Θέλω να κλείσω την ενότητα για το Euro με ένα κείμενο με συμπεράσματα. Ομολογώ ότι μετά από καιρό είδα μια διοργάνωση χαλαρά, χωρίς επαγγελματική πίεση: τα κείμενα που δημοσιεύτηκαν στο blog αυτό το μήνα είχαν κάμποση ποδοσφαιροφιλία (ας μου επιτραπεί να προσθέσω μια λέξη κι εγώ στα ελληνικά λεξικά). Περισσότερο ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μνήμες, αγάπες και κρίσεις, παρά να κάνω παρατηρήσεις. Ωστόσο καθώς το τουρνουά τελείωσε μερικά συμπεράσματα είναι υποχρεωτικά – όλα τους είναι βάσεις για κείμενα που δεν γράφτηκαν. Εχουμε και λέμε:

1) Οι απολύτως αποτυχημένοι Ρώσοι

Πέρασε ασχολίαστη η απόλυτη αποτυχία των Ρώσων – η μεγαλύτερη στο τουρνουά, αν αναλογιστεί κανείς ότι μιλάμε για ομάδα που σε δυο χρόνια θα φιλοξενήσει το μουντιάλ. Είχαν ατυχίες πριν η διοργάνωση αρχίσει κι έχασαν παίκτες – κλειδιά, αλλά είμαστε σίγουροι ότι ο Ντζαγκόεφ και ο Ντενίσοφ θα βελτίωναν εντυπωσιακά την τραγική εικόνα μιας ομάδας που είχε ένα παρτ τάιμ προπονητή και μοναδικό αξιοθέατο τους δίδυμους αδερφούς Μπερεζούτσκι; Δεν θυμάμαι Εθνική σοβαρής χώρας που είναι έτοιμη να φιλοξενήσει μουντιάλ να εμφανίζεται δυο χρόνια πριν σε τέτοια χάλια. 

2) Που είναι η αυτοκριτική;

Στις χρόνιες παθήσεις των Αγγλων ας προσθέσουμε μια ακόμα: την τεράστια αδυναμία τους να κάνουν αυτοκριτική. Δεν μιλάω για το μαστίγωμα των ταμπλόιντ ή για τις γνωστές πιασάρικες εξυπνάδες του Γκάρι Λίνεκερ, αλλά για πραγματική αυτοκριτική από την μεριά της ομοσπονδίας τους. Τα ρίχνουν όλα στον εκάστοτε προπονητή και ψάχνουν τον επόμενο για να τον σταυρώσουν. Και ποτέ κανείς από το FA δεν έχει δώσει μια στοιχειώδης εξήγηση για το χάλι τους.

3) Πλησιάζουν το σημείο μηδέν.

Το ιταλικό ποδόσφαιρο έχει πέσει πολλές φορές σε μαύρες τρύπες μένοντας μακριά από επιτυχίες – ποτέ όμως οι Ιταλοί δεν εμφάνισαν μια ομάδα τόσο φτωχή σε προσωπικότητες όσο τώρα. Αρχίζω να πιστεύω ότι η επιτυχία του Λίπι, που το 2006 κέρδισε το μουντιάλ βασιζόμενος και σε διάφορους τίμιους εργάτες της ιταλικής επαρχίας, αναλύθηκε λάθος στη γείτονα χώρα και τελικά πήγε πίσω το ιταλικό ποδόσφαιρο. Η βεβαιότητα, που καλλιεργήθηκε τότε στην Ιταλία ότι το τρόπαιο το κέρδισε ο προπονητής, έχει ως αποτέλεσμα στη συνέχεια οι Ιταλοί να ψάχνουν ένα προπονητή με ικανότητες μάγου, ενώ αυτά πλέον δεν υπάρχουν. Το 2006 χωρίς τους Πίρλο, Ντελ Πιέρο, Τόνι, Τότι, ο Λίπι δεν θα έκανε τίποτα.  Και χωρίς τέτοιους δεν έκανε τίποτα και ο Κόντε. Και δεν θα κάνει κανένας άλλος.

4) Οι Γάλλοι χωρίς μεγάλο χαφ δεν κερδίζουν

Οι Γάλλοι τα έβαλαν με τον Ντεσάν και την ατυχία τους για το κάζο στον τελικό. Η αλήθεια είναι ότι ο Ντεσάν έκανε τα λάθη του, με πιο μεγάλο ότι παρουσίασε μια ομάδα που έπαιξε με τους Πορτογάλους ένας προς ένας στη μεσαία γραμμή, χωρίς να πάρει κανένα ρίσκο και χωρίς κάποιο τακτικό πλεονέκτημα απαραίτητο σε ομάδα που πρέπει να επιτεθεί. Ωστόσο το αυθόρμητο συμπέρασμα μετά το τέλος του τουρνουά είναι ότι η Γαλλία  δεν μπορεί να κερδίσει ένα τρόπαιο χωρίς χαφ που λέγονται Πλατινί και Ζιντάν. Αν δεν βρεθεί κάποιος τέτοιος να την πάρει από το χέρι δύσκολα θα τη δούμε θριαμβεύτρια. Σε προπονητές ποτέ δεν στηρίζονταν οι Γάλλοι. Ο Ζακέ ήταν υπάλληλος της ομοσπονδίας, ο Ντομενέκ μιλούσε με αστρολόγους κτλ.

5) Οι Γερμανοί δεν παίζουν σαν Γερμανοί

Πολλοί στάθηκαν στην απουσία ενός φορ και απέδωσαν την αποτυχία των Γερμανών σε αυτό: λάθος η παρατήρηση δεν είναι, αλλά σίγουρα οι Γερμανοί δεν έγιναν πρωταθλητές στη Βραζιλία χάρη στο γέρο Κλόζε που τώρα έλειπε. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι ο Γκουαρντιόλα μπαστάρδεψε το ποδόσφαιρο των Γερμανών με τη δουλειά του στην Μπάγερν: δημιούργησε νέες προβληματικές και νέες ανάγκες – όχι πολύ γερμανικές. Οι Γερμανοί το παράκαναν με την κατοχή της μπάλας, το παράκαναν με τα νέα παιδιά χρησιμοποιώντας πιο πολλά από όσα μια ενδεκάδα αντέχει, το παράκαναν με τα ψευτοφόρ και τα ψευτοεξτρέμ. Αυτά είναι για τον Πεπ. Όχι για αυτούς.

6) Βρίσκεις ευκολότερα τερματοφύλακα από σέντερ φορ

Είναι εντυπωσιακό πόσοι καλοί τερματοφύλακες υπήρξαν στο τουρνουά και πόσοι μέτριοι φορ. Φταίνε οι πολλοί λατινοαμερικάνοι που παίζουν στην Ευρώπη; Όχι, πάντα υπήρχαν πολλοί τα είκοσι τελευταία χρόνια. Κατά τη γνώμη μου φταίει η υπερβολική χρήση του 4-2-3-1 στο οποίο συνήθως ο μοναδικός κυνηγός παίζει για τους μέσους. Σε ένα τουρνουά κουρασμένων μέσων και οι φορ αχρηστεύτηκαν. Παρόλα αυτά ένας φορ έκρινε τον τελικό: ο Εντερ, άνθρωπος της τελευταίας στιγμής, θύμισε ότι στο ποδόσφαιρο ο σημαντικότερος ήταν και θα παραμείνει αυτός που ξέρει να στέλνει τη μπάλα στα δίχτυα.

7) Η φόρμουλα χρειάζεται αλλαγές.

Πολλοί δυσφόρησαν για το ότι είχαμε 24 ομάδες στα τελικά, όμως εν τέλει αυτό το γεγονός στάθηκε αιτία για να ζήσουν αρκετές χώρες στιγμές ιστορίας: οι Ισλανδοί, οι Ούγγροι, οι Ουαλοί, οι Αλβανοί έζησαν τις μικρές μεγάλες ιστορίες τους – αν προκρίνονταν μόνο 16 ομάδες μπορεί να μην ήταν στα τελικά. Ωστόσο η φόρμουλα χρειάζεται αλλαγές. Πχ μια ομάδα που κάνει μια νίκη πρέπει να προκρίνεται σε βάρος μιας ομάδας που έχει τρεις ισοπαλίες, αν οι δυο ισοβαθμούν: οι ομάδες πρέπει να πιέζονται για να παίζουν για να κερδίζουν κι όχι να βολεύονται κυνηγώντας ανούσιες ισοπαλίες. Η UEFA προβληματίζεται και θα υπάρξουν αλλαγές το 2020. 

8) Εκπλήξεις έγιναν, μεγάλη έκπληξη όμως όχι.

Πολλοί ήθελαν να γίνουν η Ελλάδα του 2016 – κανείς δεν τα κατάφερε. Οι τελικοί νικητές Πορτογάλοι δεν έκαναν μια μεγάλη έκπληξη: από το 2004 και μετά έχουν παίξει δυο τελικούς και δυο ημιτελικούς σε μεγάλα τουρνουά. Αλλοι ήταν οι υποψήφιοι (Ουαλία, Ισλανδία κτλ) αλλά κατάλαβαν ότι δεν είναι εύκολο να γίνεις Ελλάδα. Η ομάδα του Ρεχάγκελ είχε άμυνα γρανίτη, πολλούς μέσους που έκοβαν και έραβαν και πήρε γκολ από πέντε διαφορετικούς ποδοσφαιριστές. Είχε ισορροπία, καλό πάγκο κι ένα προπονητή αναμορφωτή. Κανείς από τους εφετινούς υποψήφιους να γράψουν ιστορία δεν τα είχε όλα αυτά.

9) Εικόνα Ευρώπης

Μπορεί να υπήρξε φόβος για τον ISIS, διοργανωτικές αδυναμίες και εθνικιστικός χουλιγκανισμός, αλλά το Euro ήταν τελικά μια αρκετά αντιπροσωπευτική εικόνα της τωρινής Ευρώπης - κι αυτό μετράει. Η πολύχρωμη τελετή λήξης των Γάλλων, λιτή αλλά αισθητικά εξαιρετική με την pop αύρα της, θύμισε σε όλους (;) ότι 114 ποδοσφαιριστές που αγωνίστηκαν στις Εθνικές ομάδες που είδαμε, δεν έχουν γεννηθεί στη χώρα την φανέλα της Εθνικής ομάδας της οποίας φορούν. Και στο τέλος το Euro το έκρινε ένας Πορτογάλος από την Αφρική – είχαμε ένα συμβολικό φινάλε που δείχνει ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να φοβάται την πολυπληθυσμικότητα, την διαφορετικότητα, την μετανάστευση. Δεν ξέρω άλλη ευρωπαϊκή διοργάνωση που να μπορεί να περάσει τέτοια μηνύματα.   

10) Τακτικά δεν είδαμε τίποτα.

Οι Εθνικές ομάδες είναι χειρότερες από τις ομάδες του Τσάμπιονς λιγκ και οι παίκτες αυτό τον καιρό είναι κουρασμένοι. Δεν υπήρξε τακτικά τίποτα το αξιοσημείωτο στο Euro και δεν θα μπορούσε να υπάρχει. Απλά συνεχίστηκε η αιώνια μάχη ανάμεσα σε αυτούς που παίζουν για να κερδίσουν κι αυτούς που θέλουν να κερδίζουν χωρίς να παίζουν και πολύ. Αυτή τη φορά κέρδισαν οι δεύτεροι. Στη χρονιά που πέθανε ο Κρόιφ και που οι Ολλανδοί έλειπαν δεν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς…