Πριν από λίγες μέρες στην Αθήνα έγινε ένα συνέδριο στο οποίο πήραν μέρος είκοσι περίπου επιστήμονες από διάφορες χώρες της Ευρώπης, που ανήκουν στο κίνημα που υποστηρίζει ότι κορωνοϊός δεν υπάρχει, ότι οι μάσκες είναι επικίνδυνες, ότι όλα είναι μια παγκόσμια συνομωσία κτλ. Στο συνέδριο αυτό ειπώθηκαν πράγματα που όντως δεν τα ακούς στην τηλεόραση. Ηταν ένα συνέδριο που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «σύναξη ψεκασμένων» - αλλά θα ήταν λάθος διότι όλοι αυτοί που αποκαλούμε «ψεκασμένους» πιστεύουν ότι ψεκασμένοι είμαστε εμείς οι υπόλοιποι, που μας ψεκάζουν για να μην βλέπουμε την αλήθεια. Δεν ξέρω πως οι ίδιοι που ανησυχούν για μας γλυτώνουν από τους ψεκασμούς, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Όπως καμία σημασία δεν έχουν κι όσα ακούστηκαν στο συγκεκριμένο επιστημονικό συνέδριο.
Επειδή κάποιες από τις απόψεις μου κίνησαν την περιέργεια πάντως, έψαξα να βρω ποιοι είναι αυτοί που μίλησαν. Διάλεξα να ασχοληθώ με την περίπτωση ενός Ιταλού γιατρού, του κ. Στέφανο Μοντανάρι, που εξήγησε τις καταστρεπτικές συνέπειες της χρήσης της μάσκας λέγοντας ότι έχει δει καθημερινά (!) πολλά παιδιά να λιποθυμούν γιατι τη φοράνε: είναι να απορείς που και πως περνάει το χρόνο του. Ο εν λόγω κύριος λοιπόν έχει ένα site κι ένα blog, χάρη στα οποία χρόνια τώρα δημοσιεύει κηρύγματα εναντίον του εμβολιασμού – αυτό ήταν η βασική του ενασχόληση κι ο κορωνοϊός προέκυψε αργότερα. Σε αυτά που γράφει περισσότερο από επιστημονικές απόψεις, δηλαδή τεκμηρίωση, διακρίνεις ένα τεράστιο πάθος.
Αν ψάξει κανείς τις ιστοσελίδες του διαπιστώνει ότι ο Μοντανάρι παίρνει μέρος σε πορείες κατά των εμβολίων εδώ και χρόνια, ενώ τελευταία είναι και κεντρικός ομιλητής σε εκδηλώσεις που διοργανώνονται από ένα νέο πολιτικό φορές που λέγεται ΜV3 Liberta. Παραθέτει επίσης λογαριασμούς τραπεζών ζητώντας οικονομική υποστήριξη, καλεί τον κόσμο στις 10, στις 20 και στις 30 του μηνός να μην βλέπουν τηλεόραση και να μην αγοράζουν τίποτα από τα σούπερ μάρκετ, (τις επόμενες μέρες δεν πειράζει…) και δηλώνει πως μια μέρα θα δικαιωθεί για τις θέσεις του: στην πρώτη σελίδα του site του υπάρχει και μια φράση του Τζιάκομο Λεοπάρντι που μας ζητά να μην είμαστε σκλάβοι κανόνων και νόμων. Με απλά λόγια έχουμε να κάνουμε με ένα άνθρωπο που εκφράζει πολιτικές ιδέες στο δρόμο – στη μοναδική του φωτογραφία τον βλέπουμε με μια ντουντούκα να καλεί κόσμο σε ξεσηκωμό. Δεν είναι σίγουρα ο τυπικός επιστήμονας, δεν είναι ερευνητής ή λοιμοξιολόγος, ούτε νομίζω πως αν είχες κάποιο πρόβλημα θα ήταν ο πρώτος γιατρός στον οποίο θα πήγαινες να σε δει, αλλά μπορεί να κάνω και λάθος.
Η επισκεψημότητα του blog του είναι μικρή. Γύρω στους 1500 ανθρώπους διαβάζουν συνήθως ότι γράφει: φαίνεται ότι και στην Ιταλία ψεκάζουν τους πάντες νύχτα μέρα κι αυτοί αρνούνται ν ανοίξουν τα μάτια τους. Από την άλλη να αναγνωρίσουμε στον άνθρωπο ότι είναι αυτό που λέμε «λαϊκός αγωνιστής»: τα βίντεο που υπάρχουν με τα κατορθώματα του ολοκληρώνονται με επεμβάσεις της αστυνομίας που χωρίς ακρότητες παρακαλάει τον ίδιο και τους λίγους υποστηρικτές του να μην προκαλούν μποτιλιάρισμα στους δρόμους. Υποθέτω πως κάτι ανάλογο θα είναι και ο Δρ Χόφμαν, και ο Δρ Μαργκόνοφ και ο Δρ Σόνγουλντ που πήραν μέρος στο συνέδριο: επιστήμονες ίσως, αλλά πάνω από όλα αριστεροδέξιοι λαϊκοί αγωνιστές έτοιμοι να πουν σε ένα μικρό ή μεγάλο πλήθος ό,τι θέλει ν’ ακούσει. Δεν είναι λαϊκιστές, αλλά είναι άνθρωποι του λαού, «αντισυστημικοί» όπως δηλώνουν, δηλαδή αποφασισμένοι να πουν τα αντίθετα από όσα λένε οι άλλοι. Είναι επιστήμονες; Μπορεί. Αλλά και να μην ήταν περίπου τα ίδια θα έκαναν και θα έλεγαν.
Από τα χρόνια της αρχαιότητας αυτό που αποκαλούμε «επιστημονική κοινότητα» είχε πάντα και του κόσμου τα «μπουμπούκια». Για χιλιάδες χρόνια υπήρχαν «επιστημονικές» απόψεις που υποστήριζαν ότι η γη είναι ακίνητη κι ο ήλιος κινείται. «Επιστήμονες» πίστευαν ότι η γη είναι επίπεδη: υπάρχει ένα περίεργο κίνημα που το πιστεύει και σήμερα, ενώ πρόσφατα έμαθα πως κάποιοι αμφισβητούν και την ύπαρξη της Αυστραλίας! Η επιστημονική κατάρτιση δεν είναι συνώνυμο πάντα της λογικής – αλλιώς ο όρος «τρελός επιστήμονας» δεν θα υπήρχε. Επιτρέπεται, όμως, «επιστήμονες» να παίζουν με αυτό που λέμε δημόσια υγεία; Δυστυχώς είναι αρκετά συνηθισμένο επιστήμονες να πουλάνε τις γνώσεις τους, χωρίς απαραίτητα αυτές να κάνουν καλό στην ανθρωπότητα. Επιστήμονες έκαναν γενετικά πειράματα κι επιστήμονες παρασκεύασαν όπλα μαζικής καταστροφής. Η επιστήμη δεν είναι έννοια ταυτόσημη με την ηθική. Βέβαια οι επιστήμονες που βγάζουν λόγο εναντίον της μάσκας ή που πιστεύουν πως δεν υπάρχει πανδημία δεν είναι ούτε τρελοί (αν και αμφιβολίες υπάρχουν…) ούτε ανήθικοι: απλά διεκδικώντας ένα είδος κοινωνικής αναγνώρισης, λειτουργούν με την ενέργεια που τους δίνουν οι αστείρευτες μπαταρίες της προσωπικής τους ματαιοδοξίας. Συνήθως διψούν για προβολή.
Ο επιστήμονας δεν είναι ένας αντικοινωνικός άνθρωπος που δουλεύει σε ένα εργαστήριο στα έγκατα της γης μακριά από τον κόσμο. Στις πιο πολλές περιπτώσεις διάλεξε να σπουδάσει και για να ξεχωρίσει. Συχνά χαίρεται την αναγνώριση του κόσμου, καμαρώνει μπροστά στα μπράβο – μερικές φορές του αρέσει κι ο ρόλος του μικρού Θεού που γιατρεύει, που εξηγεί, που βοηθά τον συνάνθρωπό του να κατανοήσει τα μυστήρια της φύσης ή της ανθρώπινης ύπαρξης. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, πέραν της προσφοράς, για να κερδίσει κάποιος τη λατρεία ενός κοινού: ένας από τους ευκολότερους, ειδικά για τον επιστήμονα, είναι η αντισυμβατική στάση, η διαφοροποίησή του από τους συναδέρφους του, η προβολή θέσεων κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα. Ποιος θα ήξερε τον Μοντανάρι π.χ αν δεν έλεγε ότι παιδιά λιποθυμούν μπροστά του; Τύποι σαν αυτόν έχουν ανάγκη τον Covid 19, ακριβώς για να μπορούν να ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει!
Απέναντι σε όλους αυτούς έχουμε ένα πραγματικό πρόβλημα: η δημοκρατία, στην οποία πιστεύουμε, επιβάλει να σεβόμαστε το εξωφρενικό των απόψεών τους. Δεν είναι υποχρεωτικό να τις προβάλουμε, αλλά αλίμονο αν χρησιμοποιηθεί εναντίον τους οποιοδήποτε μέτρο καταστολής: η ηρωοποίησή τους μεγαλώνει το θόρυβο της ντουντούκας τους. Είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε αναμεσά τους, να τους ακούμε όπως ακούγαμε κι όσους είχαν κάποτε μαγικές λύσεις για την οικονομία και τρόπους για να διαγράψουν το χρέος και να μας κάνουν όλους πλούσιους. Ευτυχώς ό,τι και να λένε, αρκεί που είμαστε περισσότεροι εμείς, που ακούγοντάς τους μπορούμε να κρατάμε την ψυχραιμία μας, για να γελάμε και με αυτές τις «επιστημονικές θεωρίες», αν όχι τώρα που ο ιός δημιουργεί ανυσυχίες και φόβους, αλλά σίγουρα κάποια στιγμή αργότερα.
Στο μεταξύ, η επιστήμη, απέναντι σε τέτοια φαινόμενα, σηκώνει τα χέρια ψηλά. Για τον Δρ Μοντανάρι μάλλον μιλάω σαν ψεκασμένος. Το ξέρω και κάνω υπομονή. Όταν όλα περάσουν, ίσως σταματήσουν και να μας ψεκάζουν…
(Βημαγκαζίνο, Οκτώβριος του 2020)
