Στο μεταξύ προέκυψε μια από τις πιο στενάχωρες ιστορίες του εφετινού καλοκαιριού: η απόλυση του Πάμπλο Λάσο από τη Ρεάλ Μαδρίτης. Ο Λάσο δεν είναι κάποιος τυχαίος: στον πάγκο της Ρεάλ είχε συμπληρώσει έντεκα ολόκληρα χρόνια και οι εξουσίες του έμοιαζαν απόλυτες. Στο τελευταίο Final 4, για παράδειγμα, ο Λάσο προτίμησε να αγωνιστεί (και να ηττηθεί από την Εφές) στον τελικό η ομάδα του παίζοντας χωρίς πλέι μέικερ (χτυπημένη από τραυματισμούς) παρά να δώσει μια ευκαιρία στον Γάλλο Τόμας Ερτέλ, που ναι μεν μπορούσε να κάνει τη δουλειά, πλην όμως ήταν σε δυσμένεια για πειθαρχικά παραπτώματα. Όταν μια ομάδα επιτρέπει σε ένα προπονητή τέτοιες αποφάσεις (που έχουν και μεγάλο κόστος) δεν πιστεύεις πως μπορεί να απολύσει τον εν λόγω προπονητή ό,τι κι αν συμβεί. Πλην όμως συνέβη κάτι σπάνιο: ο Λάσο έπαθε καρδιακή προσβολή στις 5 Ιουνίου. Και μολονότι επέστρεψε και κέρδισε με την Ρεάλ το πρωτάθλημα, οι γιατροί της Βασίλισσας λένε πως η κατάσταση του θα είναι κρίσιμη για καιρό.

Η σπάνια αυτή ιστορία άναψε στην Ισπανία κι όχι μόνο τη σπίθα μεγάλων συζητήσεων. Οι οπαδοί της Ρεάλ αποθέωσαν τον προπονητή μετά την απόλυση με χιλιάδες διαδικτυακές αναρτήσεις. Ο Λάσο δήλωσε ότι νιώθει καλά και ότι θα ήθελε να συνεχίσει. Η τεράστια συζήτηση αφορά το κατά πόσο η απόφαση της διοίκησης της Βασίλισσας είναι ηθική: οι πιο πολλοί συμφώνησαν ότι είναι απολύτως άδικη. Αλλά υπάρχει και μια άλλη συζήτηση που δεν βλέπω να γίνεται. Το τι θα γινόταν αν η Ρεάλ κρατούσε τον προπονητή και τον έβλεπε μια μέρα να παθαίνει ένα δεύτερο και μοιραίο επεισόδιο εξαιτίας της πίεσης. Εχει το ηθικό δικαίωμα μια ομάδα να γίνει ο τόπος που ένας καρδιοπαθής θα τεστάρει τα όρια του; Εχει η ηθική καρδιά;

Η ιστορία του Ερικσεν

Η ιστορία μου θύμισε την περίπτωση ενός άλλου διάσημου καρδιοπαθή: του Δανού επιτελικού μέσου Κρίστιαν Ερικσεν που όλος ο κόσμος είδε να παθαίνει καρδιακό επεισόδιο κατά τη διάρκεια του ματς Δανία – Φινλανδία στο Euro2020. Ολοι θυμούνται το σοκαριστικό περιστατικό, λίγοι γνωρίζουν την συνέχεια. Ο Ερικσεν έκανε επέμβαση την επόμενη του αγώνα και στην καρδιά του τοποθετήθηκε «απινιδωτής καρδιοαναγωγής» - ελπίζω να το λέω σωστά. Η Ιντερ, στην οποία τότε ανήκε ο παίκτης, ζήτησε από ειδική ομάδα καρδιολόγων να κρίνει την κατάστασή του παίκτη. Η επιτροπή αυτή δημιουργήθηκε από την ιταλική Λίγκα και έπρεπε να κρίνει αν ο παίκτης μπορεί να συνεχίσει να αγωνίζεται: ο φόβος ενός νέου καρδιακού επεισοδίου θα υπήρχε – ο σκοπός ήταν να υπάρξει μια εκτίμηση πιθανοτήτων. Στις 29 Οκτωβρίου του 2021, ανακοινώθηκε από την επιτροπή πως ο κίνδυνος που διατρέχει ο ποδοσφαιριστής είναι τόσο μεγάλος ώστε καλό θα ήταν να μην συνεχίσει να αγωνίζεται – η απόφαση βέβαια είναι πάντα δική του. Η ιταλική Λίγκα κοινοποίησε στην Ιντερ ότι δεν θα επιτραπεί στον Έρικσεν να παίξει στη Serie Α. Σχεδόν μισό χρόνο μετά την καρδιακή του ανακοπή σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση, ο Έρικσεν έφυγε από την Ιταλία και ξεκίνησε ατομική προπόνηση στις εγκαταστάσεις της ομάδας της Οντένσε. Δεν τα έβαλε κάτω προετοιμάζοντας την επιστροφή του στο ποδόσφαιρο. Στις 17 Δεκεμβρίου 2021, η Ίντερ έλυσε το συμβόλαιο που είχε μαζί του. Λίγες μέρες αργότερα ο Ερικσεν συμφώνησε με την Μπρέντφορντ κι αγωνίστηκε μαζί της σε έντεκα ματς για την Πρέμιερ λιγκ – σκόραρε μάλιστα κι εναντίον της Τσέλσι. Δεν αποκλείω και ο Λάσο να βρει μια ομάδα. Μιλάμε για ένα από τους κορυφαίους προπονητές στην Ευρώπη. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα: η ερώτηση είναι αν σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει ηθική και ανήθικη συμπεριφορά από την πλευρά των ομάδων. Και τι ακριβώς την προσδιορίζει.

Βλέπουν ένα ήρωα  

Είναι παράδειγμα θάρρους η Μπρέντφορντ και παραδείγματα προς αποφυγή για την σκληρότητα τους η Ρεάλ Μαδρίτης του μπάσκετ και η ποδοσφαιρική Ιντερ; Δυσκολεύομαι να το πω. Για ένα λόγο. Διότι δεν ξέρω τι θα έκανα στη θέση των διοικούντων των Ισπανών και των Ιταλών. Υπάρχουν δυστυχώς πολλά που δεν αντιμετωπίζονται μόνο με κανόνες συμπάθειας. Και δεν υπάρχει για να σε βοηθήσει να αποφασίσεις σε τέτοιες ιστορίες κανένας άγραφος ηθικός κώδικας.

Ηθικά βέβαια ο Λάσο έπρεπε να συνεχίσει να δουλεύει στη Ρεαλ. Πιθανότατα το καρδιακό του επεισόδιο να σχετίζεται με το στρες που έζησε φέτος στον πάγκο της ομάδας – αν αυτό ισχύει (έστω και λίγο) η απόλυσή του είναι πραγματικά μια απόφαση αχώνευτη από κάθε οπαδό που τον βλέπει σαν ήρωα. Κάθε οπαδός θα ήθελε να τον χειροκροτήσει βλέποντας τον και πάλι αγκαλιά με κάποιο τρόπαιο – κάθε οπαδός αγαπάει τους ήρωες. Πλην όμως υπάρχει και η πιθανότητα να τον έβλεπε να σωριάζεται στον πάγκο της Ρεάλ χωρίς μάλιστα σε αυτή την περίπτωση να υπήρχε επιστροφή. Κι αυτό δεν νομίζω ότι υπάρχει ομάδα στον κόσμο ικανή να το αντέξει, όταν μάλιστα μιλάμε και για ομάδα μεγάλη, που πρέπει να πρεσβεύει και αξίες. Πιο μεγάλη αξία από τη ζωή δεν υπάρχει.

Τόπος μαρτυρίου

Μια ομάδα δεν μπορεί να γίνει τόπος μαρτυρίου ενός ποδοσφαιριστή ή ενός προπονητή, ειδικά αν αυτός είναι κι λίγο δεμένος μαζί της – όπως συνέβαινε στην περίπτωση του Λάσο και της Ρεάλ. Νομίζω πως στην περίπτωση της Ρεαλ και του Λάσο έχουμε να κάνουμε με μια σχέση οικογενειακή – ο Ερικσεν και η Μπρέντφορντ (όπως και η επόμενη ομάδα του Ερικσεν) θα έχουν απλά μια επαγγελματική σχέση. Στις επαγγελματικές σχέσεις ο καθένας παίρνει τα ρίσκα του: οι οικογενειακές σχέσεις είναι διαφορετικές. Το να προσλάβεις ένα προπονητή ή ένα ποδοσφαιριστή με πρόβλημα είναι ένα ρίσκο που ως εταιρία παίρνεις. Το να κρατήσεις στον πάγκο ένα δικό σου άνθρωπο, ενώ γνωρίζεις πως κινδυνεύει, δεν είναι το ίδιο.

Ο Λάσο κάνει ένα επάγγελμα που σχετίζεται με το στρες πολύ περισσότερο από άλλα. Δεν είναι ούτε καθηγητής, ούτε πωλητής, ούτε απλός υπάλληλος, ούτε δουλεύει σε ένα γραφείο ώστε να πεις ότι μπορεί άνετα να συνεχίσει να κάνει τη δουλειά του: στη δουλειά του το στρες και το άγχος του είναι καθημερινότητα. Η Ρεάλ δεν απέλυσε απλά το Λάσο: είναι σαν να του έκανε μια σύσταση να καθίσει στην άκρη, ν αφήσει τους πάγκους και να χαρεί τη ζωή του. Η πράξη της νομίζω πως δεν είχε να κάνει με τον προπονητή, αλλά με τον άνθρωπο. Και ως τέτοια δεν τη θεωρώ αδικαιολόγητη. Αν έμενε ο Λάσο προπονητής της και κάτι πάθαινε ενδεχομένως να μην φώναζε εναντίον της απόφασης της ομάδας να τον κρατήσει κανείς οπαδός. Αλλά οι διοικούντες θα κουβαλούσαν ένα αβάσταχτα βαρύ φορτίο στη σκέψη και μόνο ότι δεν τόλμησαν να πουν στον δικό τους άνθρωπο πως καλό είναι να σταματήσει.

Μόνο οι ίδιοι απαντούν

Η τελευταία  ερώτηση της ιστορίας είναι γιατί άνθρωποι όπως ο Λάσο ή ο Ερικσεν δεν σταματάνε να ζουν με το στρες, όταν μάλιστα έχουν φτάσει ένα βήμα από το θάνατο. Αυτή την απάντηση μπορεί να την δώσουν μόνο οι ίδιοι και κανείς άλλος. Ο καθένας, αν μπορεί, ζει όπως αγαπάει: αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάποιος μπορεί να χαίρεται ή απλά να αντέχει να σπρώχνει κάποιον στα όρια του - κάποιον μάλιστα που αγαπάει. Υποθέτω πως ο Λάσο ειδικά θα έλεγε πως μακριά από τη Ρεάλ η ζωή του δεν έχει νόημα. Κατανοητό. Και σεβαστό. Και ανθρώπινο. Αλλά το βάρος της απόφασης πιθανότατα είναι μεγαλύτερο για τη Ρεάλ από όσο για τον ίδιο. Η Ρεάλ δεν άντεξε να το σηκώσει. Την μέμφομαι γιατί δεν τον κράτησε. Αλλά δεν την κακίζω.

(Νεα Σαββατοκύριακο, Ιούλιος 2022)