Από σήμερα επιτρέπονται οι μετακινήσεις εντός της χώρας και καταργούνται τα sms, που αμφιβάλω πάντως αν κανείς έστελνε τον τελευταίο μήνα – τα χρησιμοποιούσαμε ίσως μόνο για ψώνια. Ξεκινά επίσης η τουριστική περίοδος και αναμένεται φέτος να ανοίξουν και τα ξενοδοχεία, που ήταν πέρυσι κλειστά. Έχουν ήδη ανοίξει τα καφέ και τα εστιατόρια, αλλά και τα σχολεία. Θα ανοίξουν σε λίγο τα γυμναστήρια, οι παιδικοί σταθμοί, τα θερινά σινεμά, τα ανοιχτά θέατρα – κι ό,τι άλλο έχει απομείνει κλειστό. Όλα ανοίγουν με τα κρούσματα να κυμαίνονται σταθερά στις 2,5 χιλιάδες, τις ΜΕΘ να έχουν πολύ κόσμο και τους καθημερινούς θανάτους πάνω από 50. Όλα αυτά είναι αντιφατικά, πλην όμως εξηγήσιμα. Ο δείκτης μετάδοσης του ιού είναι χαμηλός, η χώρα συγκαταλέγεται στις «πράσινες» (δηλαδή η πανδημία θεωρείται ελεγχόμενη) και το καλοκαίρι είναι ένας καλός σύμμαχος. Φυσικά την πιο μεγάλη αισιοδοξία δημιουργούν τα εμβόλια. Καθημερινά και σταθερά εμβολιάζονται πάνω από 100 χιλιάδες άνθρωποι. Καθαρίσαμε με τον ιό; Όχι ακριβώς. Κυρίως γιατί υπάρχει μια λεπτομέρεια: η άρνηση του 40% όσων είναι πάνω από 65 χρονών και του 15% όσων είναι πάνω από 75 να εμβολιαστούν. Μας ταλαιπωρεί ακόμα η γεννιά της μεταπολίτευσης, που λέει κι ένας φίλος.

Ένα αρνητικό σενάριο

Το έγραφα και στην εφημερίδα και το θέτω κι εδώ σε δημόσια διαβούλευση. Στην Ελλάδα έχουμε ένα προβληματάκι με τα αρνητικά σενάρια εξελίξεων: σε όλους τους τομείς της ζωής μας δεν θέλουμε να τα λαμβάνουμε υπόψιν μας. Δεν μου αρέσει ο ρόλος της Κασσάνδρας, αλλά θέλω να κάνω μια πρόβλεψη που βασίζεται στην απλή λογική. Μήπως και βοηθήσω ώστε να δημιουργηθεί νωρίς λίγος προβληματισμός για το τι μπορεί και το τι πρέπει να γίνει.

Ας πούμε ότι έως το τέλος του καλοκαιριού 7 εκατομμύρια Ελληνες εμβολιάζονται: μένουν 2 ολόκληρα εκατομμύρια που για δικούς τους λόγους παραμένουν ανεμβολίαστοι – θυμίζω ότι η πρόβλεψη για 7 εκατομμύρια εμβολιασμένους είναι μάλλον αισιόδοξη καθώς οι ειδικοί μιλάνε για λιγότερους. Αυτό στο οποίο οι γιατροί συμφωνούν είναι ότι ο εμβολιασμένος, ακόμα κι αν νοσήσει, δεν θα κινδυνεύσει – θα περάσει ήσυχα κι ωραία τις μέρες της ασθένειας του σπίτι χωρίς να επιβαρύνει το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Επειδή θα χει προηγηθεί η καλοκαιρινή χαλάρωση κι επειδή χωρίς αναπνευστικά προβλήματα, υψηλό πυρετό, φρικτούς πόνους, θρομβώσεις κτλ ο Covid 19 θα είναι «μια γριπούλα» και χάρη στο εμβόλιο «ελαφριά», κανείς δεν πρόκειται να κάνει τεστ για να δει αν κάτι έχει: έχοντας κάνει το εμβόλιο κι έχοντας περάσει ένα ήσυχο καλοκαίρι όπου όλα θα είναι ανοιχτά, ο καθένας μας θα δικαιούται να πιστεύει πως με τον ιό δεν υπάρχει πρόβλημα. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως τον Οκτώβρη π.χ (μόλις δηλαδή η θερμοκρασία αρχίσει να πέφτει) επειδή ο ιός θα εξακολουθήσει να υπάρχει, είναι πιθανό να κυκλοφορούν κάποιοι χιλιάδες (επιπλέον) ασυμπτωματικοί, εμβολιασμένοι, αλλά συγχρόνως φορείς. Χωρίς μάσκες, και χωρίς σκέψεις για αποστάσεις: όλα αυτά δεν θα μας απασχολούν καλοκαιριάτικα αφού εμβολιαστήκαμε, όπως δεν μας απασχολούσαν πέρυσι που δεν είμασταν καν εμβολιασμένοι. Και είναι λογικό.    

Ο φόβος μου είναι απλός: φοβάμαι πως κάποιοι χιλιάδες ασυμπτωματικοί θα μεταδίδουν άθελά τους την ασθένεια σε κάποιους χιλιάδες αρνητές των εμβολίων, που θα χρειάζονται όμως νοσηλεία στις ΜΕΘ, και που όπως ακριβώς και πέρυσι θα θέσουν σε κίνδυνο την λειτουργεία και την αποτελεσματικότητα του ΕΣΥ. Αν αυτό οδηγήσει πάλι σε μέτρα, κλειστά μαγαζιά, περιορισμούς και στραγγαλισμό της οικονομίας, θα χουμε κάνει μια τρύπα στο νερό. Κι όταν του χρόνου θα μας καλούν πάλι να εμβολιαστούμε οι «αρνητές» θα είναι περισσότεροι: διότι δίπλα στους τωρινούς τρελούς, ή «ψεκασμένους» ή απλά φοβισμένους από όσα διαβάζουν στο διαδίκτυο θα έχουν προστεθεί και οι αγανακτισμένοι. Οι δικαίως αγανακτισμένοι. Αυτοί που και τα μέτρα τήρησαν και τα εμβόλια έκαναν και δεν αναπαρήγαγαν τις τρέλες του καθενός στο Facebook για να σπείρουν τον πανικό και να τρομάξουν τον κόσμο περισσότερο.

Στο καλό και να μας γράφει

Ελπίζω όσοι ασχολούνται με μαθηματικά μοντέλα και ισχυρίζονται πως με 5 – 6 εκατομμύρια εμβολιασμένων θα υπάρξει ανοσία να έχουν δίκιο. Εγω βάζω στο τραπέζι το κακό σενάριο διότι πιστεύω πως ακόμα κι αν είναι μικρή η πιθανότητα αυτό να προκύψει, είναι ωστόσο υπαρκτή και οδηγεί στο χάος: τρίτο lockdown, χωρίς μάλιστα την αισιοδοξία που προκαλεί ο εμβολιασμός, δεν θα αντέξει η χώρα.

Το πρόβλημα με όσους δεν εμβολιάζονται είναι ότι ούτε οι ίδιοι έχουν κανένα σχέδιο αντιμετώπισης του ιού προσωπικά, ούτε προτείνουν τίποτα γενικότερα. Αν π.χ κάποιος έλεγε δεν εμβολιάζομαι και φεύγω για να ζήσω σε ένα σπίτι στο βουνό που δεν θα βλέπω άνθρωπο, θα του λεγα με το καλό και να μας γράφει. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους κατά τα άλλα κοινωνικότατους που μπορεί να διαβάζουν όλη μέρα ό,τι γράφεται για παρενέργειες κτλ χωρίς ωστόσο να μπορούν να σου πουν τι μπορεί να γίνει αν ακολουθήσουμε τη συμβουλή τους και δεν εμβολιαστούμε. Είναι επίσης βέβαιο πως οι ίδιοι θα έχουν αύριο πρόβλημα και με τις παρενέργειες των φαρμάκων – αν ποτέ βρεθούν, διότι με τους ιούς και τις μεταλλάξεις τους απλό δεν είναι. Και είναι και άνθρωποι που δεν μπορείς να τους αποφύγεις για να μην τους κολλήσεις και μπλέξουν: δεν τους ξέρεις καν.

Που σταματά το δικαίωμα

Προτείνω εγκαίρως τα εξής δυο βασικά. Το πρώτο να σκεφτεί σοβαρά η κυβέρνηση πως θα δώσει κίνητρα σε όσους διστάζουν να εμβολιαστούν ώστε να ξεπεράσουν τους δισταγμούς τους. Τις μέρες του Πάσχα έχασε την ευκαιρία να δώσει τη δυνατότητα σε όσους είχαν κάνει και τις δυο δόσεις των εμβολίων να ταξιδέψουν ελεύθερα – η ελευθερία όσων μπορούσαν να ταξιδέψουν σε αντιδιαστολή με την απαγόρευση μετακίνησης στους περίφημους «αρνητές»,  θα βοηθούσε να ξεπεραστούν οι φοβίες ειδικά μεγάλων ανθρώπων, που αγαπούν τα χωριά τους και που θα ανησυχούσαν ότι μπορεί να μην τα δουν ούτε το καλοκαίρι αν παραμείνουν ανεμβολίαστοι.

Το δεύτερο και περισσότερο απαραίτητο είναι να σκεφτούν σοβαρά οι κυβερνώντες το είδος των προνομίων των εμβολιασμένων, αλλά και το είδος των απαγορεύσεων, που περιμένουν αυτούς που το εμβόλιο το αρνούνται. Ειδικά με τους πάνω από 65 κάτι πρέπει να γίνει: το 95% αυτών που πέθαναν το δίμηνο Μάρτιος –Απρίλιος ήταν σε αυτές τις ηλικίες, δεν είχε κάνει εμβόλιο και δεν τη γλύτωσε παρόλο που νοσηλεύτηκε σε MEΘ. Η νοσηλεία πολλών μάλιστα (του 70% περίπου) κράτησε πάνω από είκοσι μέρες. Και το παράξενο είναι ότι μεγαλώνει ο αριθμός των γυναικών που νοσούν και που πεθαίνουν. Είναι γιαγιάδες που παίζουν με τα εγγόνια άφοβα; Η γιαγιάδες που ακούν τους παππάδες που τους λένε ότι ιός δεν υπάρχει; Η απλές τηλεθεάτριες που έχουν μάθει απέξω τα ονόματα των δεκαπέντε που έπαθαν θρομβώσεις στη Δανία και ήταν στην ηλικία τους;   

Είναι δικαίωμα του καθενός να μην εμβολιαστεί. Δεν είναι δικαίωμά του όμως, επειδή δεν εμβολιάζεται, να στερεί τις ΜΕΘ από καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, ανθρώπους που έχουν ανάγκη από μεταμοσχεύσεις κτλ. Για αυτούς εμβόλιο δεν υπάρχει: ας τους σκεφτούμε. Κι ας σκεφτούμε επίσης τον τρόπο που οι μαζικοί χώροι δουλειάς και διασκέδασης, αλλά και τα αεροπλάνα, τα τρένα, τα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και τα γήπεδα, θα σταματήσουν να θεωρούνται χώροι διάδοσης του ιού: αυτό μπορεί να γίνει κυρίως όταν υπάρχει έλεγχος όσων έχουν πρόσβαση. Σε κάποιες περιπτώσεις τον έλεγχο θα τον αναλάβουν οι εταιρίες (όπου π.χ υπάρχουν εισιτήρια), αλλά καλό είναι να υπάρξει κρατική μέριμνα.

Ασχολούμαστε πολύ με όσους δεν εμβολιάζονται. Ας ασχοληθούμε με όσους το έκαναν. Είναι συντριπτικά περισσότεροι από τους άλλους. Κι έχουν δικαίωμα σε αυτό που οι άλλοι αρνούνται. Δηλαδή σε μια κανονική ζωή.