Εχουν γυριστεί κι άλλα ντοκιμάντερ για τον Τζόρτναν – ένα, παραγωγής του ΝΒΑ, το χα δει πρόσφατα. Στο «The Last Dance» το σπουδαίο είναι αυτές οι καθημερινές εικόνες που το συνεργείο που παρακολουθεί από κοντά την ομάδα καταγράφει σε αποκλειστικότητα – ένα υλικό 500 ωρών που αναδεικνύει τους ανθρώπους – τα μυθικά τους κατορθώματα είναι γνωστά. Είναι τόσο σπουδαίο αυτό το υλικό ώστε το πως γυρίστηκε το δεκάωρο ντοκιμαντέρ θα μπορούσε να είναι ένα άλλο ντοκιμαντέρ!
Η ιστορία πίσω από την ιστορία
Ο Αντι Τόμσον, (θείος του Κλέι κι αδερφός του Μιχάλ που έπαιζε με τον Τζαμπάρ στους Λέικερς), είχε την ιδέα το 1997, όταν δούλευε στη θυγατρική εταιρίας του NBA, την ΝΒΑ Entertainment. Το εμπνεύστηκε βλέποντας ένα οκτάωρο ντοκιμαντέρ με θέμα την δίκη του O J Simson στο φεστιβάλ του Σάντανς. Είχε συναντηθεί με τον MJ κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Βαρκελώνης, εκείνων της Dream Team. Ανακάλυψε ότι ο Τζόρνταν λάτρευε τον αδερφό του (τόσο πολύ ώστε πιτσιρικάς συνήθιζε να υπογράφει ως Mychal Jordan). Την μεσολάβηση στον ιδιοκτήτη των Μπουλς Τζέρι Ραϊνσντορφ ανέλαβε ο σημερινός κομισάριος του ΝΒΑ Ντέιβιντ Σίλβερ. Οι Μπουλς χρυσοπληρώθηκαν για τη συμφωνία, το ΝΒΑ δέχτηκε τους όρους του Φιλ Τζάκσον κι ο Σίλβερ είπε το αμίμητο: «Ο Τόμσον (που ανέλαβε την καταγραφή) είχε ένα μπάτζετ χωρίς όριο στην διάθεσή του και κατάφερε να το ξεπεράσει».
Το ναι του Τζόρνταν το απέσπασαν συμφωνώντας ότι δεν θα προβληθεί ούτε ένα λεπτό από ό,τι θα γυριστεί χωρίς την δική του συγκατάθεση, ότι η σειρά θα προβληθεί μετά από δεκαπέντε χρόνια, και ότι ο ίδιος και μόνο θα έχει πρόσβαση στο υλικό που θα φυλαχτεί όλο σε μια ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα στα κεντρικά του ΝΒΑ. «Αν το πράγμα πάει άσχημα, θα έχεις ένα γιγάντιο βίντεο να δεις κάποτε με τα παιδιά σου σε αποκλειστικότητα» του είπε ο Σίλβερ. Είναι αλήθεια ότι ο Τζόρνταν αρνήθηκε να αναλάβουν την διαμόρφωση της σειράς δυο κολοσσοί της σόουμπιζ, ο Σπάικ Λι και ο Ντανι Ντε Βίτο, και είναι γεγονός πως ο Τζόρνταν έδωσε τη συγκατάθεσή του για την αξιοποίηση του υλικού στον παραγωγό Μάικ Τόλιν γιατί τον είχε συγκινήσει μια δουλειά του για τον Αϊβερσον. Αυτές οι μικρές λεπτομέρειες της παραγωγής που έγιναν γνωστές από το ίδιο το ΕSPN που το προβάλει, είναι χρήσιμες γιατί μαρτυρούν την ίδια την αγάπη των Αμερικάνων για τα σπορ και φυσικά την ιστορία τους. Δεν υπάρχει τίποτα τυχαίο.
Ο Τζόρνταν και όλα τα άλλα έπονται
Θυμηθείτε λίγο τις συνθήκες που γεννιέται η ιστορία. Οι Μπουλς έχουν κερδίσει το 5ο τους πρωτάθλημα και είναι γνωστό ότι έχουν προβλήματα αφού ο τζένεραλ μάνατζερ Τζέρι Κραάουζε θέλει να κάνει ανανέωση στην ομάδα. Δεν ετοιμάζονται να ζήσουν μια θριαμβευτική περίοδο – ακόμα κι ο Φιλ Τζάκσον, πριν η σεζόν αρχίσει, είναι στον αέρα. Κι όμως οι παραγωγοί αποφασίζουν την καταγραφή των γεγονότων αυτής της χρονιάς χωρίς να γνωρίζουν, αν αυτό που θα προκύψει θα είναι το χρονικό ενός θριάμβου ή μιας διάλυσης. Ξοδεύουν του κόσμου τα χρήματα με την βεβαιότητα πως ό,τι κι αν συμβεί θα έχει αξία, διότι η προσωπικότητα του Τζόρνταν είναι το θέμα κι όλα τα άλλα έπονται. Ο Θεός του μπάσκετ επιβραβεύει αυτή τους την επιλογή και τους δίνει τη δυνατότητα να κινηματογραφήσουν από απόσταση αναπνοής ένα από τα μεγαλύτερα αθλητικά κατορθώματα όλων των εποχών –προκύπτει μια ιστορία με σασπένς και πρωταγωνιστές, που δεν θα μπορούσε να γράψει κανείς σεναριογράφος. Οταν έχεις τη δυνατότητα να δεις την ομορφιά του παιγνιδιού πέρα από το αποτέλεσμα, το ίδιο το παιγνίδι θα σου δώσει τις εικόνες για να δημιουργήσεις ένα ψηφιδωτό αληθινά σπουδαίο.
Εδώ δεν θα μπορούσε να γυριστεί
Θα μπορούσε ποτέ να γυριστεί κάτι ανάλογο στην Ελλάδα για ένα μεγάλο Ελληνα παίκτη του μπάσκετ, τον Γκάλη π.χ ή τον Γιαννάκη ή τον Διαμαντίδη ή τον Σπανούλη; Όχι κι όποιος το τολμούσε θα έφτιαχνε μια καρικατούρα στα όρια της γελοιότητας. Πρώτα από όλα κανείς δεν θα σκεφτόταν να βιντεοσκοπήσει πεντακόσιες ώρες προπονήσεων, συσκέψεων, ταξιδιών και καυγάδων του Αρη π.χ: η ιδέα θα φαινόταν χαζή. Έπειτα δεν θα το έκανε χωρίς την βεβαιότητα πως το φινάλε της ιστορίας θα είναι θριαμβευτικό: εδώ σε όλα δίνει λάμψη το αποτέλεσμα και μόνο. Επίσης θα ήταν σχεδόν αδύνατο, αν το συνεργείο κατέγραφε κάποιο θρίαμβο, το υλικό αυτό να μην κυκλοφορήσει αμέσως ως χρονικό της επιτυχίας: εδώ δεν έχουμε καταλάβει ακόμα πως το πέρασμα των χρόνων δεν μειώνει τη διάσταση του κατορθώματος, αλλά την αναδεικνύει. Τέλος κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν θα είχε τη δύναμη να τσαλακωθεί μιλώντας για καυγάδες εντός της ομάδας, κανείς δεν θα ανέφερε συγκεκριμένα περιστατικά ρήξης με διοικητικούς παράγοντες και φυσικά κανείς δεν θα τολμούσε να πει ότι είδε συμπαίκτες του να σνιφάρουν π.χ: θα είχε ξεσηκωθεί το σύμπαν των ηθικολόγων είτε για να κατηγορήσει αυτούς που τα έκαναν, είτε για να κατηγορήσει αυτόν που τα είπε.
Δεν μας λείπουν οι ήρωες: μας λείπουν οι ιδέες, η ικανότητα στο χτίσιμο της ιστορίας, η αγάπη για τα σπορ και τις πραγματικές τους ιστορίες τελικά. Για μας η πραγματικότητα είναι μόνο μια σειρά από οπαδικές γελοιότητες που κουβαλάμε στο κεφάλι μας. Οι δικοί μας είναι οι καλοί και δεν πρέπει κανείς να τους πειράζει. Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά από τη μέρα που έφυγαν από τον Αρη ο Γκάλης και ο Γιαννάκης π.χ δεν ξέρουμε ποιο ήταν τότε το πρόβλημά τους, αν ποτέ τους τσακώθηκαν σε προπόνηση, τι ρόλο έπαιζαν οι συμπαίκτες τους ή ακόμα και οι γυναίκες τους. Και δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Ένα πραγματικό κομψοτέχνημα
Ομολογώ ότι έχω ένα μικρό πρόβλημα με τα γεγονότα που το «The Last Dance» εξιστορεί: τα play off εκείνης της χρονιάς είναι τα τελευταία του ΝΒΑ που έχω παρακολουθήσει φανατικά για να δω κι εγώ όπως και όλοι οι φίλοι του μπάσκετ αν οι Μπουλς θα καταφέρουν να ξαναπάρουν το τρόπαιο. Οσα τότε είδα (ειδικά στον κρίσιμο έκτο τελικό ανάμεσα στους Μπουλς και στους Γιούτα Τζαζ του Στόκτον και του Μαλόουν) με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι δεν θα ξαναδώ τίποτα πιο εντυπωσιακό στην ιστορία του αμερικάνικου μπάσκετ, το οποίο και σιγά σιγά σταμάτησα να παρακολουθώ με πάθος. Τώρα βλέπω μόνο τον τελικό των play off κι όχι πάντα: η μαγεία του στα μάτια μου είχε εξαντληθεί. Αλλά έκανα λάθος. Το The Last Dance έχει τελικά μεγαλύτερο ενδιαφέρον κι από εκείνους τους αξέχαστους τελικούς. Όχι μόνο για την ίδια την καταπληκτική ιστορία που διηγείται, αλλά και γιατί είναι από μόνο του ένα κομψοτέχνημα τηλεόρασης, τέχνης και ζωής.
Το ESPN είχε προγραμματίσει την προβολή του τον Ιούλιο, αλλά όταν το ΝΒΑ σταμάτησε, δεν είχε τον παραμικρό ενδοιασμό: το προβάλει τώρα νοιώθοντας την ανάγκη του κόσμου να δει κάτι που θα τον συναρπάσει. Κατά κάποιο τρόπο ο Τζόρνταν θα κερδίσει και το δαχτυλίδι του φετινού ΝΒΑ. Το κέρδισε ήδη…
