Πριν λίγες μέρες έφυγε από την ζωή σε ηλικία μόλις 65 ετών ο Χέλμουτ Ντουκαντάμ, πρώην Ρουμάνος τερματοφύλακας που έγινε παγκοσμίως γνωστός όταν στην διαδικασία των πέναλτι στην οποία κρίθηκε ο τελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών της σεζόν 1985-86 μπόρεσε να αποκρούσει τέσσερα, δίνοντας στην ομάδα του, την Στεάουα, το τρόπαιο και στερώντας το από την Μπαρτσελόνα που ήταν το απόλυτο φαβορί καθώς ο τελικός γινόταν και επί ισπανικού εδάφους, στη Σεβίλλη. Οποιοι έχουμε δει το κατόρθωμα του Ντουκαντάμ το θυμόμαστε σχεδόν όσο και την είσοδο του «Καπετάνιου» κ. Γιώργου Βαρδινογιάννη που μπήκε στο γήπεδο για να πανηγυρίσει με τους Ρουμάνους. Ομολογώ πως όταν άκουσα την είδηση του θανάτου του ένιωσα κομμάτι άσχημα: συμβολικά είναι σαν να πεθαίνει ο τελευταίος ήρωας ενός ποδοσφαίρου που δεν υπάρχει πια κι αναφέρομαι στο ποδόσφαιρο των πάλαι ποτέ σοσιαλιστικών λαϊκών δημοκρατιών της Ανατολικής Ευρώπης.
Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψει κανείς στους μικρότερους εκείνο το ποδόσφαιρο. Παρά τις αρκετές διαφορές μεταξύ των συλλόγων της Ανατολικής Ευρώπης (αλλά και των Εθνικών ομάδων) υπήρχαν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που χάθηκαν μαζί με το τέλος των σοσιαλιστικών καθεστώτων. Οι ομάδες από την Ανατολική Ευρώπη ήταν όλες πειθαρχημένες. Ανεξάρτητα από το αν είχαν ή δεν είχαν σολίστες, όλες ακολουθούσαν ένα πλάνο που σε έκανε να καταλαβαίνεις πως υπάρχει προπονητής. Ηταν εξαιρετικό σπάνιο να δεις ποδοσφαιριστή αυτών των ομάδων να αποβάλλεται, να διαμαρτύρεται ή γενικώς να ξεφεύγει. Και οι πιο πολλές ομάδες, αλλά και οι παίκτες και οι προπονητές, κουβαλούσαν ιστορίες παράξενες και αντιμετωπίζονταν από τον δυτικοευρωπαϊκό τύπο ως μυστήρια. Ο Ντουκαντάμ υπήρξε σούπερ σταρ (έστω και για ένα βράδυ) και μεγάλο μυστήριο ταυτόχρονα.
Για μόλις τρεις σεζόν
Το κατόρθωμά του σε εκείνη την ιστορική διαδικασία των πέναλτι που είχε δώσει τον μεγάλο ευρωπαϊκό τίτλο στη Στεάουα Βουκουρεστίου επιτρέποντάς της να κάνει μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις όλων των εποχών, του έδωσε και την δυνατότητα να βρει μια θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες: ποτέ κανείς δεν έπιασε τόσα πέναλτι σε τελικό κυπέλλου Πρωταθλητριών και μάλιστα συνεχόμενα – η διαδικασία έληξε 2-0! Αλλά και ως προσωπικότητα ο Ρουμάνος υπήρξε σπάνιος: ο Χάτζι έχει πει πως ήταν «ο πιο σιωπηλός άνθρωπος στον κόσμο». Ο Ντουκαντάμ αγωνίστηκε στην Στεάουα για μόλις τέσσερις σεζόν (από το 1982 έως το 1986) και μετά τον αποχαιρετισμό του στο ποδόσφαιρο το 1991 (με την φανέλα της Αραντ) μετακόμισε αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες για να γυρίσει στη συνέχεια στη Ρουμανία και να βοηθήσει την Στεάουα από κάθε δυνατή παραγοντική θέση. Ο θάνατος του ήταν αιφνίδιος για μας – όχι όμως και για τους συμπατριώτες του. Έχοντας υποβληθεί σε εγχείρηση καρδιάς για ένατη (και τελευταία) φορά, στις 20 Σεπτεμβρίου, εξομολογήθηκε σε μια τελευταία του συνέντευξη ότι εδώ και 34 χρόνια έπαιρνε 18-20 φάρμακα την ημέρα. λέγοντας πως αν δεν είχε γερή κράση ως πρώην αθλητής θα είχε πεθάνει πριν δέκα χρόνια. Βέβαια πέρα από το κατόρθωμα στην ιστορία πέρασε και για το μυστήριο - ένα μυστήριο που εξακολουθεί να αιωρείται πάνω από το όνομά του μέχρι και σήμερα.
Η ιστορία έκανε θραύση
Μεταξύ 1986 και 1989 έμεινε εκτός δράσης για τρία χρόνια. Ο λόγος; Λέγεται ότι δέχθηκε πίεση να αποχωρήσει από την Στεάουα από έναν από τους γιους του δικτάτορα Νικολάε Τσαουσέσκου με τον οποίο και τσακώθηκε. Ο θρύλος λέει ότι ο νεαρός Τσαουσέσκου του ζήτησε τη Mercedes που είχε πάρει δώρο από τη Ρεάλ Μαδρίτης μετά τον τελικό με την Μπαρτσελόνα: του την έκανε δώρο ο τότε πρόεδρος της Βασίλισσας Ραούλ Μεντόθα για την χαρά που έδωσε στους οπαδούς της Βασίλισσας στερώντας το τρόπαιο από τους Καταλανούς. Ο Ντουκαντάμ του είπε όχι και ο νεαρός Τσαουσέσκου φρόντισε να μην αγωνιστεί στην Στεάουα – σύμφωνα με άλλες διαδώσεις του έσπασε και το χέρι. Κανείς όμως δεν επιβεβαίωσε ποτέ αυτή την ιστορία. Ο ίδιος ο πρώην τερματοφύλακας το είχε πάντα αρνηθεί, λέγοντας ότι σταμάτησε να παίζει ποδόσφαιρο γιατί είχε υποβληθεί σε αρκετές επεμβάσεις. Αλλά στην Δυτική Ευρώπη η ιστορία έκανε θραύση: ήταν τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, μην το ξεχνάμε. Ο Ντουκαντάμ άθελά του υπήρξε ένα σύμβολο μιας αντικομμουνιστικής προπαγάνδας: ο ήρωας ποδοσφαιριστής που οι ηγέτες του καθεστώτος δεν σεβάστηκαν. Τέτοιες ιστορίες κυκλοφορούσαν κατά καιρούς για πολλούς. Εν μέρει αυτό συνέβαινε και γιατί οι παίκτες από την Ανατολική Ευρώπη δεν μπορούσαν να δίνουν συνεντεύξεις. Ακόμα κι όταν τους δινόταν η ευκαιρία μετά τον ερχομό της δεκαετίας του 80 να φύγουν για το εξωτερικό έχοντας κλείσει τα 28 τους χρόνια το έκαναν αποδεχόμενοι ότι δεν θα μιλάνε στον δυτικό Τύπο για την πατρίδα τους – έτσι για οτιδήποτε τερατώδες δεν υπήρχε διάψευση. Αλλά υπήρχε και δεδομένα εκείνα τα χρόνια ένας δυτικός μηχανισμός αντικομμουνιστικής προπαγάνδας που λειτουργούσε: είχα πάντα σε μεγάλη εκτίμηση τα παιδιά αυτά της Ανατολικής Ευρώπης που έμπαιναν στο μίξερ της πίεσης. Από τη μια οι Δυτικοί έφτιαχναν ιστορίες κι από την άλλη το καθεστώς τους θύμιζε διαρκώς τις υποχρεώσεις τους, σαν να ήταν φαντάροι μπλεγμένοι σε μια θητεία χωρίς τέλος.
Οι κομπάρσοι του σόου
Οσο πιο μεγάλη ήταν η επιτυχία ενός ποδοσφαιριστή ή ενός προπονητή που ερχόταν από την Ανατολική Ευρώπη τόσο πιο μεγάλο ήταν το μυστήριο που τον περιέβαλε και τόσο πιο παράξενη φαινόταν για την Δύση η επιτυχία του. Ο Λομπανόφσκι πχ που ως προπονητής έκανε μια καριέρα που κράτησε πάνω από τριανταπέντε χρόνια, παρέμεινε για τη Δύση πάντα ένας αινιγματικός άγνωστος. Όπως και ο Ολεγκ Μπλαχίν ως ποδοσφαιριστής. Όπως κι ο Ντουκαντάμ που ένα βράδυ υποχρέωσε όλο τον κόσμο να τον μάθει. Όπως και γενικά ολόκληρο το ποδόσφαιρο των σοσιαλιστικών δημοκρατιών που δεν υπάρχει πια.
Για την ιστορία τα πέναλτι που έπιασε ο Ντουκαντάμ τα εκτέλεσαν για την Μπαρτσελόνα ο Αλεξάνκο, ο Πεντράθα, ο Πίτσι Αλόνσο και ο Μάρκος. Κομπάρσοι σε μια ιστορία ποδοσφαίρου και μυστηρίου….
