Ο Αύγουστος γεννήθηκε το έτος 8 π.Χ: τότε ο όγδοος μήνας του χρόνου πήρε αυτό το όνομα. Ο,τι υπήρχε μια τεράστια εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας χωρίς Αύγουστο σχεδόν με σοκάρει. Στο μήνα έδωσε το όνομά του ο Αύγουστος Καίσαρας – διάλεξε ένα αυτοκρατορικό προσδιορισμό για τον λαμπρότερο μήνα του χρόνου. Λέγεται ότι του πρόσθεσε και μια μέρα από τον Φεβρουάριο, αλλά αυτό είναι μάλλον μια λαϊκή δοξασία – είναι αμφίβολο αν ο Φεβρουάριος τότε υπήρχε. Από την άλλη είναι απολύτως βέβαιο ότι ο Καίσαρας ονόμασε Αύγουστο τον συγκεκριμένο μήνα για να τιμήσει τον θάνατο της Κλεοπάτρας, η οποία, όπως λέγεται, έθεσε τέλος στη ζωή της στα μισά του. Μολονότι ο λόγος του θανάτου της βασίλισσας της Αιγύπτου καλύπτεται από μυστήριο, ο Καίσαρας θέλησε ο Αύγουστος να γίνει ο μήνας της Κλεοπάτρας, που είχε μια αδυναμία στους Ρωμαίους αυτοκράτορες: έβρισκα πάντα την ιστορία αυτή υπέροχα αυγουστιάτικη. Μια ερωτική ιστορία με μια δόση τρέλας.
Πάντα επίσης πίστευα ότι ενώ έχουμε τόσες και τόσες ανόητες αργίες, δεν βρήκαμε ποτέ ως χώρα το σθένος να κάνουμε αργία την 1η μέρα του Αυγούστου, ενώ θα έπρεπε. Την 1η Αυγούστου δεν αρχίζει το καλοκαίρι, αλλά είναι σαν αυτή τη μέρα να ζεις την ένταση της λάμψη του: είναι σαν η μέρα να σου υπενθυμίζει ότι έφτασε ο Αύγουστος και να σου φωνάζει «φύγε». Κάποτε η 1η Αυγούστου ήταν η μέρα που έφευγαν όλοι για διακοπές – σαν να υπήρχε ένας αόρατος αφέτης, που να πάταγε τη σκανδάλη στο πιστόλι της εκκίνησης και όλοι να έπρεπε να τρέξουμε στις παραλίες. Τώρα πολλοί δεν κάνουν διακοπές – δεν φεύγουν καν από τις μεγάλες πόλεις: φέτος κοντά στα άλλα προστέθηκε κι ο φόβος του ιού. Αλλά ο Αυγουστός δεν σταματά να έρχεται κι όταν καταφθάνει σαν κάτι ν αλλάζει στην ψυχολογία μας, σαν η ίδια η χώρα να φοράει ξαφνικά και απροσδόκητα τα ρούχα του καλοκαιριού. Είναι μια άλλη χώρα η Ελλάδα τον Αύγουστο και το ξέρουμε. Ακόμα και οι βαριά εθισμένοι στη γκρίνια που βλέπουν μόνο καταστροφές, τον Αύγουστο μαλακώνουν. Οποιος φεύγει από τις μεγάλες πόλεις έχει τη δυνατότητα να δει την ελληνική επαρχεία στα καλύτερά της. Ηλιόλουστη κι απαστράπτουσα, με ανθρώπους συνήθως χαρούμενους, με ξένους που τη βλέπουν σαν μοναδικό προορισμό, με τα φεγγάρια της και τα σκοτάδια της. Αλλά και όποιος δεν φεύγει και μένει στην Αθήνα ή σε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη πόλη, περνά ένα μήνα σε μια πόλη ανθρώπινη, αφού η κίνηση είναι ελάχιστη, οι άνθρωποι λιγότερο νευρικοί, η κατανόηση μεγαλύτερη: όποιος μένει πίσω τον Αύγουστο συμπεριφέρεται συνήθως στον συνάνθρωπό του με αλληλεγγύη, σαν αυτή που συναντάς στις μεγάλες καταστροφές. Εχω κάνει εξαιτίας επαγγελματικών υποχρεώσεων μερικούς Αύγουστους στην Αθήνα: όσοι μέναμε πίσω ήμασταν «οι καημένοι που δεν τα καταφέραμε» και μοιραζόμασταν αυτή μας την ατυχία σαν φαντάροι που κάνουν δύσκολο στρατιωτικό. Υπήρχαν ξαφνικά στο καθημερινό λεξιλόγιο μας εκφράσεις συμπόνιας του τύπου «και πάλι καλά», «θα περάσει κι αυτό» και «μην μας ξανατύχει».
Οι Ελληνες αλλάζουν τον Αύγουστο. Ξαφνικά γίνονται όλοι πιο χαλαροί, αισθάνονται ξαφνικά πιο τυχεροί που ζουν εδώ, δεν χρειάζεται να αναπολούν τα παλιά μεγαλεία για να αισθάνονται ωραία, αλλά απλά να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά. Νοιώθεις ότι το μυαλό καθαρίζει, όχι γιατί το χρησιμοποιείς σωστά, αλλά γιατί δεν τον χρησιμοποιείς σχεδόν καθόλου. Η μέρα σου γενικά αλλάζει. Είναι πρωί στις 10 και όχι στις 7. Κανείς δεν σου λέει ότι κοιμήθηκες πολύ, άμα ξυπνήσεις κατά τις 11. Στη 1 το μεσημέρι νοιώθεις ότι έχεις ένα 24ωρο μπροστά σου κι όχι τελείωσε. Στις 12 ότι η μέρα δεν είναι παράξενο να θελήσεις να φας πρωϊνό. Οδηγείς σε κακοστρωμένους επαρχιακούς δρόμους, αλλά όχι μέσα στην κίνηση – δεν υπάρχουν ούτε στοπ, ούτε φανάρια. Οι ερωτήσεις είναι οι απλούστερες δυνατές («που θα πάμε;», «τι θα φάμε;», «τι θα πιούμε;») και τις απαντήσεις πάντα περιμένεις να τις δώσει άλλος. Τον Αύγουστο ο χώρος είναι σημαντικότερος από το χρόνο. Τον Αύγουστο διαβάζεις αστυνομικά γιατί έχουν μια κάποια δράση, ακριβώς επειδή αυτό το μήνα νοιώθεις ότι δεν θα γίνει στην κανονική ζωή απολύτως τίποτα: ακόμα και φέτος που αγωνιάς για τα κρούσματα νιώθεις ότι όλα τα δυσάρεστα συμβαίνουν αλλού. Δεν βλέπεις σχεδόν καθόλου τηλεόραση και ξαφνικά έχεις χρόνο για όλα όσα τους άλλους έντεκα μήνες δεν έχεις: μπορείς να πίνεις κάθε μέρα καφέδες χωρίς βιασύνη, να μετράς το χρόνο με καραφάκια τσίπουρα κι όταν διψάς να σκέφτεσαι μια μπύρα κι όχι που θα βρεις ένα πλαστικό ποτήρι για να πιείς ένα νερό από το γαλάζιο μπουκάλι του ψυκτικού μηχανήματος, που πιστεύεις ότι μια μέρα θα το χρησιμοποιήσουν για να σου βάλουν ορό. Ακόμα κι όταν τσακώνεσαι τον Αύγουστο οι καυγάδες είναι σαν μικρές εκρήξεις, όλα ξεφουσκώνουν και περνούν γρήγορα. Δυστυχώς γρήγορα περνά και ο Αύγουστος.
Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί το κατακαλόκαιρο μοιάζουν κομμάτι διαφορετικοί – σαν ο μήνας να τους έχει προικίσει με την άνεση του. Ο Ντε Νίρο. Ο Ντάστιν Χόφμαν. Ο Φιντέλ Κάστρο. Ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Ο Πολάνσκι. Ο Μπεν Αφλεκ. Ο Ντέιβιντ Ντουκόβνι. Ο Αντόνιο Μπαντέρας. Ο Τζον Χιούστον, ο Μπλέικ Εντουαρντς και ο Αλφρεντ Χίτσκοκ. Ο Σον Πεν. Ο Μπιλ Κλίντον, αλλά και η Σαρλίζ Θερόν, η Γκίλιαν Αντερσον και η Μαντόνα κουβαλάνε πολύ από την επιθετική γοητεία αυτού του μήνα: ο Αύγουστος είναι παντού στο δυτικό κόσμο συνώνυμο της ξενοιασιάς, απλά ο ελληνικός Αύγουστος συμβαίνει να είναι ο πιο ωραίος από όλους γιατί εμείς στην ξενοιασιά ξέρουμε να δίνουμε περιεχόμενο.
Δεν θα σταματήσω να το λέω. Χρόνια τώρα μιλάμε για μεταρρυθμίσεις, τομές, αποφάσεις μεγάλες κτλ. Πιστεύω χρόνια τώρα πως αληθινή μεταρρύθμιση που θα άλλαζε τον κόσμο θα ήταν η απόφαση μια χρονιά να έχουμε δυο φορές σερί Αύγουστο – να τελείωνε ο υπέροχος αυτός μήνας και να ξεκινούσε από την αρχή, όπως γίνεται με ένα τραγούδι ωραίο που το ξανακούς επειδή σ αρέσει. Να κάναμε μια χρονιά με δεκατρείς μήνες και διπλό τον Αύγουστο: όλα θα ήταν καλύτερα, ακόμα κι αν το δεύτερο Αυγουστο τον περνούσαμε στην πόλη ή ακόμα και σε καραντίνα. Πρώτα από όλα, αν συνέβαινε αυτό, οι μήνες θα αποκτούσαν τη σωστή ροή: θα σταματούσε να κάνει υπερβολική ζέστη το Σεπτέμβριο και τα κρύα θα έρχονταν στην ώρα τους – το δωδεκάμηνο θα αποκτούσε τη χαμένη του κανονικότητα. Οι ξένοι που μας επισκέπτονται δεν θα είχαν πιστεύω αντίρρηση – ειδικά φέτος. Ρωτήστε τους…