Όταν επέστρεψα στην Αθήνα διέσχισα το βουνό οδηγώντας απογευματάκι, γύρω στις 4. Είναι η καλύτερη ώρα για να το κάνει κάποιος γιατί η κίνηση είναι λίγη: αν η μέρα είναι ωραία τέτοια ώρα ελάχιστοι έχουν εγκαταλείψει τις παραλίες για να επιστρέψουν στο Βόλο και όποιος έχει ανεβεί για φαγητό έχει φάει και έχει φύγει. Υπάρχει μόνο η κίνηση των ντόπιων που ξέρουν να οδηγούν στις στροφές: τίποτα δεν κολλάει. Για ένα μόνο πράγμα πρέπει να δείχνεις μεγάλη προσοχή αν περνάς από εκεί στο τέλος του καλοκαιριού: για να μην πατήσεις άθελά σου κάποιο από τα πολλά σκυλιά που διάφοροι εγκαταλείπουν εκεί φεύγοντας από το βουνό για να επιστρέψουν στις δουλειές και στις πόλεις τους.

Τρία, τέσσερα μαζί…

Βρήκα τουλάχιστον δεκαπέντε – τα περισσότερα από κάθε προηγούμενη φορά. Κυκλοφορούσαν τρία – τέσσερα μαζί, σαν μικρές αγέλες. Δεν γαύγιζαν καν και ήταν στην άκρη του δρόμου: ακόμα δεν έχουν αγριέψει από την πείνα και το κρύο. Τα αφεντικά τους έψαχναν ή τα περίμεναν να επιστρέψουν. Ηταν σαν να πηγαίνουν εκδρομή. Τα σκυλιά δεν γελάνε αλλά μου φαινόταν σαν να έκαναν κάτι τέτοιο. Αυτές οι μικρές σκυλοπαρέες  απολάμβαναν την βόλτα τους στο βουνό αμέριμνα, με διάθεση να μοιραστούν χαρές και ιστορίες χωρίς να ξέρουν πως δεν πρόκειται να επιστρέψουν στα σπίτια που μεγάλωσαν. Η εικόνα αυτής της σκυλίσιας ευτυχίας που βασίζεται στο γεγονός ότι ο κακόμοιρος ο σκύλος αγνοεί το πόσο σκληρός, άκαρδος και κάφρος είναι όταν θέλει ο άνθρωπος, ομολογώ ότι με στοιχειώνει. Χωρίς μάλιστα να θεωρώ τον εαυτό μου φιλόζωο.

Αυτός εμένα τελικά

Ποτέ στη ζωή μου δεν είχα όχι σκύλο, αλλά οποιοδήποτε κατοικίδιο. Ο βασικός λόγος είναι ότι δεν αντέχω την ευθύνη μιας τέτοιου είδους συγκατοίκησης. Κυρίως δεν μπορώ την ιδέα μιας απώλειας – αρρωσταίνω και μόνο που σκέφτομαι ότι το ζωάκι, (ό,τι κι αν είναι, σκύλος, γάτα ή χάμστερ) μπορεί να αρρωστήσει.

Με γοητεύει να ακούω ότι τα σκυλιά μετά από χρόνια καταλήγουν να έχουν τα χαρακτηριστικά των αφεντικών τους – θα θελα πραγματικά να ‘ξερα πως θα (μου) έμοιαζε ο σκύλος μου και σε τι θα είχα καταφέρει να τον επηρεάσω. Το πιθανότερο είναι ότι θα επηρέαζε αυτός εμένα τελικά. Θα έφτανα σε σημείο να ζηλεύω την υπερκινητικότητα του, τις τρέλες και τα κολλήματά του, την άνεση και την ευκολία του να δείχνει την αγάπη του, τη χαρά του και την παιγνιδιάρικη διάθεσή του. Θα ζήλευα το πόσα λίγα χρειάζεται για να χαίρεται – αυτό κυρίως.

Αν ποτέ δεν είχα ένα σκύλο αυτό έχει να κάνει με το ότι πάντοτε γνώριζα πως τα υπέροχα αυτά πλάσματα ζουν λιγότερο από τους ανθρώπους: η σκέψη και μόνο ότι θα τον έχανα από γηρατειά, έχοντας παρακολουθήσει την ζωντάνια του και τη φθορά του, με πονάει. Αλλά αυτό δεν με εμποδίζει  το να σιχαίνομαι βαθιά όσους ένα σκυλί το εγκαταλείπουν σε κάποια εξοχή καταδικάζοντας το σε ένα είδος αργού και πάντα πρώιμου θανάτου.

Το ίδιο σενάριο

Ενας φίλος που παρακολουθεί αυτές τις ιστορίες θλίψης χρόνια τώρα γιατί έχει σκύλους και ο ίδιος, μου έλεγε ότι αυτή η επιλογή της εγκατάλειψης των σκυλιών στις εξοχές γίνεται γιατί πολλοί από όσους την κάνουν θεωρούν πως τα σκυλιά τους θα καταφέρουν να προσαρμοστούν και να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο δεν κινδυνεύουν: για παράδειγμα δεν θα τα πατήσει κάποιο αυτοκίνητο, όπως θα συνέβαινε σε μια πόλη πχ. Κάποιοι νομίζουν πως το σκυλί θα το περιμαζέψει κάποιος ντόπιος και έτσι αυτό θα τα καταφέρει να βρει ένα καινούργιο σπιτικό χάρη στην καλοσύνη των άλλων. Είναι αλήθεια πως καμιά φορά συμβαίνει – αλλά σπάνια. Για την ακρίβεια είναι όσο πιθανό να το τουφεκίσει άθελά του κάποιος κυνηγός, γιατί δεν μπορεί να καταλάβει μέσα στο σούρουπο τι είναι, ή να το δηλητηριάσει κάποιος γιατί στο μεταξύ έχει γίνει απο την ασιτεία επικίνδυνο. Το πιο συνηθισμένο φινάλε πάντως σε όλες αυτές τις ιστορίες εγκατάλειψης δηλαδή, είναι το σκυλί να πεθάνει με τρόπο τραγικό: συνήθως από πείνα. Τα σκυλιά αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα αγριόσκυλα που μπορεί να γεννηθούν και να μεγαλώσουν σε κάποιο βουνό αδέσποτα. Είναι σκυλιά μεγαλωμένα σε σπίτια, συνηθισμένα να βρίσκουν κι όχι να ψάχνουν το φαγητό τους. Είναι πλάσματα που έχουν αποκτήσει κοινωνικότητα – όταν μείνουν μόνα πολλά μετά από λίγο τρελαίνονται, πέφτουν στις ρόδες των αυτοκινήτων σαν να θέλουν να αφήσουν τη ζωή τους στην άσφαλτο. Και ποτέ μα ποτέ δεν κατανοούν ότι πρέπει να προσαρμοστούν σε μια πραγματικότητα που δεν διάλεξαν.

Τα ξεχωρίζεις από τα περιλαίμια

Τα βλέπεις να περιφέρονται μόνα τους και τα ξεχωρίζεις από τα περιλαίμια που φορούν. Όλα σχεδόν αυτά τα περιλαίμια είναι σαν μικρά παράξενα βιογραφικά μιας προηγούμενης ζωής  – υπάρχουν για να σου θυμίζουν ότι ο σκύλος είναι εγκαταλελειμμένος, καταδικασμένος, εξόριστος. Τα βλέπεις τα περιλαίμια κι αναρωτιέσαι πόσο ευχαριστημένο ήταν το αφεντικό που έκανε κάποτε την επιλογή τους. Κι ο σκύλος καμάρωνε όταν του πρωτοβάλλανε το περιλαίμιο, πίστευε ότι αυτό είναι ένα είδος απόδειξης μια σχέσης ζωής που θα χει με το αφεντικό του – κάτι σαν δαχτυλίδι υπέροχων αιώνιων αρραβώνων. Που να ξερε…

Βρίσκω ακόμα πιο τραγικό ότι πολλές από αυτές τις ιστορίες εγκατάλειψης βασίζονται πάντα στο ίδιο σενάριο. Το σκυλάκι έχει αποκτηθεί για χατίρι κάποιου παιδιού που έβλεπε παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα με πανέξυπνους σκύλους, έκλαιγε και ήθελε ένα τέτοιο. Το παιδί το αγάπησε το σκυλί, αλλά το βαρέθηκε γρήγορα. Μια κανονική οικογένεια θα πρεπε να μάθει στο παιδί πως ο σκύλος δεν είναι παιγνίδι: το μάθημα θα ήταν χρήσιμο αφού το παιδί θα καταλάβαινε νωρίς τη σημασία της ατομικής ευθύνης – άσε που ο ίδιος ο σκύλος θα του ήταν ένας μεγάλος δάσκαλος. Αλλά ποιος έχει όρεξη να κάνει στο παιδί του ένα μάθημα που πιθανότατα ούτε ο ίδιος δεν έχει δεχτεί; Ετσι προτιμά την εύκολη λύση: τη λύση της εγκατάλειψης. Παίρνει το σκύλο στις διακοπές, παίζει μαζί του και όταν οι μέρες της επιστροφής φτάσουν τον παρατάει. Εχει τη συνείδησή του ήσυχη ή ξυπνά τα βράδια νομίζοντας ότι ακούει το γάβγισμά του; Νομίζω απλά πως όποιος κάτι τέτοιο κάνει δεν έχει συνείδηση.

Μια λύση κακή

Θα πρεπε να είναι ποινικό αδίκημα η εγκατάλειψη αυτή; Ισως. Δεν ξέρω. Φοβάμαι ότι όποιος εγκαταλείπει μια ψυχή έχει αποφασίσει για το τέλος της σχέσης. Κάθε τέλος είναι ένας θάνατος. Αυτή η απόφαση είναι το πρόβλημα: η εγκατάλειψη είναι μια φυσική της συνέχεια, μια λύση κακή, αλλά υπάρχουν και χειρότερες.

Πριν αποκτήσετε ένα σκύλο ή μια γάτα ή έστω μια γυάλα από χρυσόψαρα που κι αυτά φροντίδα θέλουν, να μάθετε να αγαπάτε. Κι αυτό να ξέρετε, είναι κομμάτι δύσκολο…