Ηταν δεδομένο ότι θα παρακολουθούσαμε ένα καυγά του Γιάνη Βαρουφάκη με τους παλιούς συντρόφους του καλοκαιριάτικα και σεις που συχνά με διαβάζετε θα θυμόσαστε ότι το είχα προαναγγείλει. Αποκλείεται να κυκλοφορούσε στα ελληνικά το νέο βιβλίο του κυρίου καθηγητή χωρίς προηγουμένως ο ίδιος να προκαλέσει θόρυβο γύρω από το άτομό του. Από την άλλη είναι δεδομένο ότι ο Αλέξης Τσίπρας, στο διάστημα της σχέσης τους, του έχει πει τόσα πολλά που ο Βαρουφάκης μπορεί να γράψει πέντε βιβλία, αν δεν βρεθεί κάποιος τρόπος να σταματήσει. Ετσι γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια να απαξιωθεί ο Γιάνης, γεγονός που τον θυμώνει πιο πολύ. Ο καυγάς για μας τους υπόλοιπους έχει πλάκα κι αξίζει να τον παρακολουθούμε. Αρκεί να μην ξεχνάμε με ποιούς έχουμε να κάνουμε - διαφέρουν σε πολλά αλλά μοιάζουν σε κάτι: φέρνουν την αλήθεια στα μέτρα τους. Ο Γιάνης κατέχοντας την τέχνη του να διηγείται ιστορίες υπερτονίζοντας την δική του παρουσία και ο Αλέξης αποφεύγοντας να πει τι συνέβη πραγματικά.

Κρυφτούλι με την αλήθεια

Ο Τσίπρας έχει λερωμένη τη φωλιά του και το καταλαβαίνεις από τον τρόπο που αντιδρά. Προσπαθεί να ειρωνευτεί τον Βαρουφάκη, ευχόμενος καλές πωλήσεις στα βιβλία του, βάζει τους δικούς του να γράφουν non paper για Βίπερ (χωρίς, όπως ο Πέτρος Τατσόπουλος απέδειξε, να γνωρίζουν τι είναι τα Βίπερ…) κρύβεται πίσω από διάφορους συνεργάτες του, που ανέλαβαν να αποκρούσουν τις ομοβροντίες του Γιάνη, μιλώντας για τελειωμένες ιστορίες – λες και δεν έχουμε capital control πια. Ο Τσίπρας φοβάται μήπως αυτό που κάνει ο Βαρουφάκης αρχίσουν να το κάνουν κι άλλοι πολλοί που από το ΣΥΡΙΖΑ αποχώρησαν – ήδη ο Παναγιώτης Λαφαζάνης ψελλίζει κάτι μισόλογα. Το τελευταίο που θέλει ο πρωθυπουργός μας είναι ν αρχίσει μια δημόσια συζήτηση από τους παλιούς του συντρόφους για το ήθος του, τους φόβους του, τις πράξεις και τις παραλήψεις του. Εχουν απομακρυνθεί από κοντά του πάρα πολλοί που μπορούν να ξημεροβραδιάζονται στην τηλεόραση και στα Social Media λέγοντας ιστορίες για τον Αλέξη και το πώς έφτασε στην εξουσία: εκτός από τον Βαρουφάκη και τον Λαφαζάνη, υπάρχουν ακόμα ένα σωρό υπουργοί και υφυπουργοί της Κυβέρνησης του 2015, αλλά και πρώην πολιτειακοί παράγοντες, όπως η Ζωή Κωνσταντοπούλου, που θα χουν κάμποσα ωραία να πουν. Δεν το έκαναν μέχρι τώρα γιατί θεώρησαν ορθότερο να του ασκήσουν πολιτική κριτική, αλλά αν δουν ότι η πρακτική του Γιάνη αποδίδει, δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να θυμηθούν κι αυτοί ξεχασμένες ιστορίες. Αλλωστε, όπως, γράφει ο Βαρουφάκης κάμποσοι από δαύτους πήραν Υπουργεία γιατί, όπως ο Τσίπρας του έλεγε «αν δεν πάρουν κάτι, θα αρχίσουν να πετροβολάνε την Κυβέρνηση απ’ έξω». Φυσικά ο Τσίπρας σφυρίζει κλέφτικα και γιατί γνωρίζει πως πολλά από τα περιστατικά, που ο Γιάνης διηγείται είναι αληθινά: για το αν του χαλάνε το image δεν έχει πρόβλημα – άλλωστε ποτέ του δεν υπερτίμησε τις δυνατότητες κρίσεις του λαού. Απαντάει με ασάφειες, λέει πως ήταν ενήμερος για σχέδια, που, όμως, του φάνηκαν τελικά ανόητα, ισχυρίζεται πως χρησιμοποίησε τον Βαρουφάκη στα πλαίσια μιας στρατηγικής, η οποία, αν κρίνουμε από την κατάληξη της ιστορίας, τίποτα στρατηγικό δεν είχε. Όταν απαντάς με γενικότητες σε συγκεκριμένες κατηγορίες, το κάνεις γιατί θες να αποφύγεις την αλήθεια. Στο Guardian είπε πως ο κόσμος μπορεί να τον λέει ψεύτη, αλλά όχι απατεώνα ή κλέφτη. Μοιάζει να το είπε καμαρώνοντας!

Η ιστορία στα μέτρα του

Κι ο Γιάνης, όμως, φέρνει την ιστορία στα μέτρα του, όπως κάνει και στα επιστημονικά του συγγράμματα. Η τεχνική της αφήγησης είναι απολύτως ίδια και ο Βαρουφάκης την γνωρίζει καλά. Η αφήγησή του ξεκινά με βάση αληθινά περιστατικά, αλλά ο τρόπος που τα διηγείται εξυπηρετεί την ανάγκη του για προβολή: το ίδιο κάνει κι όταν γράφει για την οικονομία – φωτογραφίζει ένα πρόβλημα, το αναλύει σωστά και καταλήγει να προτείνει τη δική του ανεφάρμοστη λύση για να σε πείσει ότι είναι μεγαλοφυής. Στις διηγήσεις του χρησιμοποιεί πολύ βολικά τα επιρρήματα και τα επίθετα: όταν αναφέρει κάτι που ο Τσίπρας ή κάποιος άλλος του είπε, χαρακτηρίζει τον συνομιλητή του με ένα τρόπο που προκαταβάλει την ίδια την φράση. Ο Τσίπρας εμφανίζεται άλλοτε «έξαλλος», άλλοτε «μπερδεμένος», άλλοτε «χαμογελαστός για να δείξει ότι καταλαβαίνει», άλλοτε «φοβισμένος» ή άλλοτε «σε κατάσταση αποσταθεροποίησης». Όταν αφηγείσαι κάτι μ αυτό τον τρόπο μπορείς άνετα να δημιουργήσεις όποια εντύπωση θες χρησιμοποιώντας πάντα τα λόγια του άλλου. Λέει π.χ ο Βαρουφάκης ότι ο Τσίπρας του είπε «θα μας πάνε στο Γουδί». Προσθέτοντας το «φοβισμένος», ο Τσίπρας είναι ένας πανικόβλητος φουκαράς. Γράφοντας αντιθέτως ότι αυτό το είπε «γελαστά» είναι ένας χαβαλές που κάνει πλάκα. Στις διηγήσεις του οι άλλοι είναι μπερδεμένοι, καχύποπτοι, κομμάτι άσχετοι, ενώ ο Βαρουφάκης είναι πάντα ψύχραιμος, σοβαρός, μετρημένος. Νουθετεί το Φλαμπουράρη λέγοντας ότι «η Αριστερά δεν κλέβει», εξηγεί τα σχέδια του πειστικά και εισπράττει ενθουσιασμό, συμβουλεύει τον Αλέξη να μάθει αγγλικά και ανταλλάσει μηνύματα με τον Μακρόν για το πώς θα σωθεί η Ευρωζώνη. Έναν άνθρωπο που παρουσιάζει ο ίδιος τον εαυτό του τόσο τέλειο κι αλάνθαστο, ενώ επί των ημερών του κλείσανε οι Τράπεζες, πώς να τον πάρεις σοβαρά; Ακόμα κι αν όλα όσα αφηγείται έγιναν έτσι, η σπουδή να παρουσιαστεί ως ο μόνος ικανός, κάνει όλα όσα αφηγείται, ν ακούγονται τουλάχιστον αστεία. Υπάρχει μάλιστα κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Στη σελίδα 112 του βιβλίου, όταν διηγείται τις πρώτες μέρες με τον Τσίπρα, αναφέρει ότι του ζητά να υιοθετήσει το σχέδιό του για το παράλληλο νόμισμα και να το παρουσιάσει στον κόσμο: του ζητάει δηλαδή να κάνει ό,τι επιμελώς ο ίδιος δεν έκανε πριν τις εκλογές του 2015, όταν άφηνε να κυκλοφορεί ότι έχει μαγικές λύσεις για την ώρα της ρήξης, χωρίς να τολμήσει να πει σε δημόσιους Υπάλληλους και συνταξιούχους ότι θα τους δίνει το 10% του μηνιάτικου σε IOU. Από κάτι τέτοιες λεπτομέρειες καταλαβαίνεις ότι όλοι ήξεραν πως τα σχέδια τους ήταν ανεφάρμοστα ή είχαν γιγάντιο κόστος, αλλά κανείς δεν τολμούσε να τα πάρει πάνω του! Και οι δυο κυνηγούσαν καρέκλες εξουσίας απλά λέγοντας αυτά που ο κόσμος ήθελε ν ακούει. Τίποτα άλλο.

Ενήλικοι ψεύτες στο δωμάτιο

Ο Τσίπρας λέει σήμερα ότι έκανε λάθη κι ένα από αυτά ήταν κι ο Γιάνης: το σχέδιο ρήξης λέει ήταν μια ανοησία και για αυτό υπέγραψε ένα μνημόνιο ακόμα – όμως δεν πολιτεύτηκε λέγοντας αυτό. Ο Γιάνης, από την άλλη, αποδεικνύει πως έμπλεξε με το ΣΥΡΙΖΑ για να γράψει στο τέλος της σχέσης μια σειρά από βιβλία, να κάνει διαλέξεις, να πουλήσει κάποτε μελό ιστορίες. Κατέγραφε τα πάντα και σήμερα τα εκδίδει: αυτός είχε τουλάχιστον ένα σχέδιο. Ο Τσίπρας παθαίνει μόνο ζημιά: παίζοντας κρυφτούλι με την αλήθεια, ξεχνά ότι όποιος παρακολουθεί αυτή την ιστορία μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα πως αν κάποιος δέχεται ότι έλεγε ψέματα το 2015, εύκολα θα πει ψέματα και το 2018 και το 2019. Στο τέλος του καυγά μένει μια απορία: αν ο αντιμνημονιακός αγώνας του Τσίπρα βασίστηκε σε λάθος εκτιμήσεις και λάθος ανθρώπους, γιατί να πιστέψουμε τις σημερινές του εξαγγελίες για ανάπτυξη, ευημερία κτλ; Από πού προκύπτει ότι κι αυτές δεν βασίζονται σε λάθος ανθρώπους ή δόλια ψέματα; Κι ο Βαρουφάκης λέει τα δικά του, αλλά αυτός δεν κυβερνάει, απλά γράφει βιβλία για ενήλικους στο δωμάτιο. Ενήλικους ψεύτες για την ακρίβεια…