Με ένα μήνυμα ειλικρινέστατου σεβασμού ο Πέδρο Μαρτίνς αποχαιρέτησε τον Ολυμπιακό αφήνοντας πίσω του μια σειρά από ρεκόρ που δεν ξέρω, αν ποτέ θα σπάσουν. Είναι ο πρώτος προπονητής στην ιστορία του συλλόγου που έμεινε στον πάγκο του πάνω από τέσσερα χρόνια. Ο πρώτος που κέρδισε τρία σερί πρωταθλήματα σε τέσσερα χρόνια που έμεινε στην εποχή το ποδόσφαιρο είναι επαγγελματικό. Ο πρώτος που έμεινε αήττητος στα πρώτα του πέντε ευρωπαϊκά ματς. Ο μοναδικός που πέρασε τρεις καλοκαιρινούς προκριματικούς στην ίδια σεζόν. Ο μοναδικός που οδήγησε για τέσσερα χρόνια στη σειρά τον Ολυμπιακό σε νοκ άουτ ματς στην Ευρώπη μετά από φάση ομίλων. Σε άλλη ομάδα (όχι μόνο ελληνική) η παρουσία του θα είχε για όλα αυτά ήδη μυθοποιηθεί. Εδώ την πραγματική απόδοση τιμής στο έργο του θα την φέρει ο χρόνος. Πολύ σύντομα όσα πέτυχε με τον Μαρτίνς στον πάγκο του ο Ολυμπιακός θα είναι λόγος μιας απόλυτης ευγνωμοσύνης στον προπονητή. Όταν οι αναμνήσεις θα χρειάζονται ως παρηγοριά για τις πίκρες: συμβαίνει πάντα.

Τα απλά και τα δύσκολα

Πολλοί ισχυρίζονται πως η καλή δουλειά του Μαρτίνς κράτησε δυο χρόνια. Τον πρώτο του, λένε, η ομάδα έπαιξε μπάλα και το δεύτερο είχε σπουδαία αποτελέσματα, διότι έκανε το νταμπλ στην Ελλάδα και σπουδαία πράγματα στην Ευρώπη – η μεγάλη της πορεία άρχισε το καλοκαίρι στο Πλιζέν και τελείωσε Αύγουστο μήνα στο ματς με την Γούλβς όπου ο Ολυμπιακός έπεσε θύμα κλοπής από ένα Πολωνό διαιτητή.

Εχοντας δει πολλές δουλειές καλών προπονητών εγώ λέω πως για ένα καλό προπονητή, όπως ο Πορτογάλος, αυτά υπήρξαν απλά. Την πρώτη χρονιά ο Ολυμπιακός αγωνίστηκε σε ένα πρωτάθλημα που δεν θα κέρδιζε ποτέ και το γνώριζε  κι έτσι ο προπονητής του είχε χρόνο να μοντάρει μια ομάδα. Τον δεύτερο, κάνοντας μια σωστή ανάγνωση των αναγκών της και προσθέτοντας παίκτες όπως ο Σεμέδο, ο Βαλμπουενά και ο Ελ Αραμπί την βοήθησε να ανεβεί επίπεδο – δεν υπάρχει σε όλα αυτά κάποιο θαύμα. Θαύμα κατά τη γνώμη μου ήταν η τρίτη χρονιά του, όταν χωρίς τους Τσιμίκα, Ελαμπντελαουί, Ποντένσε, Γκιγιέρμε, Γκερέρο, Χριστοδουλόπουλο και Μεριά (όλοι τους βασικοί στην περίφημη πρώτη διετία που όλοι ισχυρίζονται πως η μπάλα που έπαιζε ο Ολυμπιακός τους άρεσε), είδε τον Ολυμπιακό του να αποκλείει την PSV, να κερδίζει για δεύτερη σερί χρονιά την Αρσεναλ στο Λονδίνο και να κάνει περιπάτους στην Ελλάδα βάζοντας στα ντέρμπι τρία γκολ στον ΠΑΟΚ, πέντε στην ΑΕΚ, τέσσερα στον Παναθηναϊκό κτλ, με τον Ανδρούτσο, τον Ρέαπτσουκ, τον Μασούρα, τον Μπουχαλάκη, τον Βρουσάι. Θα ξανασυμβούν αυτά; Πολύ αμφιβάλω. 

Εσωσε πολλές καριέρες

Η εντύπωση που υπάρχει είναι ότι για τον Μαρτίνς ο Ολυμπιακός ξόδεψε πολλά, του τα έδωσε όλα, τον βοήθησε να δουλέψει με πανάκριβους παίκτες κτλ. Σαφώς και τον βοήθησε, όπως θα βοηθούσε πιστεύω κάθε προπονητή της ομάδας. Αλλά ο Ολυμπιακός του Μαρτίνς δεν ήταν ποτέ ο ακριβότερος της ιστορίας, ούτε και είχε πολυτέλειες. Τους παίκτες της περίφημης καλής ομάδας ο Μαρτίνς με τη δουλειά του τους ανέδειξε. Ο Σα ήταν αναπληρωματικός στην Πόρτο και έφυγε χρεωμένος προσωπικά ένα διασυρμό από τη Λίβερπουλ. Ο Ελαμπντελαουί έκανε το τρίτο πέρασμα από τον Ολυμπιακό έχοντας εξαιτίας τραυματισμών αποτύχει παταγωδώς στο δεύτερο. Ο Τσιμίκας, ο Καμαρά, ο Γκιγιέρμε μαζί του πρωτοεμφανίστηκαν σε ευρωπαϊκά ματς. Ο Ελ Αραμπί ήρθε από το Κατάρ, όχι από τη Ρεάλ. Ο Σεμέδο ήταν τρελός και τέτοιος παρέμεινε. Ο Ποντένσε ήταν ένα ταλέντο: ποδοσφαιριστής κανονικός μαζί του έγινε. Χάρη στην δουλειά του είδαμε τον καλύτερο Φορτούνη, τον Μασούρα να κάνει άλματα μπροστά, τον Μπουχαλάκη στην Εθνική. Συγκυρία; Όχι. Μόνο δουλειά, πολλή δουλειά.  Που φυσικά εκτιμήθηκε από όσους τον Ολυμπιακό τον παρακολούθησαν ως κάτι εξαιρετικό: μιλάω κυρίως για τους ανθρώπους των ομάδων που έδωσαν στους παίκτες που έφυγαν από τον Ολυμπιακό συμβόλαια που ούτε μπορούσαν να φανταστούν πριν βρεθεί ο Μαρτίνς στο δρόμο τους.

Λίγοι καταλαβαίνουν τη δουλειά

Ηταν αναπόφευκτο φυσικά εξαιτίας της μακρόχρονης παρουσίας του στον Ολυμπιακό ο Μαρτίνς να γνωρίσει και πολλά που δεν μπορούσε να τα φανταστεί: την αχαριστία μερίδας των οπαδών που τα θεωρεί όλα εύκολα, τις άδικες κατηγορίες, τις προσβολές και την έλλειψη σεβασμού. Μια σημαντική μερίδα του κόσμου του Ολυμπιακού έχει μεγαλώσει χωρίς να καταλαβαίνει τη δουλειά ενός προπονητή και χωρίς κατά συνέπεια να την εκτιμάει. Νομίζουν ότι είναι οι μεταγραφές, οι αλλαγές, οι νίκες, οι δηλώσεις κτλ. Κυρίως πιστεύουν πως κρατάει ενενήντα λεπτά – δηλαδή  στην διάρκεια του ματς. Ενώ αυτό είναι το ελάχιστο…

Για το κακό τέλος της σχέσης του με την ομάδα ήμουν βέβαιος μετά το παιγνίδι του Ολυμπιακού με τον Ερυθρό Αστέρα προ τριετίας. Ηταν η πρώτη του ήττα εκείνη τη χρονιά: είχαν προηγηθεί οι τρεις προκρίσεις στα προκριματικά του Τσάμπιονς λιγκ και η ισοπαλία με την Τότεναμ – επτά ματς χωρίς ήττα στην Ευρώπη (δεν θα ξαναγίνει ποτέ). Ο Ολυμπιακός είχε προηγηθεί στο Μαρακανά κι έλεγχε το ματς όταν μια από τις πολλές μετριότητες που φόρεσαν τη φανέλα του, κάποιος Μπενζιά, αποφάσισε αψυχολόγητα να αφήσει την ομάδα με δέκα παίκτες. Κι όμως, μετά την ήττα, μια μεγάλη μερίδα του κόσμου τα είχε με τον προπονητή! Εκεί κατάλαβα πως ακόμα και τα αποτελέσματα του θα ήταν αδύνατο να δημιουργήσουν με το σύνολο του κόσμου τη σχέση που θα έπρεπε: έτσι κι έγινε.

Ο Μαρτίνς έφυγε από τον Ολυμπιακό γιατί η σχέση του με τους οπαδούς, αυτούς που θα έπρεπε να είναι η ασπίδα του, διαλύθηκε – και το κακό είναι ότι διαλύθηκε για λάθος λόγους. Από ένα σημείο κι έπειτα, όπως συμβαίνει στις σχέσεις που ο ένας από τους δυο έχει κουραστεί από τον άλλο, ό,τι κι αν έκανε ο Μαρτίνς το χρεώνονταν: οι μεταγραφές ήταν όλες δικές του (άρα και όσες δεν έβγαιναν). Οι δυσαρεστημένοι παίκτες του είχαν όλοι δίκιο (ακόμα κι αν δεν έδειχναν τίποτα όποτε έπαιζαν). Οι παίκτες που στήριζε ήταν όλοι κακοί (μόνο και μόνο γιατί ήταν παιδιά του). Η ανάληψη κάθε ευθύνης μεγάλωνε απλά το κατηγορητήριο. Δεν μπορούσαν να τον σώσουν ούτε καν οι νίκες ενώ οι ήττες ήταν εξ αρχής όλες δικές του. Ο κόσμος δεν κατάλαβε ποτέ  τις δυσκολίες της δουλειάς ενός προπονητή που έφτιαξε μια ομάδα που άρεσε σε όλους και που από αυτή έφυγαν 9 παίκτες της ενδεκάδας της είτε γιατί πωλήθηκαν, είτε γιατί βρήκαν αλλού συμβόλαια, είτε γιατί μεγάλωσαν. Μια σχέση που δεν βασίζεται σε κατανόηση ήταν λογικό να σβήσει. Κι έτσι έγινε.

Πολλά που δεν έπρεπε

Ο Μαρτίνς είναι αλήθεια πήρε πάνω του πολλά – πολλά ίσως που δεν θα έπρεπε. Θα ήταν καλύτερο οι μεταγραφικές του υποδείξεις να ήταν λιγότερες, ώστε να είναι λιγότερες και οι ευθύνες του. Θα έπρεπε να κάνει περισσότερο δημόσιες σχέσεις με τους παίκτες του – να προσέχει πχ τη συμπεριφορά του απέναντι στον Φορτούνη. Θα έπρεπε να έχει στήσει το δικό του δίκτυο από δημοσιογράφους, ώστε να κυκλοφορεί η γνώμη του. Αλλά είμαστε βέβαιοι πως όλα αυτά θα έκαναν κάποιου είδους καλό στον Ολυμπιακό; Εγώ όχι. Αντιθέτως πιστεύω πως ο άνθρωπος αυτός πίστευε πως αν μπαίνει μπροστά, κι αν λειτουργεί ως ασπίδα πρώτα από όλα για τους παίκτες του, θα τυγχάνει εκτίμησης για αυτή κυρίως την επιλογή του από τον κόσμο: που να ξερε!

Νομίζω πως πρώτος είχα επισημάνει τον συμβιβασμό του με τις εδώ αντιλήψεις και την «ελληνοποίησή» του – σε ένα κομμάτι έγραφα, μήνες πριν αρχίσουν οι γκρίνιες πολυτελείας για τα εξτρέμ και τη «δημιουργία», ότι έγινε κάτι σαν τον «Φερνάντο Σάντος του Ολυμπιακού». Οντως ο Μαρτίνς προσπαθούσε να μακιγιάρει αδυναμίες του ρόστερ ποντάροντας στην σκοπιμότητα γιατί στο κοινό αρέσουν οι νίκες, αλλά κατά τα άλλα δεν κατάλαβε τίποτα για τους οπαδούς και τις κρίσεις τους. Νόμιζε πως αγαπούν την ομάδα, πως κατανοούν την πίεση με την οποία δούλευε: αμ δε! Μια μεγάλη πλειοψηφία νοιάζεται πλέον μόνο για το λογαριασμό του στα social media και στο πως θα πουλάει μυαλό συγκρίνοντας τον Ολυμπιακό με την Μπάγερν Μονάχου, τη Σίτυ, την Μίλαν, την πάμπλουτη Τότεναμ, την Αρσεναλ – δεν τις αναφέρω τυχαία, τις αναφέρω γιατί ο Μαρτίνς όλες αυτές τις αντιμετώπισε επιτυχημένα.

Ποτέ κανείς

Ο Μαρτίνς δούλεψε σκληρά σε μια χώρα που ελάχιστα καταλαβαίνει από ποδόσφαιρο. Στα χρόνια που ήταν εδώ ο ΠΑΟΚ άλλαξε τέσσερις  φορές προπονητή, ο Παναθηναϊκός επτά, η ΑΕΚ καμιά δεκαριά τουλάχιστον – μπορεί και περισσότερες. Ο Πορτογάλος υπήρξε εξαίρεση. Και εξαίρεση υπήρξε και στην ιστορία του Ολυμπιακού. Κι έτσι θα μείνει.

Αν τον συναντούσα σήμερα θα του έλεγα αντίο προφεσόρ, κέρδισες πολλά, αλλά οι αντιλήψεις των ανθρώπων εδώ δεν αλλάζουν και κανείς ποτέ δεν θα καταφέρει να γίνει αγαπητός γιατί θα γίνει κατανοητή η δουλειά του – τουλάχιστον βοήθησες λίγους να καταλάβουν λίγο περισσότερο το ποδόσφαιρο. Το ξέρω ότι αισθάνεσαι ηττημένος. Στο λέω εκ πείρας: join to the club…