Σήμερα αρχίζει η διαδικασία ολοκλήρωσης των ομίλων με τα ματς να γίνονται ταυτόχρονα. Παίζουν ξανά οι Αγγλοι (με τους Ουαλλούς) και Ολλανδοί (με το απογοητευμένο Κατάρ) για να τσεκάρουν εισιτήρια πρόκρισης και πρωτιάς στον όμιλο: και οι δυο αντίπαλοί τους είναι βαθμολογικά αδιάφοροι. Ένα εισιτήριο περιμένει τον νικητή του Σενεγάλη – Εκουαδόρ. Αλλά το απόλυτο ματς είναι το Ιράν – ΗΠΑ. Το δεύτερο της ιστορίας. Θυμάμαι το πρώτο.

Το ματς Ιραν – ΗΠΑ δεν είναι μόνο ποδόσφαιρο: το 1998 όταν οι δυο αυτές ομάδες συναντήθηκαν για πρώτη φορά σε μουντιάλ στη Λιόν η Εκίπ έγραψε πως αυτό που θα παρακολουθήσουμε θα είναι «μια περίληψη ενός κεφαλαίου της σύγχρονης ιστορίας». Η κακή σχέση των δυο χωρών κρατά σχεδόν εβδομήντα χρόνια. Η αρχή της ιστορίας βρίσκεται στο μακρινό 1953 όταν η CIA με πραξικόπημα ανατρέπει την κυβέρνηση του εκλεγμένου πρωθυπουργού Μοσαντέκ. Ο λόγος; Φυσικά το πετρέλαιο. Ο Μοσαντέκ θέλει να εθνικοποιήσει τις εταιρείες εξόρυξης πετρελαίου. Και οι Αμερικάνοι δεν θέλουν να ακούν για το ενδεχόμενο.

Αυτοκρατορίες του Κακού

Ο,τι ακολουθεί  τα επόμενα χρόνια είναι θεαματικό, αν όχι κι απρόβλεπτο. Οι διπλωματικές ρήξεις και οι εντάσεις είναι συνεχείς: η κρίση του 1979, με τους Ιρανούς να εγκλωβίζουν 52 υπαλλήλους της αμερικανικής πρεσβείας και τους Αμερικάνους να στήνουν επιχείρηση απελευθέρωσης, είναι το πιο εντυπωσιακό ίσως κεφάλαιο αυτής της ιστορίας – όσοι δεν έχετε δει την εξαιρετική ταινία «Argo» (του Μπεν Αφλεκ) δείτε την: είναι πολύ κοντά στα γεγονότα. Αλλά γεγονότα υπάρχουν κι άλλα πολλά: οι Ιρανοί αντιμετωπίζουν τους Αμερικάνους ως «Αυτοκρατορία του Κακού», οι Αμερικάνοι απαντούν συχνά πυκνά στην επιθετική ρητορική τους με κυρώσεις και αποκλεισμούς, ενώ υπάρχουν και πολεμικές εντολές, που ανεστάλησαν την τελευταία στιγμή. Τώρα για άλλη μια φορά το ποδόσφαιρο αναλαμβάνει ρόλο στις εντάσεις της ιστορίας. Το Ιράν έχει 3 βαθμούς, οι ΗΠΑ 2. Και οι δύο είναι στη διεκδίκηση της πρόκρισης στους 16. Παίζεται μια πρόκριση. Και η Εκίπ έγραψε αυτή τη φορά πως στο γήπεδο Al Thumama της Ντόχα θα έχουμε απλά άλλο ένα επεισόδιο ενός αγώνα που κρατάει εβδομήντα χρόνια, αλλά αυτή τη φορά και με ποδοσφαιρικό διακύβευμα. Το 1998 όλα έγιναν για το γόητρο και μόνο. Ημουν εκεί τότε.   

Η διαταγή των Αγιατολάχ

Στη Λυών το 1998 οι δυο ομάδες είχαν βρεθεί στον ίδιο όμιλο και ο πονοκέφαλος της FIFA για το ματς ήταν τεράστιος, πολύ πριν αυτό ξεκινήσει. Εκείνο ήταν ένα παιγνίδι αληθινά μοναδικό. Οι ουδέτεροι, που περίμεναν να το παρακολουθήσουν, του είχαν δώσει τεράστια σημασία: οι Times είχαν γράψει πως «είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της παγκόσμιας διπλωματίας που δυο χώρες εμπιστεύτηκαν σε είκοσι δύο άνδρες που φοράνε κοντά παντελόνια τις ελπίδες τους να δημιουργηθεί ένας καλύτερος κόσμος». Όμως η αλήθεια είναι πως για τις δυο ομάδες το ματς ήταν ολότελα διαφορετικό: για τους παίκτες και τους προπονητές των Αμερικάνων ήταν ένα ματς ποδοσφαίρου, για τους Ιρανούς ήταν κάτι σαν μια μάχη στα πλαίσια ενός ιερού πολέμου!

Υπέρ πεσόντων και μαρτύρων  

Την παραμονή του αγώνα, ο Κοντανταντ Αζίσι, ο σκόρερ του γκολ της νίκης στο ματς των Ιρανών με την Αυστραλία στο μπαράζ, στο οποίο το Ιράν είχε πάρει την πρόκριση για το Παγκόσμιο Κύπελλο, είχε μιλήσει εκ μέρους όλης της ομάδας στα ΜΜΕ όλου του κόσμου: «Δεν θα χάσουμε το παιχνίδι: ορκιστήκαμε για αυτό. Πολλές οικογένειες μαρτύρων περιμένουν τη νίκη μας. Θα κερδίσουμε για χάρη τους». Αντίθετα ο αρχηγός των ΗΠΑ Στιβ Σάμσον είχε πει πως κανείς στα αποδυτήρια της δικής του ομάδας δεν διανοήθηκε να μιλήσει ανάλογα: «αν έλεγα παιδιά ας παίξουμε για τον Μπιλ Κλίντον, θα πέθαιναν όλοι στα γέλια» ήταν η δήλωσή του. Στο τέλος του ματς, που τέλειωσε με νίκη των Ιρανών με 2-1 πάνω από δύο εκατομμύρια άνθρωποι είχαν βγει στους δρόμους της Τεχεράνης για να χορέψουν και να ξεφαντώσουν. Αυτές οι γιορτές δεν επιτρέπονταν από το καθεστώς του Αγιατολάχ Χομέινι. Αλλά οι Αγιατολάχ τις επέτρεψαν. Και υποδέχτηκαν τους παίκτες στην επιστροφή ως ήρωες πολέμου: όλοι παρασυμοφορήθηκαν στο αεροδρόμιο.

Η πρόκληση και τα τριαντάφυλλα

Η αλήθεια είναι πως η FIFA είχε κάνει μια υποδειγματική δουλειά για να μην υπάρξει στο ματς ένταση μεγαλύτερη από την κανονική. Εκείνο το βράδυ στο Ζερλάν οι Αμερικάνοι και οι Ιρανοί ποδοσφαιριστές υποχρεώθηκαν να μπουν στον αγωνιστικό χώρο με λευκά τριαντάφυλλα, σύμβολο της ειρήνης, και τα πρόσφεραν οι μεν στους δε. Την παραμονή του ματς  ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ από την Τεχεράνη άφησε να γίνει γνωστό ότι κανένας Ιρανός ποδοσφαιριστής δεν επιτρέπεται να σφίξει τα χέρια με τους Αμερικανούς. Η προβλεπόμενη διαδικασία ήταν οι Ιρανοί που ήταν τυπικά γηπεδούχοι να υποδεχτούν τους Αμερικανούς με το συνηθισμένο χαιρετισμό. Στη FIFA ανησυχούσαν πως θα φύγουν από το γήπεδο αν υποχρεωθούν να πάνε αυτοί στους Αμερικάνους και μετά από συνεννόηση με τους Αμερικάνους αντέστρεψαν το πρωτόκολλο: πήγαν οι Αμερικάνοι στους Ιρανούς μολονότι βγήκαν πρώτοι στο γήπεδο!

Στο γήπεδο υπήρχαν τρομερά μέτρα ασφαλείας μολονότι οι οπαδοί των δυο ομάδων ήταν ελάχιστοι - καθόντουσαν μάλιστα οι πιο πολλοί όλοι μαζί (!) στο κέντρο του γηπέδου. Η πλειοψηφία στις εξέδρες ήταν Γάλλοι, αλλά υπήρχαν και πολλοί Ιρακινοί! Υπήρχαν πολλά και διάφορα πανό Ιρακινών κατά του καθεστώτος του Χομεϊνί, καθώς υπήρχε μια οργανωμένη ομάδα Ιρακινών ακτιβιστών, χρηματοδοτούμενη τότε από το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεϊν, για να δημιουργήσει διπλωματικό επεισόδιο: όλοι είχαν αγοράσει εισιτήρια μήνες πριν! Η FIFA κατάφερε, χάρη στην καλή δουλειά τριών τηλεσκηνοθετών (!) να μην φανεί κανένα από αυτά. Ο κίνδυνος εισβολής στον αγωνιστικό χώρο και αναταραχής στις κερκίδες ήταν τεράστιος, αλλά η διαχείριση του ματς υπήρξε υποδειγματική: στην Τεχεράνη έμαθαν για τα πανό μόνο τρεις μέρες αργότερα.

Στο τέλος του ματς, όλοι μαζί, Ιρανοί και Αμερικανοί, πόζαραν για μια αναμνηστική φωτογραφία που άξιζε περισσότερο από κάθε πολιτική συμφωνία. Η πολιτική έμεινε -για δυο ώρες- εκτός γηπέδου, το Ιράν κέρδισε 2-1: καθοριστικά τα γκολ του Εστίλι και του παικταρά Μαχδαβίκια, άχρηστο το γκολ του Αμερικανού ΜακΜπράιντ. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν το λιγότερο σημαντικό εκείνη την ιστορική μέρα. Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το Ιράν προκρίθηκαν στο επόμενο στάδιο: τα κατάφεραν  η Γερμανία και η Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο, παίζοντας αυτόν τον αγώνα το Ιράν και οι ΗΠΑ έδειξαν ότι μπορείς να κερδίσεις ένα Παγκόσμιο Κύπελλο ακόμα και χωρίς να το κερδίσεις. Κάνοντας μια συμφωνία ειρήνης γύρω από μια μπάλα. Κράτησε μάλλον λίγο, αλλά η προσπάθεια μετρά.

Ούτε για τον Αφλεκ

Σήμερα το ματς είναι πιο παράξενο. Παίζεται μια πρόκριση. Θα πρεπε η ένταση να είναι πιο μεγάλη. Αλλά οι Ιρανοί του Κεϊρόζ είναι αλληλέγγυοι στις γυναίκες του Ιράν που διαδηλώνουν και δεν νιώθουν στρατιώτες του καθεστώτος. Και οι Αμερικάνοι είναι δεδομένο πως θα παίξουν για την πάρτη τους κι όχι για τον Τζο Μπάιντεν. Ούτε καν για τον Μπεν Αφλεκ…  

Το podcast για το μουντιάλ

https://player.simplecast.com/597ab2b5-9a19-4a08-b011-c007288d8ff4?dark=false